Απόλυτα σαφής ότι η Ελλάδα και η Αλβανία διαπραγματεύονται μια εξ ολοκλήρου νέα συμφωνία για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών είναι, μιλώντας αποκλειστικά στο «Βήμα», ο Ντίτμιρ Μπουσάτι. Ο αλβανός υπουργός Εξωτερικών, που συναντήθηκε την περασμένη Πέμπτη στη Ρόδο με τον έλληνα ομόλογό του Νίκο Κοτζιά, αποφεύγει να απαντήσει για το ποιες είναι οι αλλαγές τις οποίες επιδιώκουν τα Τίρανα στη συμφωνία, αλλά σημειώνει ότι αυτή πρέπει να βασίζεται στην αρχή της ευθυδικίας και να γίνεται σεβαστή η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου που ακύρωσε την προηγούμενη συμφωνία, του 2009. Τέλος, αναφορικά με το Τσάμικο, ο κ. Μπουσάτι επιβεβαιώνει τη διαφορά απόψεων με την Αθήνα, αλλά σημειώνει ότι η Αλβανία δεν θεωρεί το ζήτημα εδαφική διαφορά με την Ελλάδα. Ζητεί όμως τον σεβασμό των δικαιωμάτων μετακίνησης και ιδιοκτησίας για τους Τσάμηδες με βάση την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Πριν από λίγους μήνες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την έκθεση προόδου για την ενταξιακή διαδικασία της Αλβανίας. Είστε αισιόδοξος ότι η χώρα σας θα λάβει ημερομηνία έναρξης ενταξιακών συνομιλιών;
«Η άνευ όρων σύσταση της Κομισιόν σηματοδοτεί ένα μείζον ορόσημο στον ευρωπαϊκό δρόμο της Αλβανίας. Επιβεβαιώνει ότι η εφαρμογή μιας συνολικής μεταρρύθμισης στη Δικαιοσύνη συνεχίζεται, με αποτέλεσμα να έχει σημειωθεί καλή πρόοδος, και δείχνει τον δρόμο προς περισσότερη πρόοδο στις 5 προτεραιότητες-κλειδιά στην πορεία προς τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Σε σχέση με την εκτίμηση της Κομισιόν και τα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου 2016, που συνέστησαν το άνοιγμα ενταξιακών συνομιλιών, υπό τον όρο της συνέχισης της διαδικασίας αξιολόγησης των δικαστικών, μπορεί να πει κάποιος ότι η τελευταία έκθεση της Επιτροπής δηλώνει ξεκάθαρα ότι αυτοί οι όροι έχουν πλέον εκπληρωθεί».
Ορισμένα κράτη-μέλη της ΕΕ, όπως η Γερμανία, έχουν εκφράσει επιφυλάξεις για χορήγηση ημερομηνίας έναρξης ενταξιακών συνομιλιών. Αυτό έγινε εμφανές στην επίσκεψη του πρωθυπουργού Ράμα στο Βερολίνο. Η Γαλλία εμφανίζεται επίσης απρόθυμη για περαιτέρω διεύρυνση. Τι απαντάτε;
«Κατά την άποψή μου, η επίσκεψη του πρωθυπουργού Ράμα επιβεβαίωσε τη συνεχιζόμενη και ισχυρή στήριξη της Γερμανίας προς τη διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης της Αλβανίας. Η ενταξιακή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων έχει επίσης επιβεβαιωθεί στη συμφωνία του κυβερνητικού συνασπισμού CDU – CSU – SPD. Εργαζόμαστε σκληρά ώστε να κάνουμε γνωστή την πρόοδο της Αλβανίας στα μέλη της Μπούντεσταγκ, κάτι που είναι κρίσιμης σημασίας, μια και αντιπροσωπεύουν τη γερμανική κοινή γνώμη. Οπως αναγνώρισε και η έκθεση της Κομισιόν, αναφορικά με τη μάχη κατά της διαφθοράς έχουμε θεσπίσει νέα νομοθεσία και έχουμε δημιουργήσει εξειδικευμένες θεσμικές μονάδες που χειρίζονται την έρευνα και τις δικαστικές διαδικασίες σε υποθέσεις διαφθοράς. Εχει επίσης ενταθεί η μάχη εναντίον του οργανωμένου εγκλήματος με αύξηση των αστυνομικών επιχειρήσεων σε συνεργασία με ευρωπαϊκές υπηρεσίες. Εγκρίθηκε επίσης νέος νόμος για την «Προστασία των Μειονοτήτων». Οι προβλέψεις του, συμπεριλαμβανομένου του ορισμού της εθνικής μειονότητας, του αυτοπροσδιορισμού και της συλλογής στοιχείων (σ.σ.: απογραφή), ευθυγραμμίζονται με τα εφαρμοζόμενα ευρωπαϊκά πρότυπα. Η Αλβανία έχει ένα καλό ιστορικό συνεργασίας τόσο με την Ελλάδα όσο και με άλλες γειτονικές χώρες- μέλη της ΕΕ στην αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων σε τομείς όπως η παράνομη μετανάστευση, η καταπολέμηση της τρομοκρατίας, του οργανωμένου εγκλήματος κ.ά. Αυτή η συνεργασία δεν είναι μόνο πολιτική, αλλά και σε επίπεδο αστυνομικών αρχών και υπηρεσιών, ενώ πρόσφατα επεκτάθηκε και με χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ολλανδία. Τα προηγούμενα χρόνια έδειξαν ότι οι προκλήσεις ασφαλείας υπήρξαν πιο οξείες, για χώρες μη μέλη της ΕΕ, οι οποίες πολλές φορές βρίσκονται στην προμετωπίδα των κοινών ευρωπαϊκών προκλήσεων, αλλά δεν είναι ακόμη οι ίδιες μέρος των κοινών απαντήσεων σε αυτές».
