Επί της… ουσίας ανοχύρωτοι

Χωρίς εθνικό σχέδιο δράσης κατά των ναρκωτικών και με σοβαρές ελλείψεις προσωπικού στις μονάδες «στεγνών» προγραμμάτων απεξάρτησης του ΚΕΘΕΑ θα εορταστεί εφέτος στην Ελλάδα η 26η Ιουνίου, που έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών.

Τη διαπίστωση ότι δεν υπάρχει εθνική στρατηγική για την αντιμετώπιση των ναρκωτικών κάνει ο διευθυντής του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ) κ. Βασίλης Γκιτάκος. «Το προηγούμενο σχέδιο δράσης τυπώθηκε και έμεινε στα χαρτιά. Επί της ουσίας έληξε χωρίς να εφαρμοστεί» τονίζει. Αυτό όμως που βάζει τροχοπέδη στην ανάπτυξη νέων δράσεων για την αντιμετώπιση ενός φαινομένου που μεγεθύνεται όσο διαρκεί η κρίση είναι η έλλειψη μόνιμου προσωπικού. «Υστερα από μία δεκαετία έγιναν, το 2017, προσλήψεις 35 ατόμων μόνιμου προσωπικού. Χρειάζεται να γίνουν κοντά στις 100 προσλήψεις. Στο πλαίσιο του ΚΕΘΕΑ λειτουργούν 117 μονάδες, ενώ οι αποδέκτες των υπηρεσιών είναι πάνω από 12.000» δηλώνει.

Αξίζει να σημειωθεί ότι την τελευταία τριετία καταγράφεται στις μονάδες του ΚΕΘΕΑ αύξηση των αιτημάτων για θεραπεία από κάνναβη σε ποσοστό 15%. «Η κάνναβη συμπεριλαμβάνεται στις προκλήσεις που θα έχουμε το επόμενο διάστημα» τονίζει ο κ. Γκιτάκος. Αντίστοιχο ποσοστό καταγράφεται στα αιτήματα για απεξάρτηση από το αλκοόλ και τα τυχερά παιχνίδια. «Τώρα βλέπουμε τι έχει αφήσει πίσω της η κρίση» προσθέτει ο διευθυντής του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων, διαπιστώνοντας ότι τη δύσκολη περίοδο των τελευταίων εννέα ετών παρατηρήθηκε μείωση του κινήτρου για λήψη θεραπείας. Ωστόσο, σύμφωνα με παλαιότερα στοιχεία, απ’ όσους κατάφερναν να ολοκληρώσουν το πρόγραμμα (διάρκειας δύο-τριών ετών, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής επανένταξης), οι επτά στους δέκα κέρδιζαν το στοίχημα.

Επίσης, τα χρόνια των μνημονίων παρατηρείται επιδείνωση των συνθηκών ζωής των χρηστών ναρκωτικών (σίτιση, ιατρική βοήθεια). Από τις κινητές μονάδες του ΚΕΘΕΑ που σταθμεύουν στο κέντρο της Αθήνας, στις οδούς Βαλτετσίου και Κουμουνδούρου, περνούν ημερησίως 150-200 χρήστες.

Ανησυχητικά είναι τα στοιχεία για τη χρήση ναρκωτικών στις εφηβικές ηλικίες. Σύμφωνα με εκπροσώπους του Εθνικού Συμβουλίου κατά των Ναρκωτικών, στα χρόνια της κρίσης υπήρξε εξάπλωση της χρήσης των ναρκωτικών καθώς και άλλων μορφών εξάρτησης, επιδείνωση της κατάστασης των εξαρτημένων που χαρακτηρίζεται από τη στροφή τους σε νέες, οικονομικότερες αλλά και ιδιαίτερα επικίνδυνες για την υγεία και τη ζωή τους ουσίες («σίσα»).

Επίσης παρατηρήθηκε μείωση του κινήτρου για θεραπεία, αφού η οικονομική κρίση συνθλίβει τις ελπίδες για κοινωνική επανένταξη.

