Της άμμου

Σε παραλία κυκλαδίτικου νησιού, όχι από τα κοσμοπολίτικα, παρατηρώ τους τίτλους των βιβλίων που διαβάζουν οι λουόμενοι στην ώρα αιχμής της ημέρας, δηλαδή στην ώρα της ηλιοθεραπείας. Η έκπληξη δεν είναι η διαπίστωση ότι διαβάζουν αλλά το τι διαβάζουν. Βλέπω «Το μαγικό βουνό» του Τόμας Μαν, βλέπω Ιαν Ράνκιν, βλέπω Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη, βλέπω και «Γυμνό γεύμα» του Ουίλιαμ Μπάροουζ. Δεν αναφέρομαι σε βιβλία που διάβαζαν οι ξένοι λουόμενοι, κυρίως Γάλλοι και Ιταλοί, σε αυτή τη νησιώτικη παραλία με συνδηλώσεις από το ρεμπέτικο του Βαμβακάρη. Το συμπέρασμά μου –συμπέρασμα περισσότερο εμπειρίας παρά ποσοτικών μετρήσεων –είναι ότι τα «βιβλία της άμμου», δηλαδή αυτά που διαβάζουμε στις καλοκαιρινές διακοπές, δεν είναι απαραίτητα εύπεπτα μυθιστορήματα ή ρομάντζα, που όταν τα διαβάσεις τα εγκαταλείπεις χωρίς τύψεις στο δωμάτιο του ξενοδοχείου. Μπορεί να είναι οτιδήποτε, ακόμα και το… «Tractatus Logico-Philosophicus», αφού όλα είναι θέμα αναγνωστικού γούστου.

Το σίγουρο είναι ότι το εφετινό καλοκαίρι δεν χαρακτηρίζεται από ένα βιβλίο που το διαβάζουν όλοι, όπως είχε συμβεί, για παράδειγμα, το προπέρσινο καλοκαίρι με το «Confiteor». Θυμίζω ότι τo 800 σελίδων μυθιστόρημα του Καταλανού Ζάουμε Καμπρέ το έβρισκες σε κάθε θερινή αποσκευή. Το σίγουρο είναι επίσης ότι το εφετινό έχει πολύ καλά βιβλία. Εξαιρετική ελληνική λογοτεχνία, όπως το «Μπαρόκ» της Αμάντας Μιχαλοπούλου, πολύ καλά αστυνομικά όπως το «Η λευκή Καραϊβική» του Μορίς Ατιά ή ερεθιστικές αυτοβιογραφίες όπως το «Μια Οδύσσεια. Ενας πατέρας, ένας
γιος, ένα έπος» του Ντάνιελ Μέντελσον.

Πάντως πολλοί εκδότες, διεθνώς, ταυτίζουν τα «βιβλία της άμμου» με τα μυθιστορήματα, ιδιαίτερα με τα ερωτικά μυθιστορήματα τύπου ρομάντζο. Διαβάζω ότι μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι, κυρίως στον αγγλοσαξονικό κόσμο, προσπαθούν να διευρύνουν την παλέτα της ερωτικής περιπέτειας, έτσι ώστε να αντανακλάται σε αυτή μια ευρύτερη γκάμα ιστοριών, με εθνοτικά, φυλετικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά. Ας πούμε, πριν από μερικά χρόνια κανένας εκδοτικός οίκος δεν θα εξέδιδε ένα ερωτικό μυθιστόρημα με μαύρη ηρωίδα και αμερικανοκορεάτη ήρωα που θα ήταν επιπλέον αμφιφυλόφιλος και με κινητικά προβλήματα. Σήμερα αυτό έχει αλλάξει. Φυσικά το θέμα είναι πιο δομικό και βαθύτατα πολιτισμικό. Από τα 3.752 ερωτικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν το 2017 στις ΗΠΑ, μόνο το 6% ήταν γραμμένο από μη λευκούς συγγραφείς.