Ενας αριστερός κερδίζει τους Μεξικανούς

«^¡Viva Amlo! – «^¡Viva México!» Το θηριώδες γήπεδο «Azteca» σείστηκε από ενθουσιασμό, με 85.000 οπαδούς να αποθεώνουν τον αριστερό «υποψήφιο της αλλαγής και της ελπίδας» στο πανηγυρικό φινάλε της προεκλογικής εκστρατείας. Εκείνος, ο Αντρες Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ –για τους φίλους Amlo, από τα αρχικά του –έβαλε το χέρι στην καρδιά. Και ορκίστηκε, συγκινημένος, ότι θα είναι ο αυθεντικός υπερασπιστής των φτωχών και των ξεχασμένων.

«Θα νοιάζομαι για όλους, αλλά λέω πρώτα οι φτωχοί! Και λέω τέλος στη βία και τέλος στη διαφθορά! Καθαρές κουβέντες για μια καθαρή χώρα! Ζήτω το Μεξικό!» φώναξε κηρύσσοντας, σαν άλλος Ζαπάτα, την αρχή της «4ης Επανάστασης» στη χώρα των 130,5 εκατ. ανθρώπων.

Είναι τόσο συντριπτικό, άνω των 20 μονάδων, και τόσο σταθερό το προβάδισμά του (στο 51-54% μήνες τώρα στα γκάλοπ), που όλοι μιλάνε ήδη για πολιτικό σεισμό και αλλαγή υποδείγματος –με γκρέμισμα του παραδοσιακού δικομματισμού και έναν αντισυστημικό αριστερό πρόεδρο (αυταρχικό εθνολαϊκιστή δημαγωγό, λένε οι αντίπαλοι) στην ηγεσία της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας της Λατινικής Αμερικής.

Πλην συγκλονιστικού απροόπτου, λοιπόν, ο συνασπισμός του 64χρονου Amlo ονόματι «Μαζί θα γράψουμε ιστορία» αναμένεται να σαρώσει σήμερα στις κάλπες, κερδίζοντας όχι μόνο την προεδρία αλλά και άνετη πλειοψηφία στο Κογκρέσο. Δεύτερος, αλλά πολύ πίσω, εμφανίζεται ο 39χρονος δικηγόρος Ρικάρντο Ανάγια του δεξιού ΡΑΝ, επικεφαλής τώρα μιας συμμαχίας Δεξιάς – Αριστεράς, και τρίτος ο υποψήφιος πρόεδρος του κυβερνώντος Θεσμικού Επαναστατικού Κόμματος (PRI), το οποίο έχει καταρρεύσει δημοσκοπικά (PRI και ΡΑΝ εναλλάσσονται στην εξουσία τα τελευταία 90 χρόνια!).

Να γιατί ο Amlo έχει γίνει το «πρόσωπο της ελπίδας» («El rostro de la esperanza») για εκατομμύρια οπαδούς του: το αντισυστημικό μήνυμα έχει συνεπάρει έναν λαό οργισμένο και απογοητευμένο από τα τεράστια σκάνδαλα διαφθοράς της κυρίαρχης ελίτ.

Αλλά η προοπτική μιας 6ετούς πανίσχυρης προεδρίας υπό τον «αριστερό μεσσία», όπως τον αποκαλούν χλευαστικά, τρομάζει τους αντιπάλους του. Αυτοί τον παρουσιάζουν σαν αυταρχικό εθνολαϊκιστή δημαγωγό, κάτι σαν Ούγκο Τσάβες του Μεξικού. Θα δείτε, ο Amlo θα καταστρέψει τη δημοκρατία και την οικονομία, λένε.

Εκείνος απαντάει ότι δεν θα γίνει «δικτάτορας» και διαβεβαιώνει πως θα σεβαστεί το κράτος δικαίου και τη διάκριση των εξουσιών. Οι πιο ψύχραιμοι προβλέπουν ότι θα εξελιχθεί μάλλον σαν τον Λούλα της Βραζιλίας που, αν και αριστερός συνδικαλιστής, κυβέρνησε με ρεαλισμό και πόνταρε στην ανάπτυξη της οικονομίας για να μειώσει τις τεράστιες ανισότητες.

Αυτό υπόσχεται πάνω-κάτω και ο Amlo στέλνοντας προσφάτως μήνυμα σε αγορές και επενδυτές ότι θα κυβερνήσει «υπεύθυνα», αν και στις προεκλογικές ομιλίες του υποσχέθηκε κάτι πιο ριζοσπαστικό: τη λεγόμενη «4η Επανάσταση», μετά τον πόλεμο της ανεξαρτησίας από την Ισπανία το 1821, τις φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις αργότερα και τη δημοκρατική αλλά ημιτελή επανάσταση των Βίλα και Ζαπάτα στις αρχές του 20ού αιώνα.

Στόχος του, λέει, είναι να κάνει υπεύθυνη οικονομική πολιτική, με προτεραιότητα την κοινωνική πρόνοια υπέρ των πολλών. Αλλά με την οικονομία του Μεξικού σε τέλμα, τη φτώχεια να αυξάνεται και τη βία να θερίζει, το έργο αναμένεται δύσκολο. Με 30.000 δολοφονίες πέρυσι, την πιο φονική χρονιά στην ιστορία της, η χώρα συγκλονίζεται από την αιματοχυσία: σχεδόν 8.000 φόνοι καταγράφηκαν μόνο τους πρώτους τρεις μήνες του 2018 (120 πολιτικοί σκοτώθηκαν στην προεκλογική εκστρατεία).

