Προδότης

Επαναλαμβάνεται σταθερά και μηχανικά στον περίκλειστο οικισμό «Ελλάς», ως η φωνή της καθυστέρησής του, ο αντίλαλος της εποχής των σπηλαίων. Πρόκειται για τη διαπεραστική αντήχηση της βίας. Αυτή που φέρει μέσα της την κραυγή της σκοτεινής εποχής και την αγωνία της αρχέγονης φάσης. Της βίας που μέσα σε μια λέξη καλεί τον θάνατο και προσκαλεί στη θανάτωση. Προδότης.

Η λέξη ακούστηκε επίμονα τα τελευταία χρόνια από δήθεν προοδευτικούς δικδικητές της εξουσίας. Τη φώναξαν στους δρόμους, στις πλατείες, στη Βουλή. Η λέξη επαναλαμβάνεται ανεπίγνωστα. Τις τελευταίες μέρες διεκδικεί φιλοξενία στις οθόνες. Διεκδικεί και διεκδικείται. Ως βεβαίωση πατριωτισμού, ως ουράνια σφραγίδα μαχητικότητας, ως φλεγόμενη λόγχη φαντασιακού ηρωισμού. Η λέξη «προδότης» κρύβει μέσα της τον πολιτικό πρωτογονισμό. Είναι ο πολιτικός πρωτογονισμός. Είναι η αρχέγονη, σκοτεινή άρνηση του άλλου.

Ο προδότης τοποθετείται από την κοινότητα στη θέση του ξένου. Ο προδότης είναι ο εξοβελιστέος ξένος. Αυτός που απειλεί τη συνοχή, την ομοιογένεια, την ασφάλεια της κοινότητας. Ως άλλος, ως φορέας διαφορετικότητας, ο (κάθε) «ξένος» πρέπει να θανατωθεί. Στην αρχέγονη σκοτεινή φάση ο (κάθε) αντίπαλος τοποθετείται στη θέση του προδότη – ξένου. Ο μηχανισμός του αποκλεισμού, της εκδίωξης, του λιθοβολισμού, του βέβαιου θανάτου του τίθεται σε λειτουργία.

Η βία κυριαρχεί. Πρόκειται για έναν αυτοκαταστροφικό μηχανισμό που κυοφορεί την αλληλοεξόντωση και θέτει την ίδια την ύπαρξη της κοινότητας σε θανάσιμο κίνδυνο. Το αίτημα της επιβίωσης γίνεται πηγή κοινωνικής δημιουργίας. Ο άνθρωπος επινοεί την πολιτική λειτουργία. Η πολιτική ως αναζήτηση κανόνων συνύπαρξης είναι ένα άλμα πολιτισμού. Ως τέτοιο, η πολιτική είναι ο θεσμικός έλεγχος της βίας.

Στον δραματικό αυτό αγώνα συμβίωσης η ανώτερη κατάκτηση της πολιτικής είναι η δημοκρατία. Η δημοκρατία είναι μια διαλογική κατάσταση. Υπάρχει μέσα από τον άλλον. Ο διάλογος, η συζήτηση, η ερώτηση τη συνιστούν. Οι μέτοχοι της κατάστασης αυτής συνομιλούν αποδεχόμενοι ότι απέναντί τους υπάρχει μια άλλη γνώμη. Η αντιπαλότητα που προκύπτει μπορεί όλα να τα θέτει σε αμφισβήτηση εκτός από την υπέρτατη αξία της ίδιας της διαλογικής σχέσης. Οπου οι κοινωνοί της, ως μοναδικά πρόσωπα, δεν συγχωνεύονται ποτέ με την κοινότητα και την ψευδή πεποίθηση της αναλλοίωτης υπόστασής της.

Δεν υπάρχουν προδότες. Αλλη γνώμη υπάρχει.

Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.