Το ΚΚΕ ξαναγράφει την ιστορία του Αρη

Μια ιστορική εκκρεμότητα που βάραινε για δεκαετίες το ΚΚΕ πήρε τον δρόμο προς την επίλυσή της. Η διαδικασία της πλήρους αποκατάστασης του αποκηρυγμένου από το κόμμα του Αρη Βελουχιώτη δρομολογείται στο πλαίσιο της επανατοποθέτησης που επιχειρείται για πλευρές της πολυκύμαντης ιστορίας του ΚΚΕ. Το πρώτο βήμα είχε πραγματοποιηθεί το 2011, όταν ο Περισσός αποφάσισε την πολιτική αποκατάσταση του θρύλου της Εθνικής Αντίστασης, όχι όμως και την κομματική. Ετσι ο αρχικαπετάνιος του ΕΛΑΣ έμεινε με το «στίγμα» του διαγραμμένου, αν και δικαιωνόταν πολιτικά ως προς τη διαφωνία του με τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945) και την παράδοση των όπλων. Επρόκειτο για μια ιστορική παραδοξότητα, η οποία προσέκρουε στους άτεγκτους εσωτερικούς κανόνες λειτουργίας που προβλέπουν τη μη παραβίαση της κομματικής πειθαρχίας και των αρχών του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού.

Πριν από λίγες ημέρες πραγματοποιήθηκε στον Περισσό η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη για το Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ που καλύπτει την περίοδο 1918-1949. Πρόκειται για τον πρώτο τόμο που άρχισε να συντάσσεται από την εποχή του Χαρίλαου Φλωράκη και τώρα ξαναγράφεται, όπως είχε αποφασιστεί από το 19ο Συνέδριο του Κόμματος (2013), και αφορά την αναψηλάφηση κάποιων κρίσιμων ζητημάτων, όπως οι συνθήκες διαμόρφωσης της στρατηγικής του ΚΚΕ την περίοδο του Μεσοπολέμου (6η Ολομέλεια 1934), ο (ιμπεριαλιστικός) χαρακτήρας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι αντιφάσεις της Κομμουνιστικής Διεθνούς που ωθούσε σε ευρύτερα αντιφασιστικά λαϊκά μέτωπα, τα τρία γράμματα του Νίκου Ζαχαριάδη για τη στάση του ΚΚΕ στον ιταλο-ελληνικό πόλεμο του 1940 (διαχωρίζεται το ιστορικό πρώτο γράμμα που προσανατόλιζε όλες τις δυνάμεις στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα στο πλαίσιο του πολέμου που διηύθυνε η κυβέρνηση Μεταξά), η στρατηγική του ΚΚΕ στο πλαίσιο του ΕΑΜ, τα Δεκεμβριανά και βεβαίως η ένοπλη σύγκρουση 1946-49. Η επαναπροσέγγιση αυτών των θεμάτων έχει να κάνει όχι μόνο με την πληρέστερη πρόσβαση στο σημαντικό αρχείο που διαθέτει το ΚΚΕ και το αρχειακό υλικό που αφορούσε τις σχέσεις του με τα άλλα ΚΚ ή άλλες πηγές, αλλά και με τη γενικότερη στροφή του κόμματος στην κατεύθυνση της «επαναστατικής διόρθωσης λαθών» στρατηγικού χαρακτήρα (εξουσία) του παρελθόντος.

Στο πλαίσιο αυτό το ΚΚΕ προχώρησε πριν από επτά χρόνια στην πολιτική και κομματική αποκατάσταση του Νίκου Ζαχαριάδη και επαναξιολόγησε καθοριστικές πλευρές της πολιτικής του. Στην περίπτωση του Βελουχιώτη (Θανάση Κλάρα), ο Περισσός ναι μεν τον δικαίωσε πολιτικά, όχι όμως κομματικά, καθώς παραβίασε τις συλλογικές αποφάσεις της τότε ηγεσίας, η οποία προχώρησε στη Συμφωνία της Βάρκιζας και αντιτάχθηκε στη θέση του για ένα νέο αντάρτικο προκειμένου να αποκρούσει την εντεινόμενη «λευκή τρομοκρατία» κατά των εαμογενών δυνάμεων και να αντιμετωπίσει τους βρετανούς νικητές της ένοπλης σύγκρουσης του Δεκέμβρη 1944.