Ο Amlo μιλάει για ασφάλεια και εθνική συμφιλίωση: θέλει να δώσει σε ορισμένους εγκληματίες αμνηστία και υποσχέθηκε ότι θα προεδρεύει προσωπικά σε συσκέψεις ασφαλείας από τις 6 π.μ. κάθε πρωί για να σταματήσει αυτό το κύμα της ναρκω-βίας και της εγληματικότητας που απειλεί την κοινωνική ειρήνη.

Βετεράνος ακτιβιστής και δημοφιλής πρώην δήμαρχος της Πόλης του Μεξικού, ξεκίνησε την πολιτική καριέρα του στο τοπικό γραφείο του κυβερνώντος κόμματος PRI στο Ταμπάσκο, αλλά εκδιώχθηκε όταν προσπάθησε να εκδημοκρατίσει την εσωτερική λειτουργία του. Στη δεκαετία του ’70 έκανε μαχητικό ακτιβισμό υπέρ των ιθαγενών Μάγιας. Μετά τα έβαλε με τον κρατικό πετρελαϊκό γίγαντα Pemex, στήνοντας στρατόπεδα διαμαρτυρίας για να αναγκάσει την εταιρεία να πληρώσει αποζημίωση σε αυτόχθονες κοινότητες και αγρότες τα εδάφη των οποίων είχε μολύνει.

Το 2000 εξελέγη δήμαρχος της Πόλης του Μεξικού. Θέση από την οποία συνδύασε πράγματι δημοσιονομική πειθαρχία με κοινωνικά προγράμματα υπέρ αδύναμων πολιτών (με πιο γνωστό και επιτυχημένο τα επίδομα σε ηλικιωμένους και ανύπανδρες μητέρες). Πιστός χριστιανός και πολύ δημοφιλής στην πρωτεύουσα, ήταν υποψήφιος για την προεδρία το 2006 και το 2012, αλλά έχασε και τις δύο φορές.

Θα συγκρουστεί με τον Τραμπ για μετανάστευση και εμπόριο; Ολα δείχνουν πως ναι. Δεν είναι τυχαίο ότι το βιβλίο του Amlo «Μια νέα ελπίδα για το Μεξικό: Λέγοντας Οχι στη διαφθορά, τη βία και το τείχος του Τραμπ» κυκλοφόρησε στα ισπανικά με τίτλο «Oye, Trump!» («Ακου Τραμπ!») και έγινε ανάρπαστο.

Την περασμένη εβδομάδα, εν μέσω διεθνούς κατακραυγής, ο Amlo καταδίκασε την «υπεροπτική, ρατσιστική και απάνθρωπη» πολιτική του χωρισμού οικογενειών παράνομων μεταναστών στα σύνορα ΗΠΑ – Μεξικού. Και βέβαια υπάρχει πάντα το διαβόητο τείχος.

Κανείς δεν έχει ξεχάσει τις προσβολές του υποψήφιου Τραμπ για «εγκληματίες και βιαστές που μας στέλνει το Μεξικό», το τείχος στα σύνορα, με συνέπεια οι Μεξικανοί να έχουν θυμώσει για τα καλά.

Ο Amlo το ξέρει και χρησιμοποιεί εξίσου σκληρή ρητορική απέναντι στις «κορόνες» του Τραμπ, γεγονός που αρέσει στην μεξικανική κοινή γνώμη και ενισχύει το προφίλ του στιβαρού ηγέτη που παλεύει θαρραλέα για τα εθνικά δίκαια.

Το ποσοστό των Μεξικανών που εκφράζουν φιλικά συναισθήματα για τις ΗΠΑ έχει κατρακυλήσει από 66% το 2015 σε μόλις 30% σήμερα.

Οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι επί Ομπραδόρ οι σχέσεις του Μεξικού με τον πλούσιο βόρειο γείτονα θα επιδεινωθούν. Ο Αmlo έχει πει ότι θέλει να περιορίσει την οικονομική εξάρτηση από τις ΗΠΑ, αν και προσφάτως διεμήνυσε, μέσω των συμβούλων του, ότι υποστηρίζει πλήρως τη NAFTA (Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου Βόρειας Αμερικής), την οποία αμφισβητεί όμως τώρα ο προστατευτισμός του Τραμπ.

Πιστός στο «Πρώτα η Αμερική», ο Τραμπ θέλει επιστροφή θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ και ζητεί επιτακτικά να δεχθεί το Μεξικό (και ο Καναδάς) να κατασκευάζεται το 40% της αξίας ενός αυτοκινήτου και το 45% ενός αγροτικού οχήματος σε περιοχές όπου το ωρομίσθιο είναι πάνω από 16 δολάρια (δηλαδή στις ΗΠΑ). Στο Μεξικό, όπου 53 εκατ. άνθρωποι ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας, το ωρομίσθιο στα εργοστάσια αυτοκινήτων είναι μικρότερο από 6 δολάρια, ενώ στις μονάδες παραγωγής των εξαρτημάτων δεν ξεπερνάει τα 3 δολάρια.

Το γεγονός ότι ο Ομπραδόρ σχεδιάζει να επανεξετάσει το πρόσφατο άνοιγμα στο ιδιωτικό κεφάλαιο, με αναθέσεις συμβάσεων στον πετρελαϊκό τομέα, προκαλεί επίσης ανησυχίες στις ΗΠΑ και αλλού για τον τρόπο με τον οποίο σκοπεύει να χειριστεί τις ξένες επενδύσεις. Αν και τελευταία ο Amlo έχει πλαισιωθεί από τεχνοκράτες ειδικούς και υπόσχεται ότι δεν θα γίνουν «απαλλοτριώσεις, ούτε εθνικοποιήσεις».