Ηταν οι ευρωπαϊκές φιλοδοξίες της Αλβανίας η κύρια κινητήριος δύναμη πίσω από τις διαπραγματεύσεις για την επίλυση των διμερών διαφορών με την Ελλάδα;
«Από την ανάληψη της εξουσίας το 2013, η αλβανική κυβέρνηση έθεσε ως στόχο, στο πλαίσιο του προγράμματος εξωτερικής πολιτικής, την ενίσχυση των σχέσεων με την Ελλάδα υπό το φως της στρατηγικής τους σημασίας για τις χώρες και τους λαούς τους. Εκτιμήσαμε ότι η δράση μας έπρεπε να προσανατολιστεί προς βιώσιμες λύσεις για προβλήματα που κληρονομήσαμε από το παρελθόν, με βάση το σύμφωνο φιλίας και σύμφωνα με το εσωτερικό νομικό πλαίσιο κάθε χώρας και το διεθνές δίκαιο. Εδώ και δύο χρόνια, με τον συνάδελφό μου υπουργό κ. Κοτζιά ξεκινήσαμε μια διαδικασία επίλυσης υπό μορφή πακέτου τόσο για παρελθόντα όσο και για τρέχοντα προβλήματα. Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 45 ετών από τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων και 20 ετών από την υπογραφή του συμφώνου φιλίας ανακοινώσαμε στα Τίρανα τη δημιουργία ενός διμερούς μηχανισμού υψηλού επιπέδου. Από τις πρώτες συναντήσεις, ο μηχανισμός επέτρεψε να συζητήσουμε ανοιχτά, χωρίς ταμπού, με πνεύμα εμπιστοσύνης, καθορίζοντας μια συντονισμένη προσέγγιση για την ατζέντα των συνομιλιών. Ανάμεσα στα θετικά αποτελέσματα ήταν η δημιουργία, για πρώτη φορά, Κοινής Επιτροπής για Προξενικές Υποθέσεις με πρακτικά αποτελέσματα για τους πολίτες, καθώς και η επανενεργοποίηση των κοινών επιτροπών για τα κοιμητήρια ελλήνων στρατιωτών που έπεσαν σε αλβανικό έδαφος στον ελληνοϊταλικό πόλεμο, για τα σχολικά εγχειρίδια ή για τις μεταφορές. Ο σκοπός μας είναι το πακέτο μέτρων να θεσμοποιηθεί σε μια στρατηγική εταιρική σχέση μεταξύ των δύο χωρών. Αναγνωρίζοντας τις επιτυχίες του μηχανισμού, οι πρωθυπουργοί Ράμα και Τσίπρας ανακοίνωσαν στο Νταβός το άνοιγμα ενός νέου κεφαλαίου στις διμερείς σχέσεις. Οι δύο πρωθυπουργοί αναμένεται να υπογράψουν Δήλωση για τη Στρατηγική Εταιρική Σχέση κατά την προγραμματιζόμενη επίσκεψη του κ. Τσίπρα στα Τίρανα».
Πριν από λίγο καιρό διεξήχθη ο δεύτερος γύρος συνομιλιών για τον καθορισμό των θαλασσίων ζωνών στην Αθήνα. Διαπραγματεύεστε μια νέα συμφωνία ή απλώς προσαρμογές στη συμφωνία που υπεγράφη το 2009;
«Οπως ίσως γνωρίζετε, το αλβανικό Συνταγματικό Δικαστήριο έκρινε ότι η συμφωνία που υπεγράφη το 2009 δεν συνάδει με το αλβανικό Σύνταγμα και επομένως έπρεπε να υπακούσουμε σε αυτό. Πρέπει να επισημάνω ξανά ότι αυτό συνιστά δικό μας εσωτερικό νομικό πρόβλημα. Επειτα από μακρές συζητήσεις με την ελληνική πλευρά, από το 2014, φθάσαμε στις συναντήσεις της Κρήτης και της Κορυτσάς στην κοινή αναγνώριση της ανάγκης να διαπραγματευθούμε μια νέα συμφωνία που θα είναι αμοιβαία αποδεκτή και εφαρμόσιμη, βασισμένη στις αρχές του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας και στη σχετική πρακτική».
