Σίγουρα απέχει πολύ από το στερεότυπο που έχουμε αρκετοί στο μυαλό μας για τη συγκεκριμένη θέση.
Ο διευθυντής των Φυλακών Κορυδαλλού έχει στο γραφείο του βιβλία του Ρίτσου, του Αναγνωστάκη, του Βαλαωρίτη, του Καβάφη, του Βρεττάκου, του Σαχτούρη, του Χριστιανόπουλου, του Παλαμά, του Τσέχοφ, δίσκους του Θάνου Μικρούτσικου, και στον τοίχο πίνακες που έχουν φιλοτεχνήσει κρατούμενοι και φωτογραφίες του με πολλούς καλλιτέχνες που έχουν συμμετάσχει τα τελευταία χρόνια σε εκδηλώσεις μέσα στο Κατάστημα.
Λάτρης της τέχνης, ένας ιδιαίτερα ευαίσθητος άνθρωπος που δάκρυσε τρεις φορές κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας, ειδικά όταν αναφερόταν στα παιδιά του και στην οικογένειά του. Είχα ακούσει πολλά καλά από φίλους τα τελευταία χρόνια για τον Χριστόφορο Γιαννακόπουλο, είχαμε επικοινωνήσει δυο-τρεις φορές για να μου εκφράσει την κολακευτική αγάπη του για ορισμένα τραγούδια μου και σκέφτηκα να συναντηθούμε, περισσότερο για να τον ρωτήσω προβοκατόρικα: «Τι δουλειά έχει ένας τέτοιος άνθρωπος σε μια τέτοια θέση;».
Ποια είναι η διαδρομή σου;
«Είμαστε εφτά αδέρφια, μεγαλώσαμε σε ένα σπίτι με πολλή αγάπη, σε ένα χωριό έξω από το Αγρίνιο. Ζούνε όλα τα αδέρφια μου και είμαστε ακόμη πολύ αγαπημένοι όλοι μας. Εχουμε είκοσι παιδιά. Οι γονείς μας μάς έμαθαν να αγαπάμε τον άνθρωπο. «Να μάθετε να κάνετε πάντα το καλό στον διπλανό σας» μας έλεγαν «και αν δεν μπορείτε να κάνετε κάτι, τουλάχιστον να του λέτε μια καλή κουβέντα». Αυτό το ακολουθώ καθημερινά και εδώ μέσα.
Μετά το λύκειο έκανα σπουδές στα οικονομικά και λογιστικά, τελείωσα τη θητεία μου, έκανα πολλές δουλειές, από ξυλουργείο μέχρι στο βιβλιοπωλείο «Πρωτοπορία», και ένα βράδυ κάποιος φίλος που δούλευε ήδη στις φυλακές μού μίλησε για έναν διαγωνισμό που είχε προκηρυχθεί εκεί. Μπήκα ως φύλακας».
Νόμιζα πως οι φύλακες είναι αστυνομικοί…
«Οχι, οι φύλακες είναι άοπλοι υπάλληλοι».
Πότε έγινε αυτό;
«Το 1989 μπήκα πέμπτος. Τον πρώτο καιρό πέρασα πολύ άσχημα. Συνέχεια έκλαιγα. Εβλεπα κυρίως τα παιδιά που ήταν έγκλειστα σαν δικά μου παιδιά και δεν μπορούσα να το διαχειριστώ».
Εχεις παιδιά;
«Εχω δύο αγόρια, 28 και 26 χρονών, πτυχιούχα και άνεργα και τα δύο».
Δεν μπήκες στον πειρασμό να χρησιμοποιήσεις τη θέση και τις γνωριμίες σου για να βρουν δουλειά;
«Δεν πρόκειται να με αφήσουν τα ίδια τα παιδιά. Θα πρόδιδα κιόλας με αυτόν τον τρόπο ό,τι έχω προσπαθήσει να τους μάθω όλα αυτά τα χρόνια».
Ποια είναι η συνέχεια;
«Μετά από κάποια χρόνια έκανα αίτηση και πήγα στο λογιστήριο, στο τμήμα των ανηλίκων. Οταν οι ανήλικοι μεταφέρθηκαν στον Αυλώνα, έμεινα στο λογιστήριο του καταστήματος Κορυδαλλού. Αργότερα έγινα προϊστάμενος στο Οικονομικό Τμήμα. Ο προϊστάμενος του Οικονομικού Τμήματος αναπληρώνει τον διευθυντή σε περιπτώσεις απουσίας του. Δεν ήταν ποτέ στις φιλοδοξίες μου να αναλάβω επισήμως αυτή τη θέση. Στο παρελθόν την είχα αρνηθεί δύο φορές. Οι ίδιοι οι συνάδελφοί μου με έπεισαν στην ουσία, και ανέλαβα πριν από δυόμισι χρόνια. Εχει πολλές δυσκολίες αυτή η δουλειά. Οι κριτές μου είναι τα παιδιά μου, η οικογένειά μου. Αλλά και η αγάπη που εισπράττω καθημερινά από κρατουμένους οι οποίοι αναγνωρίζουν πως νοιάζομαι και προσπαθώ πάντα να κάνω το καλύτερο που μπορώ».
