Ευρω-ναυάγιο για το Μεταναστευτικό

Η υπόθεση του «Aquarius» –του πλοίου που μετέφερε περισσότερους από 600 πρόσφυγες και έγινε «μπαλάκι» ανάμεσα στην Ιταλία, τη Γαλλία και τη Μάλτα προτού καταλήξει στην Ισπανία –ανέδειξε το ευρωπαϊκό χάσμα στο Προσφυγικό, που γίνεται όλο και μεγαλύτερο όσο η ΕΕ δεν συμφωνεί σε μια ενιαία πολιτική για το άσυλο. Και αυτό γιατί όσο καθυστερεί η διαμόρφωση μιας κοινής πολιτικής, τόσο δίνονται περισσότερος ευκαιρίες στις ακροδεξιές και λαϊκιστικές δυνάμεις των κρατών-μελών να εκμεταλλεύονται το ζήτημα. Εν τω μεταξύ, η πραγματικότητα τρέχει: τι θα γίνει με το επόμενο πλοίο που θα θελήσει να δέσει σε ιταλικό λιμάνι;

Η εκλογή κυβέρνησης ακροδεξιών – λαϊκιστών στην Ιταλία ταρακουνάει τις ισορροπίες που είχαν διαμορφωθεί στην ΕΕ για το Προσφυγικό. «Η Ιταλία κλίνει προς τις χώρες του Βίζεγκραντ» λέει στο «Βήμα» ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Δημήτρης Βίτσας –οι χειρισμοί του ιταλού υπουργού Εσωτερικών και αρχηγού της ακροδεξιάς Λέγκας Ματέο Σαλβίνι βρήκαν υποστήριξη από τον ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Ορμπαν και τους υπόλοιπους του Βίζεγκραντ.

Αυτό αλλάζει τα δεδομένα στη συμμαχία που είχε σχηματιστεί ανάμεσα στις χώρες του Νότου (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Μάλτα και Κύπρο) για να παρουσιάσουν κοινό μέτωπο στη σύνοδο κορυφής στις 28-29 Ιουνίου όπου θα συζητηθεί το άσυλο; «Δεν πρόκειται για «συμμαχία» αλλά για μια συνεννόηση» απαντάει ο κ. Βίτσας. «Τα 13 κοινά σημεία των χωρών του Νότου τα έχουμε καταθέσει σε ένα non paper και η Ιταλία δεν έχει κάνει πίσω σε αυτά. Ολα θα κριθούν στα τέλη Ιουνίου: ή θα έχουμε έναν νέο Κανονισμό του Δουβλίνου, όπως επιθυμεί η Ελλάδα, ή δεν θα προχωρήσουμε, το οποίο σημαίνει ότι θα χειριστεί το ζήτημα η αυστριακή προεδρία με το υπάρχον Δουβλίνο». Η Αυστρία, που τηρεί σκληρή γραμμή στο Προσφυγικό, αναλαμβάνει την προεδρία της ΕΕ την 1η Ιουλίου.

Η συμφωνία στη σύνοδο κορυφής για ένα Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου φαντάζει αδύνατη καθώς οι αποκλίσεις ανάμεσα στα κράτη-μέλη είναι τεράστιες.

Ο καγκελάριος της Αυστρίας Σεμπάστιαν Κουρτς, που συγκυβερνά με το ακροδεξιό FPO, έχει αναγάγει το Μεταναστευτικό σε προτεραιότητα της αυστριακής προεδρίας. Την Τετάρτη ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός άξονα ανάμεσα στους υπουργούς Εσωτερικών της Αυστρίας, της Γερμανίας και της Ιταλίας για την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης. Οπως ο Σαλβίνι, ο υπουργός Εσωτερικών της Αυστρίας Χέρμπερτ Κικλ ανήκει στην Ακροδεξιά ενώ ο γερμανός ομόλογός τους Χορστ Ζεεχόφερ είναι ένα γεράκι της μεταναστευτικής πολιτικής και βρίσκεται σε ανοιχτή σύγκρουση με την καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ.

Ο Ζεεχόφερ, πρόεδρος της Χριστιανοκοινωνικής Ενωσης (CSU), αδερφού κόμματος της Χριστιανοδημοκρατικής Ενωσης (CDU) της Μέρκελ, ακύρωσε την παρουσίαση του σχεδίου του για το Μεταναστευτικό την Τρίτη, μετά την έντονη αντίδραση της καγκελαρίου. Η Μέρκελ αντιτίθεται στο τμήμα του σχεδίου Ζεεχόφερ που επιτρέπει στις γερμανικές αρχές να επαναπροωθούν τους μετανάστες που φθάνουν στα σύνορα της Γερμανίας έχοντας προηγουμένως καταγραφεί σε άλλη χώρα εισόδου στην ΕΕ και τονίζει ότι τα κράτη-μέλη «δεν πρέπει να μεταθέτουν τις ευθύνες τους στις χώρες που δέχονται τις μεγαλύτερες προσφυγικές ροές». Αυτές οι θέσεις έχουν απομονώσει τη Μέρκελ ακόμη και μέσα στο CDU.