Ετσι ο Περισσός προχώρησε στην «επίσημη πολιτική αποκατάσταση του Αρη Βελουχιώτη» θεωρώντας ότι «είχε δίκιο ως προς την εκτίμηση που έκανε για τη Συμφωνία της Βάρκιζας», ωστόσο διαπίστωνε ότι «η διαφωνία του Αρη με τη Συμφωνία της Βάρκιζας δεν δικαιώνει τη στάση του απέναντι στη συλλογική θέση του Κόμματος και την παραβίαση από αυτόν της κομματικής πειθαρχίας, καθώς και την αξιοποίηση από τον Αρη της φήμης και του σεβασμού που είχε κατακτήσει την προηγούμενη περίοδο ως καπετάνιος του ΕΛΑΣ και στέλεχος του ΚΚΕ». Το Κόμμα είχε αποφασίσει πως «η στάση του αυτή, που αποτέλεσε ρήξη με τη θεμελιώδη αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, δεν καθιστά δυνατή τη μετά θάνατον αποκατάσταση και της κομματικής του ιδιότητας». Θέση η οποία δεν αντιμετώπιζε στην ιστορική του διάσταση το ζήτημα, το οποίο τώρα αποκαθίσταται.

Η διαφωνία του με το κόμμα οδήγησε στη διαγραφή του τον Απρίλιο του 1945 στην 11η Ολομέλεια. Απόφαση που δεν έγινε αμέσως γνωστή. Η πρώτη επίσημη αναφορά στην αποκήρυξή του από το ΚΚΕ υπήρξε στις 12 Ιουνίου 1945 (ο Ζαχαριάδης είχε ήδη απελευθερωθεί και επιστρέψει στην Ελλάδα), τέσσερις ημέρες προτού αυτοκτονήσει στη χαράδρα του Φάγγου στη Μεσούντα Αρτας εγκλωβισμένος από ομάδες της εθνοφυλακής και παρακρατικούς.

Σε ένα μονόστηλο στη δεύτερη σελίδα του «Ριζοσπάστη» αναφέρονταν τα εξής: «Ο σ. Ζαχαριάδης μας ανεκοίνωσε ότι η ΚΕ του ΚΚΕ, αφού συζήτησε πάνω σε εκθέσεις που ήλθαν από διάφορες κομματικές οργανώσεις, αποφάσισε να καταγγείλει ανοικτά την ύποπτη και τυχοδιωκτική δράση του Αρη Βελουχιώτη (Θανάση Κλάρα ή Μιζέρια). Ο Βελουχιώτης και ύστερα από τη σύναψη της Συμφωνίας της Βάρκιζας συνέχισε τη δράση του. Η δράση αυτή, που μονάχα την αντίδραση μπορούσε να εξυπηρετήσει, γιατί της έδινε όπλα για να κτυπά το ΚΚΕ, να παραβιάζει τη Συμφωνία της Βάρκιζας και να δικαιολογεί τα εγκλήματά της, δεν επιτρέπει πια καμιά καθυστέρηση για την ανοιχτή καταγγελία του Αρη Βελουχιώτη».

Το θέμα, όπως ήταν επόμενο, έλαβε διάσταση στον Τύπο και η ηγεσία του ΚΚΕ θα πάρει ανοιχτή θέση. Την Παρασκευή 15 Ιουνίου 1945 ο «Ριζοσπάστης» σε πρωτοσέλιδο σχόλιό του θα γράψει: «Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας ο Θανάσης Κλάρας ή Αρης Βελουχιώτης συνεχίζει τη δράση που μόνο την αντίδραση εξυπηρετεί και ξέχασε την υπόσχεση που είχε δώσει στο Κόμμα, όταν το 1942 ζήτησε να χρησιμοποιηθεί, καθώς και τις υποχρεώσεις που έχουν τα μέλη και τα στελέχη του ΚΚΕ. Για τους λόγους αυτούς και ανεξάρτητα από τις υπηρεσίες που προσέφερε στον αντάρτικο αγώνα, το ΚΚΕ δεν δίστασε ούτε στιγμή και τον διέγραψε» διευκρινιζόταν.

Η αυτοκτονία σε 85 λέξεις

Η είδηση του θανάτου του φιλοξενήθηκε στη δεύτερη σελίδα του «Ριζοσπάστη» στο φύλλο της Τρίτης 19 Ιουνίου 1945, σε ανταπόκριση από τη Λάρισα, η οποία δεν ξεπερνούσε τις 85 λέξεις, υπό τον τίτλο «Ο Αρης αυτοκτόνησε αφού τραυματίσθηκε σε συμπλοκή με Αγγλους, Εθνοφύλακες και μοναρχικούς ληστοσυμμορίτες». Ομως στην πρώτη σελίδα υπήρχε ένα μονόστηλο υπό τον τίτλο «Δεν έχουν δικαίωμα», στο οποίο αναφερόταν ότι «ο τόσο τραγικός θάνατος του Αρη Βελουχιώτη προκαλεί θλίψη ανάμεσα στους πραγματικούς πατριώτες και αγωνιστές της εθνικής ιδέας», διότι «ανεξάρτητα από τη θέση που πήρε μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, θέση που αντικειμενικά εξυπηρετούσε την αντίδραση, δεν μπορεί και δεν επιτρέπεται να ξεχνάει κανείς ότι ο Αρης Βελουχιώτης ήταν ένας από τους πρωτοπόρους του Αγώνα της αντίστασης και απ’ τους πρωταθλητές για την οργάνωση του ανταρτικού κινήματος».