Η σχέση σου με την τέχνη, το τραγούδι, το θέατρο πότε ξεκινάει;
«Από τα μαθητικά μου χρόνια. Οταν οι άλλοι πήγαιναν στην καφετέρια, εγώ πήγαινα στη Δημοτική Βιβλιοθήκη του Αγρινίου. Αυτό συνέβαινε όταν δεν έπρεπε μετά το σχολείο να πάω με τον πατέρα μου να μαζέψουμε καπνά. Εκείνα τα βράδια, ξέπνοοι γυρίζαμε σπίτι και ο πατέρας μου έπιανε το τραγούδι. Παραδοσιακά και λαϊκά τραγούδια της εποχής».
Μίλησέ μου για τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνεις εδώ.
«Δεν τις διοργανώνω μόνος μου, μην το πιστώνεις όλο σε εμένα. Υπάρχει μια ομάδα που εργάζεται και ορισμένες γίνονται σε συνεργασία με το υπουργείο και τον γενικό γραμματέα, όπως η πρόσφατη συνεργασία μας με το Εθνικό Θέατρο.
Επίσης, εργαστήρια υπήρχαν και πολύ πριν από τη δική μου θητεία, αλλά προσπαθούμε να το συντονίζουμε καλύτερα και να έχει μια συνέχεια. Η «Τρικυμία» του Σαίξπηρ που ανεβάσαμε πρόσφατα, με ηθοποιούς κρατουμένους, σε συνεργασία με το Εθνικό, ήταν μια παράσταση για την οποία είμαστε περήφανοι».
Συμμετέχουν κρατούμενοι από όλες τις πτέρυγες; Και από τους βαρυποινίτες;
«Ναι, γενικά συμμετέχουν από όλες τις πτέρυγες».
Σε ένα καθαρά ανθρώπινο επίπεδο, η στάση σου απέναντι στους κρατουμένους είναι ίδια; Εννοώ πως όταν έχεις απέναντί σου έναν άνθρωπο που κρατείται για χρέη, προσπαθείς να τον προσεγγίσεις και να τον καταλάβεις όσο κι έναν που κρατείται για βιασμούς;
«Η θέση μου επιβάλλει να δείξω ακριβώς το ίδιο ενδιαφέρον. Επειδή όμως καταλαβαίνω τι με ρωτάς, δεν μπορώ να κρύψω πως δεν θα αισθανθώ το ίδιο όταν έχω απέναντί μου έναν βιαστή παιδιών. Θα του μιλήσω με ευγένεια, πραγματικά θα κάνω κάτι αν μπορώ για ένα πρόβλημά του, αλλά δεν θα τον αγκαλιάσω, ούτε θα τον χτυπήσω στην πλάτη. Δεν μπορώ να είμαι ζεστός και τρυφερός, αλλά θα κάνω σωστά τη δουλειά μου».
Θεωρώ ότι μια κοινωνία και ένας πολιτισμός κρίνονται και από το πώς συμπεριφέρονται στους φυλακισμένους και στους εγκληματίες –ακόμα και στα βαριά εγκλήματα. Αν πραγματικά θέλαμε, δεν θα σταματούσαμε όλα αυτά που ακούγονται δεκαετίες για τις φυλακές; Δολοφονίες, ναρκωτικά, βιασμοί…
«Κατ’ αρχάς, θα σου πω πως ο ανιχνευτής από τον οποίο πέρασες για να έρθεις, ανιχνεύει μόνο μέταλλα και όχι ναρκωτικά. Δεν ξέρω τι συμβαίνει στις άλλες φυλακές, αλλά εδώ δεν υπάρχει τέτοιος ανιχνευτής. Προχθές προσπάθησε μια κοπελίτσα 24 χρονών να περάσει ναρκωτικά στον άντρα της, και τα είχε κρυμμένα στην πάνα του ενός από τα δύο μωρά που είχε αγκαλιά. Κάνουμε τους καλύτερους ελέγχους που μπορούμε. Κάποια στιγμή ανακαλύψαμε πως υπήρχε συγκεκριμένο μοντέλο κινητού τηλεφώνου που δεν το ανίχνευε ούτε ο ανιχνευτής μετάλλων. Προσπαθούσαν για καιρό αρκετοί να περάσουν το συγκεκριμένο κινητό.