Κατά την άποψή σας, σε ποιες βασικές αρχές του Δικαίου της Θάλασσας θα έπρεπε να βασίζεται η συμφωνία; Εχετε συμφωνήσει επί αυτών με την ελληνική πλευρά;
«Αυτό δεν είναι θέμα άποψης, αλλά διεθνούς δικαίου και των καλύτερων νομικών πρακτικών, που επίσης αποτέλεσαν τη βάση της απόφασης του αλβανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου. Το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, που έχει διαμορφωθεί μέσα στον χρόνο από τη νομολογία και δεδικασμένα, έχει παράσχει έναν κατάλογο αρχών για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών. Οι διαπραγματευτές μας επεξεργάστηκαν αρχές και μεθοδολογίες με σκοπό να παραχθεί ένα δίκαιο και ευθύδικο αποτέλεσμα για τις δύο πλευρές».
Πιο συγκεκριμένα, ποιες ακριβείς μεταβολές διεκδικείτε σε σχέση με τη συμφωνία του 2009; Διεκδικείτε, π.χ., το «κλείσιμο» συγκεκριμένων αλβανικών κόλπων;
«Βρισκόμαστε σε μια διαδικασία διαπραγματεύσεων στην οποία κάθε πλευρά παρουσιάζει τους ισχυρισμούς και τα επιχειρήματά της με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας, τις καλύτερες πρακτικές και το εσωτερικό της δίκαιο. Σκοπός είναι να φθάσουμε σε μια αμοιβαία επωφελή συμφωνία που πληροί τις ανησυχίες κάθε πλευράς και συμμορφώνεται πλήρως με το συνταγματικό πλαίσιο κάθε χώρας».
Μπορείτε να μας περιγράψετε την πρόοδο που έχει γίνει σε άλλα διμερή ζητήματα, όπως π.χ. επί του ελληνικού νόμου περί εμπολέμου καταστάσεως;
«Χάρη στην καλή θέληση των δύο κυβερνήσεων, έχουμε τα πρώτα αποτελέσματα. Με χαρά εντάσσω σε αυτά την απόσυρση της ελληνικής επιφύλαξης για τη σφραγίδα της Χάγης (Apostile) στα αλβανικά προξενικά έγγραφα και επίσης την υπογραφή, στο Σούνιο, της συμφωνίας για την αμοιβαία αναγνώριση αδειών οδήγησης. Αλλα σημαντικά βήματα είναι η εφαρμογή της συμφωνίας για τα ελληνικά στρατιωτικά κοιμητήρια, την επιτυχή εργασία στην αναθεώρηση σχολικών εγχειριδίων και φυσικά την έναρξη συνομιλιών για θαλάσσια οριοθέτηση. Αναφορικά με τον νόμο περί εμπολέμου, αναμένουμε από την ελληνική πλευρά να διαχειριστεί με τον κατάλληλο τρόπο την κατάργησή του με όλα τα νομικά αποτελέσματα που συνεπάγονται».
Εσείς και ο πρωθυπουργός Ράμα έχετε επανειλημμένα εγείρει δημοσίως το θέμα των Τσάμηδων, ως διμερές. Η ελληνική πλευρά έχει πολλάκις αρνηθεί ότι το εν λόγω θέμα έχει συζητηθεί. Πού βρίσκεται η αλήθεια;
«Δεν είναι μυστικό ότι έχουμε διαφορετικές απόψεις με την Ελλάδα σχετικά με το πώς βλέπουμε το Τσάμικο. Πρόκειται για ένα ζήτημα που έχει συμπεριληφθεί στο πολιτικό πρόγραμμα της αλβανικής κυβέρνησης από το 2013, έπειτα από ομόφωνο ψήφισμα του Κοινοβουλίου. Συνεπώς, σε κάθε ευκαιρία και στο πλαίσιο αυτών των συνομιλιών παρουσιάζουμε τις απόψεις μας επί αυτού. Ο πρωθυπουργός Ράμα έχει επανειλημμένα απαντήσει σε ελληνικά μέσα ενημέρωσης και εγώ είχα επίσης την ευκαιρία να αναλύσω το σκεπτικό μας με όρους θεώρησης αυτού του ζητήματος ως υπόθεσης θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών στον 21ο αιώνα. Αυτό σχετίζεται με τα δικαιώματα ελεύθερης μετακίνησης, ιδιοκτησίας, μνήμης και σεβασμού στους προγόνους. Είναι επίσης ένα ζήτημα προσωπικής ευθύνης και όχι συλλογικής τιμωρίας. Εχουμε σαφώς δηλώσει ότι η Αλβανία δεν θεωρεί το Τσάμικο εδαφική διαφορά με την Ελλάδα και δεσμευόμαστε πλήρως στον σεβασμό του Χάρτη του ΟΗΕ, της Τελικής Πράξης του Ελσίνκι και του Πρωτοκόλλου της Φλωρεντίας, για το απαραβίαστο των συνόρων και την εδαφική ακεραιότητα. Η Αλβανία και η Ελλάδα είναι μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και υποχρεωμένες να εφαρμόζουν τη νομολογία και τις κύριες αρχές στους τομείς της ιδιοκτησίας και του δικαιώματος μετακίνησης που προκύπτουν από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