Το «Aquarius», σωστικό πλοίο των οργανώσεων Γιατροί Χωρίς Σύνορα και SOS Méditerrannée, συνέλεξε 629 μετανάστες από έξι βάρκες που κατευθύνονταν από την Αφρική στην ΕΕ. Ο Σαλβίνι το διέταξε την περασμένη Κυριακή να σταματήσει την πορεία του 35 ναυτικά μίλια από την Ιταλία και 27 από τη Μάλτα και σύντομα ξέσπασε σφοδρός διπλωματικός πόλεμος ανάμεσα σε Ιταλία, Γαλλία και Μάλτα για το ποιος πρέπει να δεχθεί το πλοίο. Ενώ συνέβαιναν όλα αυτά, οι Βρυξέλλες παρακολουθούσαν ανίσχυρες.Κερδισμένος βγήκε ο Σαλβίνι που επαίρεται ότι επιτέλους έφερε τους ευρωπαίους εταίρους του προ των ευθυνών τους και πλασάρεται ως ο πρώτος ιταλός πολιτικός που αντιστάθηκε στην Ευρώπη για το Μεταναστευτικό. Ο Λουίτζι Ντι Μάιο του Κινήματος 5 Αστέρων, που συγκυβερνά με τη Λέγκα, στήριξε πλήρως τον Σαλβίνι.

Κερδισμένος είναι και ο σοσιαλιστής Πέδρο Σάντσεθ, που δέχτηκε να καταπλεύσει το «Aquarius» στη Βαλένθια, διότι «φρέσκος» ακόμη στην ισπανική πρωθυπουργία, ανέβασε τις μετοχές του στην Ευρώπη αλλά και στο αριστερό Podemos του οποίου τη στήριξη χρειάζεται στη Βουλή.

Ο Εμανουέλ Μακρόν επικρίνεται για τη στάση του, ακόμη και από βουλευτές του κόμματός του. «Χωρίς να το πει, η Γαλλία έκανε φανερή αυτή την εβδομάδα την πολιτική της προς τους μετανάστες: απόρριψη» έγραψαν οι «New York Times» απηχώντας την ερμηνεία μεγάλης μερίδας του γαλλικού Τύπου.

Ο κανονισμός του Δουβλίνου ΙΙΙ, που υπογράφηκε το 2013 αλλά πήρε μπρος τελευταίως, ορίζει ότι την ευθύνη για την εξέταση της αίτησης ασύλου ενός πρόσφυγα την έχει αποκλειστικά η χώρα πρώτης εισόδου του στην ΕΕ και αν καταθέσει αίτημα σε άλλη χώρα επιστρέφει εκεί όπου πρωτοκαταγράφηκε.

Η Επιτροπή προτείνει να τροποποιηθεί το Δουβλίνο και να μοιράζονται οι αιτούντες άσυλο στα κράτη-μέλη βάσει ποσοστώσεων, όμως μόνο όταν οι ροές είναι μαζικές όπως το 2015, πράγμα που δυσαρεστεί την Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία, που ζητούν αυτόματες και υποχρεωτικές ποσοστώσεις αλλά και τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που απορρίπτουν τελείως τις ποσοστώσεις. Οι χώρες του Βίζεγκραντ (Ουγγαρία, Πολωνία, Τσεχία και Σλοβακία), που αρνούνται να δεχθούν έστω και έναν πρόσφυγα, αντιπροτείνουν να δοθούν περισσότερα κονδύλια στις χώρες πρώτης υποδοχής ώστε να τους κρατούν όλους εκεί. Αλλο σημείο τριβής η πρόταση της βουλγαρικής προεδρίας ότι η ευθύνη για την εξέταση της αίτησης ασύλου ενός πρόσφυγα θα παραμένει στη χώρα πρώτης εισόδου του στην ΕΕ για οκτώ χρόνια: η Ρώμη ζητεί το πολύ δύο χρόνια ενώ το Βερολίνο δέκα. Η αυστριακή προεδρία σκοπεύει να παρουσιάσει σύντομα μια νέα πρόταση που δεν θα περιλαμβάνει καθόλου ποσοστώσεις. Η όποια συμφωνία, όταν επιτευχθεί, πρέπει να περάσει από το Ευρωκοινοβούλιο που ζητεί ένα μόνιμο σύστημα μετεγκαταστάσεων για πρόσφυγες και οικονομικούς μετανάστες.

Μέχρι να συμβούν όλα αυτά, ο Σαλβίνι, που υιοθέτησε στο Twitter το #chiudiamoiporti, δηλώνει ακριβώς αυτό: ότι θα κλείσει τα λιμάνια της Ιταλίας στα πλοία των ΜΚΟ που μεταφέρουν παράνομους μετανάστες. Να τους μεταφέρουν στη χώρα όπου βρίσκεται η έδρα της ΜΚΟ, λέει.