Οσον αφορά τα υπόλοιπα που ανέφερες, πιστεύω πως δεν ισχύουν. Δεν έχουμε κανένα κρούσμα βιασμού, δεν μου έχει καταγγελθεί ποτέ τίποτα και θεωρώ πως είναι ένα θέμα που το έχουμε ξεπεράσει».
Η ιστορία σε αυτή τη χώρα τις τελευταίες δεκαετίες έχει αποδείξει ότι υπάρχουν βαθιά ριζωμένες νοοτροπίες και συμφέροντα που καταπίνουν σχετικά εύκολα και βγάζουν εκτός μάχης όποιον προσπαθεί να τις αμφισβητήσει. Εχεις κουράγιο;
«Θα σου πω ψέματα αν σου πω πως δεν τον έχω νιώσει αυτόν τον πόλεμο. Ευτυχώς δεν είμαι μόνος μου. Υπάρχει μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων που προσπαθεί. Η κοπέλα που περνάει τώρα απέξω είναι κοινωνιολόγος και έχει έρθει Σαββατιάτικα, ενώ έχει δύο μικρά παιδιά και δεν είναι υποχρεωμένη να είναι εδώ σήμερα, για να βοηθήσει έναν κρατούμενο που συμμετέχει σε πρόγραμμα στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο».
Πόσα παιδιά συμμετέχουν σε τέτοια προγράμματα ή σπουδάζουν σε πανεπιστήμια;
«Περίπου σαράντα πέντε. Εχουμε δημιουργήσει από πέρυσι και εξεταστικό κέντρο μέσα στη φυλακή, γιατί μέχρι πριν από λίγο καιρό τα παιδιά αναγκάζονταν να πηγαίνουν απέναντι στο σχολείο και να δίνουν πανελλαδικές με χειροπέδες και αστυνομική συνοδεία. Δεν μου άρεσε καθόλου αυτή η εικόνα».
Για να επιστρέψουμε στο θέμα της τιμωρίας, ποιοι πιστεύεις ότι είναι οι λόγοι που οι φυλακές μας δεν λειτουργούν με γνώμονα τον σωφρονισμό; Είναι θέμα οικονομικής δοσοληψίας –κάποιοι βγάζουν χρήματα εκμεταλλευόμενοι τις δύσκολες συνθήκες κράτησης –ή είναι και θέμα ιδεολογικό; Εχω ακούσει από πολλούς να υποστηρίζουν ότι τους εγκληματίες πρέπει μόνο να τους τιμωρούμε σκληρά και αλίμονο αν περνούσαν καλά στη φυλακή.
«Είναι και τα δύο. Δεν έχω, φυσικά, στοιχεία για οικονομικές δοσοληψίες, αλλά η νοοτροπία πως αυτοί οι άνθρωποι δεν αξίζουν τίποτα περισσότερο από τη φυλακή υπάρχει σε μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας. Οταν είχα πρωτοέρθει ως φύλακας, μου λέγανε άλλοι φύλακες: «Τι θέλεις και κάθεσαι και μιλάς στα πρεζόνια; Αυτοί είναι τελειωμένοι»».
Εχεις δημιουργήσει προσωπικές σχέσεις με κρατουμένους που αποφυλακίστηκαν;
«Οχι, αλλά μου έχει τύχει να βρίσκομαι σε ταβέρνα και να με κεράσει ένα κρασί κάποιος πρώην κρατούμενος από διπλανό τραπέζι. Το ήπια στην υγειά του».
Ως πότε σκοπεύεις να μείνεις;
«Κατ’ αρχάς δεν περνάει μόνο από το χέρι μου αυτή η απόφαση. Αλλά όσο περνάει από το χέρι μου, όταν κοιτάξω στον καθρέφτη και δω έναν άλλον και όχι εμένα, την ίδια μέρα θα παραιτηθώ».
Και τι θα κάνεις μετά;
«Το όνειρό μου είναι να βάζω μουσική σε έναν χώρο για φίλους. Να επιλέγω δηλαδή τη μουσική, τα τραγούδια».
