Οξύνεται η κρίση στην ΕΕ για το μεταναστευτικό

Κάθε μέρα που περνάει η επιδείνωση της κατάστασης στο μεταναστευτικό εντός της ΕΕ οξύνεται, καθώς μερικά κράτη μέλη της ΕΕ δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν την κρισιμότητα των περιστάσεων για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Σε ό,τι αφορά τις κύριες χώρες προέλευσης των αιτούντων άσυλο στη Γερμανία, η πλειοψηφία τους εξακολουθεί να φτάνει στη Γερμανία μέσω της βαλκανικής οδού. Το 2018 μέχρι τώρα έχουν φτάσει στα νησιά του Αιγαίου περίπου 12.000 καινούριοι μετανάστες. Μέσω των ελληνο- τουρκικών χερσαίων συνόρων έφτασαν, σύμφωνα με στοιχεία της γερμανικής κυβέρνησης, μέχρι τα τέλη Μαΐου 6.000 μετανάστες, δηλ. αύξηση ύψους 600% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Συνολικά ως τα τέλη Μαϊου μέσω της ελληνικής οδού έφθασαν οι περισσότεροι μετανάστες, περίπου 18.000 άτομα, στην Ευρώπη. Επίσης μέχρι τα τέλη Μαΐου 13.500 μετανάστες κατάφεραν να φτάσουν μέσω της κεντρικής οδού της Μεσογείου στην Ιταλία, ενώ από την Αφρική στην Ισπανία έφτασαν 10.000 άτομα.

Μέχρι σήμερα το κύριο και σημαντικότερο βάρος αντιμετώπισης και διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών έχει πέσει στους ώμους της Ελλάδας και της Ιταλίας. Είναι όμως προφανές ότι με το πέρασμα του χρόνου τα ποσοτικά μεταναστευτικά μεγέθη αυξάνονται σε τέτοιο βαθμό ώστε να καθίσταται δυσχερής ή και αδύνατη η διαχείριση αυτών των μεγεθών από την Αθήνα και τη Ρώμη. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ε.Ε. στην Ελλάδα ζουν αυτή τη στιγμή περί τους 50.000 μετανάστες ή πρόσφυγες. Ο αριθμός τους όμως θα πρέπει να θεωρείται μεγαλύτερος λόγω της αργής διαδικασίας εξέτασης αιτημάτων ασύλου και της έλευσης νέων μεταναστών εξ’ ανατολών.

Είναι κοινός τόπος πλέον ότι η μεταναστευτική κρίση αποτελεί βόμβα στα θεμέλια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, καθώς η ανεπαρκής αντιμετώπισή του απειλεί την κοινωνική συνοχή των ευρωπαϊκών χωρών και τη συνεργασία τους των κρατών μελών της ΕΕ. Η εν λόγω εκτίμηση οφείλεται σε δύο βασικές παραμέτρους: α) την ανεπάρκεια της Ευρώπης να φρουρήσει τα εξωτερικά σύνορα στην Ελλάδα και την Ιταλία, και β) την απροθυμία και έλλειψη συναίνεσης των Ευρωπαίων να δεχθούν αναλογική ποσόστωση των μεταναστών στα εδάφη τους. Τα βήματα που πρέπει να κάνει η ΕΕ είναι σημαντικά, ουσιώδη και ογκώδη για τα έως τώρα ευρωπαϊκά δεδομένα.

Σε σχέση με το πρώτο ζήτημα, η επαρκής φρούρηση των εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης προϋποθέτει την ενίσχυση σε πρώτη φάση της Φρόντεξ και σε δεύτερο χρόνο την συγκρότηση ευρωπαϊκού στρατού. Η φρούρηση αφορά στα χωρικά ύδατα της Ιταλίας σε σχέση με αυτά της Λιβύης και της Ελλάδας στο Αιγαίο σε σχέση με την Τουρκία. Προφανώς απαιτείται η αλλαγή εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ στην Λιβύη και την Τουρκία

Στην περίπτωση της Λιβύης το στρατηγικό λάθος της Δύσης να εκδιώξει τον Καντάφι και να επιδιώξει ανεπιτυχώς αλλαγή καθεστώτος το 2011 έχει γυρίσει μπούμερανγκ στην Ευρώπη σήμερα. Στρατηγικός στόχος για την ΕΕ πρέπει να είναι όχι η δημιουργία κέντρων καταγραφής και προσωρινής φιλοξενίας αλλά η τολμηρή στρατηγική παρέμβαση της Ευρώπης στον λιβυκό εμφύλιο ώστε να ενοποιηθεί η χώρα το συντομότερο δυνατό και να ελεγχθούν αποτελεσματικότερα οι μεταναστευτικές ροές με μία αξιόπιστη και συνεργάσιμη λιβυκή κυβέρνηση.

Αναφορικά με την Τουρκία η κατάσταση είναι πιο πολύπλοκη καθώς η ΕΕ αντιμετωπίζει ένα συγκροτημένο και ισχυρό νατοϊκό κράτος που χρησιμοποιεί το μεταναστευτικό ως ασύμμετρο μέσο ήπιας ισχύος για να λάβει ανταλλάγματα στο κουρδικό και άλλα μέτωπα. Ωστόσο μέχρι να ενισχυθεί η Φρόντεξ και να δομηθούν στοιχειώδεις δομές Ευρωπαϊκού Στρατού, η ΕΕ θα είναι ο αδύναμος κρίκος στην σχέση της με την Τουρκία στο μεταναστευτικό.

Σε ό,τι αφορά το θέμα της ποσόστωσης των μεταναστών πρέπει να τονισθεί ότι εξίσου σημαντική με την πολιτική των ευρωπαϊκών κρατών στο θέμα είναι και η βούληση των ίδιων των μεταναστών. Κύριο σημείο της μεταναστευτικής διαδικασίας είναι η θέληση των μεταναστών να εγκατασταθούν στις χώρες της ΒΔ και κεντρικής Ευρώπης. Λόγω της ενημέρωσης που διαθέτουν στις χώρες εκκίνησης για τις χώρες-προορισμό και την οικονομική ευρωστίας τους, οι μετανάστες επιθυμούν και έχουν ως προορισμό τους τον πλούσιο ευρωπαϊκό βορρά και ως σημείο εισόδου και μετάβασης τον ευρωπαϊκό νότο.

Όσο και αν προσπαθούν τα κράτη-προορισμοί της ΕΕ να δεχθούν λιγότερους μετανάστες και να τους κρατήσουν είτε εντός άλλων κρατών-εισόδου ή μετάβασης της ΕΕ (σσ. Ελλάδα, Ιταλία) είτε εκτός της ΕΕ (σσ. Αλβανία, Μαυροβούνιο, Λιβύη, Τουρκία) η τάση των μεταναστών θα συνεχίσει να είναι η μετάβασή τους σε χώρες της ΕΕ με υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα. Εν τέλει οι ξενοφοβικές κυβερνήσεις αρκετών, δυστυχώς, κρατών της ΕΕ θα πρέπει να διδαχθούν από το παράδειγμα φιλοξενίας των κοινωνιών της Ελλάδας και της Ιταλίας και να προσγειωθούν στην ωμή πραγματικότητα: η διατήρηση της ΕΕ είναι προς όφελος όλων και η διάσπασή της θα επιφέρει μεγαλύτερη ζημία στα κράτη της ΒΔ Ευρώπης από ό,τι η οιαδήποτε ποσόστωση μεταναστών στην επικράτειά τους. Όσο πιο γρήγορα το καταλάβουν τόσο το καλύτερο για όλους.