Από την τελευταία πανελλήνια έρευνα για τη χρήση παράνομων ουσιών από 15χρονους-16χρονους μαθητές στην Ελλάδα, του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ) του Πανεπιστημίου Αθηνών, προκύπτει ότι:

Το 10,6%, δηλαδή ένας στους εννέα, αναφέρει χρήση κάποιας παράνομης ουσίας τουλάχιστον μία φορά.

Το 9,1%, δηλαδή ένας στους έντεκα, αναφέρει χρήση κάνναβης τουλάχιστον μία φορά.

Οι μισοί εξ αυτών (4,6%) επανέλαβαν τη χρήση της ουσίας πάνω από τρεις φορές.

Στις εκθέσεις του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (ΕΚΤΕΠΝ) καταγράφεται μείωση της ηλικίας έναρξης χρήσης – πειραματισμού στα 13,5 έτη. Μεταξύ 1984 και 2011 έχει τριπλασιαστεί το ποσοστό των μαθητών που έχουν κάνει χρήση ναρκωτικών. Οι αρμόδιοι αναφέρουν ότι την τελευταία δεκαετία υπάρχει διπλασιασμός της συστηματικής χρήσης κάνναβης σε μαθητές και τριπλασιασμός της χρήσης ναρκωτικών στις μαθήτριες (με ανοδική τάση).

Προβληματισμό προκαλούν επίσης τα στοιχεία έρευνας του ΕΣΥΝ που έγινε σε μαθητικό πληθυσμό από 50 γυμνάσια και λύκεια της χώρας κατά το σχολικό έτος 2016-2017.

Ειδικότερα:

Το 22%-28% των μαθητών θεωρεί πολύ ή αρκετά εύκολη την πρόσβαση σε κάνναβη και ηρεμιστικά.

Το 10% θεωρεί εύκολη την πρόσβαση σε οπιούχα, κοκαΐνη και αμφεταμίνες.

Το 7,8% των μαθητών θεωρεί τη συστηματική χρήση κάνναβης ακίνδυνη, το 23% περιστασιακή και το 36,5% δοκιμή.

Το 2003 τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 1,5%, 10,7% και 22,6%.

Κύριες ουσίες κατάχρησης παραμένουν η ηρωίνη και τα οπιοειδή, με επικρατέστερους τρόπους χρήσης την εισπνοή από τη μύτη και το κάπνισμα. Το ποσοστό των εξαρτημένων που αναφέρουν ως κύρια ουσία χρήσης την κάνναβη αυξάνεται, φτάνοντας τους τρεις στους δέκα. Πάνω από οκτώ στους δέκα ενηλίκους ξεκίνησαν τη χρήση ουσιών με κάνναβη. Το αντίστοιχο ποσοστό ξεπερνά το 90% για τους εφήβους.

Επτά στους δέκα μένουν με την οικογένειά τους, κυρίως τη γονική. Ο ένας στους τρεις έχει διακόψει το σχολείο περίπου στην ηλικία των 15 ετών. Στην πλειονότητά τους δεν έχουν σταθερό εισόδημα. Ο ένας στους δύο είναι άνεργος, ενώ σταθερή απασχόληση δηλώνει ο ένας στους πέντε.

Οι τρεις στους δέκα αναφέρουν κάποιο πρόβλημα υγείας. Η ηπατίτιδα C αποτελεί την επικρατέστερη μολυσματική ασθένεια και ακολουθούν τα ορθοπαιδικά προβλήματα. Ο ένας στους τέσσερις αναφέρει ιστορικό ψυχολογικών προβλημάτων. Ο ένας στους πέντε δεν έχει υποβληθεί ποτέ σε ιατρικές εξετάσεις.

Οι τρεις στους τέσσερις έχουν συλληφθεί τουλάχιστον μία φορά και πάνω από τέσσερις στους δέκα έχουν καταδικαστεί τουλάχιστον μία φορά. Ο ένας στους τέσσερις έχει φυλακιστεί, ενώ οι τέσσερις στους δέκα έχουν δικαστικές εκκρεμότητες.