«Παλεύουμε με νοοτροπίες δεκαετιών βαθιά ριζωμένες»
Aπό την εμπειρία σου όλα αυτά τα χρόνια, θεωρείς πως έχουμε ένα σύστημα σωφρονιστικό που βοηθάει στην επανένταξη ή είναι ένα σύστημα καθαρά τιμωρητικό, σχεδόν εκδικητικό;
«Προσπαθούμε και το υπουργείο και εγώ με όλες μας τις δυνάμεις να γίνει ο Κορυδαλλός ένα κατάστημα που θα βοηθάει στην επανένταξη και δεν θα βγαίνουν από εδώ σκληρότεροι εγκληματίες. Είναι πάρα πολύ δύσκολο. Παλεύουμε με νοοτροπίες δεκαετιών βαθιά ριζωμένες».
Πόσο εύκολα μπορεί να πειστεί κάποιος κρατούμενος για την ισονομία και τη δικαιοσύνη όταν βλέπει τόσο διαφορετική αντιμετώπιση ανάμεσα στους κρατουμένους; Εχουμε δει πως οι συνθήκες κράτησης των επωνύμων δεν είναι ίδιες με των υπολοίπων. Ισχύει;
«Δεν ισχύει. Ούτε σουίτες υπάρχουν ούτε τίποτα τέτοιο. Ο διαχωρισμός γίνεται καθαρά για λόγους ασφαλείας. Εναν αστυνομικό – για παράδειγμα – που φυλακίζεται για κάποιον λόγο δεν μπορείς να μην τον προστατέψεις, κινδυνεύει. Το ίδιο και τον Ακη Τσοχατζόπουλο. Εχουμε υποχρέωση να μην εκθέτουμε τους κρατουμένους σε κινδύνους. Από ’κεί και πέρα, σαφώς και όποιος έχει χρήματα περνάει καλύτερα στη φυλακή, αλλά αυτό δεν έχει να κάνει με δικές μας διακρίσεις. Για παράδειγμα, θα παραγγείλει από έξω ακριβότερο φαγητό και πολύ συχνότερα».
Επιτρέπεται αυτό; «Ναι, επιτρέπεται. Ενώ κάποιο παιδί που δεν έχει καθόλου χρήματα θα ζητήσει από εμένα τσιγάρο και κάρτα για να τηλεφωνήσει στους δικούς του. Αυτές οι διακρίσεις υπάρχουν».
Ακούγοντας το πώς είναι η καθημερινότητά σου και γνωρίζοντας ότι είσαι ένας άνθρωπος που παρακολουθεί συχνά – όποτε του επιτρέπεται – συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, έχεις προσωπικές σχέσεις με πολύ σημαντικούς καλλιτέχνες, αισθάνομαι πως ζεις ταυτόχρονα σε δύο παράλληλα σύμπαντα.
«Η τέχνη με βοηθάει να κρατιέμαι άνθρωπος. Δεν έχω άλλο πρόσωπο εδώ μέσα και άλλο πρόσωπο έξω, δεν γίνομαι ένας άλλος. Εχω φύγει τρέχοντας, παίρνοντας δύο συγκοινωνίες – δεν οδηγάω –, για να προλάβω κάποια συναυλία της Ρίτας Αντωνοπούλου ή του Θάνου Μικρούτσικου. Δεν είμαι δύο άνθρωποι, είμαι ένας, αυτή είναι η ζωή μου, αγαπάω την τέχνη, αγαπάω τη δουλειά μου. Ξέρεις ποιο είναι το μεγάλο μου κέρδος επίσης; Το ότι η συμπεριφορά μου απέναντι στους κρατουμένους γίνεται γνωστή και στις οικογένειες των κρατουμένων, και οι άνθρωποι νιώθουν κάπως καλύτερα πως οι δικοί τους είναι σε ένα περιβάλλον που προσπαθεί να τους βοηθήσει και όχι να τους φερθεί άσχημα, να τους εκδικηθεί για κάτι, όπως ανέφερες πριν.
Το κόστος είναι πως την οικογένειά μου τη βλέπω με ραντεβού. Πολλές φορές έχουν έρθει εδώ στο γραφείο μου τα παιδιά μου με τάπερ για να φάμε μαζί».
Σήμερα είναι Σάββατο. Είσαι κάθε μέρα εδώ;
«Ναι, κάθε μέρα. Κατάφερα να φύγω δύο μέρες, του Αγίου Πνεύματος, φιλοξενήθηκα από έναν φίλο στην Ανδρο σε ένα απόμερο σπίτι, πήρα τις μουσικές μου και απομονώθηκα ακούγοντας μόνο τραγούδια. Θέλω να σου πω επίσης ότι ποτέ δεν έχω αγοράσει CD παράνομο γιατί αισθάνομαι πως προδίδω τους ανθρώπους που αγαπάω, τους καλλιτέχνες που με μαγεύουν τόσα χρόνια με τα τραγούδια τους».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
