Το παρασκήνιο ενός παρ’ ολίγον διαζυγίου

Στους διαδρόμους της Βουλής, το πρωί της Πέμπτης, τα στελέχη του ΠαΣοΚ και του Ποταμιού απέφευγαν να πλησιάσουν αλλήλους εξαιτίας της ηλεκτρισμένης ατμόσφαιρας στο εσωτερικό του Κινήματος Αλλαγής. Ο Σταύρος Θεοδωράκης, όμως, δεν θα μπορούσε να κάνει ότι δεν είδε τον Κώστα Σημίτη όταν έπεσε πάνω του στα τρία μέτρα που χωρίζουν τα γραφεία τους. Η συνομιλία τους ήταν σύντομη. «Δεν είναι ώρα για δημόσιες αντιπαραθέσεις» ακούστηκε να του λέει ο πρώην πρωθυπουργός. «Σε λίγη ώρα μιλάω. Τι να πω;» απάντησε ο επικεφαλής του Ποταμιού με γνήσια απορία. Ο κ. Σημίτης δεν είχε να του προσφέρει μια εύκολη λύση και ο κ. Θεοδωράκης ανέβηκε στο βήμα της Βουλής και, σε αντίθεση με τη Φώφη Γεννηματά, μίλησε θετικά για τη συμφωνία Τσίπρα – Ζάεφ.

Λίγο αργότερα, στο γραφείο της στη Βουλή, η επικεφαλής του Κινήματος Αλλαγής άκουγε τους βουλευτές να της ζητούν «το κεφάλι του Σταύρου». Το απόγευμα της ίδιας μέρας, στην εκδήλωση του Νίκου Ανδρουλάκη για τις εκλογές στην Τουρκία, ο Νίκος Αλιβιζάτος κοιτούσε προς το ακροατήριο με ένα βλέμμα απλανές. Ισως να αναλογιζόταν πώς ένα εγχείρημα που ξεκίνησε τόσο φιλόδοξα και ελπιδοφόρα βρέθηκε στα πρόθυρα της διάσπασης, σκορπώντας απογοήτευση στον κόσμο της Κεντροαριστεράς.

Η είδηση της συμφωνίας Τσίπρα – Ζάεφ αιφνιδίασε τους επιτελείς του Κινήματος Αλλαγής. Είναι ενδεικτική η αντίδραση του Ευάγγελου Βενιζέλου όταν την πληροφορήθηκε στη διάρκεια του συνεδρίου του e-κύκλος. Ο πρώην πρόεδρος του ΠαΣοΚ έκανε λόγο για «διαβολική σύμπτωση». Η συμφωνία έγινε γνωστή λίγο πριν από τη μάχη στη Βουλή για το μεσοπρόθεσμο. Ξαφνικά η ατζέντα άλλαξε. Μεταφέρθηκε από ένα προνομιακό πεδίο, την οικονομία, που θα επέτρεπε μια εφ’ όλης της ύλης επίθεση στον ΣΥΡΙΖΑ, σε ένα ζήτημα που θα έφερνε το Κίνημα Αλλαγής σε θέση άμυνας.

Η Φώφη Γεννηματά την Τρίτη, λίγο πριν από την πρώτη συνεδρίαση του Πολιτικού Συμβουλίου, από την οποία απουσίαζαν οι Νίκος Ανδρουλάκης και Θανάσης Θεροχαρόπουλος, κάλεσε σε σύσκεψη στο γραφείο της στη Βουλή τους βουλευτές της ΔΗΣΥ που μετέχουν στην Εκτελεστική γραμματεία του Κινήματος Αλλαγής. Ανδρέας Λοβέρδος, Κώστας Σκανδαλίδης, Βασίλης Κεγκέρογλου και Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος κλήθηκαν να προβούν σε μια πρώτη ανάγνωση των εξελίξεων. Εκτιμήθηκε ότι θα πρέπει να υπάρξει μια στάση αναμονής μέχρι να γίνει γνωστό το περιεχόμενο της συμφωνίας. Για αυτό και η Φώφη Γεννηματά στην επικοινωνία της με τον Αλέξη Τσίπρα ζήτησε το κείμενο της συμφωνίας. Στη συνεδρίαση του Πολιτικού Συμβουλίου της Τρίτης καταγράφηκαν και οι πρώτες διαφορετικές προσεγγίσεις. Η Φώφη Γεννηματά παρουσιάστηκε ιδιαίτερα επιφυλακτική για τη συμφωνία. Μετά το πέρας του Πολιτικού Συμβουλίου, το οποίο αρκέστηκε σε μια γενική επανάληψη του πλαισίου λύσης που είχε αποφασιστεί στις προηγούμενες συνεδριάσεις, σε τηλεφωνική σύσκεψη με τους στενούς της συνεργάτες ακούστηκε να λέει: «Η συμφωνία φαίνεται να έχει πολλά γκρίζα σημεία. Θα στηρίξω μια επωφελή για τα συμφέροντα της χώρας λύση αλλά δεν είμαι διατεθειμένη ούτε σε παιχνίδια του κ. Τσίπρα να πάρω μέρος, ούτε να κουβαλήσω νερό στον μύλο του ΣΥΡΙΖΑ».

Το βράδυ της Τρίτης αλλά και το πρωί της Τετάρτης η Φώφη Γεννηματά προχώρησε σε έναν κύκλο τηλεφωνικών επαφών με βουλευτές της ΔΗΣΥ οι οποίοι της κατέθεσαν την άποψή τους αλλά και το κλίμα που επικρατούσε στη βάση. Αυτό που άκουσε η κυρία Γεννηματά δεν ήταν μόνο οι επιφυλάξεις για τη συμφωνία. Ηταν ότι στη βάση του Κινήματος Αλλαγής, ακόμη και όσοι έβλεπαν με θετικό μάτι τη συμφωνία, ήταν αρνητικοί σε οποιαδήποτε συμπόρευση με τον ΣΥΡΙΖΑ στη Βουλή, από τη στιγμή μάλιστα που ο κυβερνητικός εταίρος του κ. Τσίπρα διαχώρισε τη θέση του.

Η συνάντηση η οποία θεωρείται «κλειδί» για τη στάση της Φώφης Γεννηματά ήταν αυτή με τον Ευάγγελο Βενιζέλο, μεσημέρι της Τετάρτης, στο γραφείο της στη Βουλή πριν από τη δεύτερη συνεδρίαση του Πολιτικού Συμβουλίου. Κατά τη συνάντηση που κράτησε μία ώρα, είχαν προηγηθεί και τηλεφωνικές συνομιλίες, η κυρία Γεννηματά ζήτησε από τον κ. Βενιζέλο την άποψή του για τη συμφωνία ειδικά για τα σημεία εκείνα που χαρακτηρίζονταν «γκρίζα». Σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Βενιζέλος της επεσήμανε ότι η ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό, το erga omnes και η αναθεώρηση του Συντάγματος των Σκοπίων είναι τα τρία στοιχεία της συμφωνίας στο πλαίσιο της εθνικής γραμμής που έχει χαραχτεί. Ωστόσο, κατά τις ίδιες πηγές, της επεσήμανε δύο κρίσιμα σημεία που αφορούν τη γλώσσα και την εθνικότητα και κυρίως ότι ο οδικός χάρτης εφαρμογής της συμφωνίας είναι μεγάλος και εγκυμονεί τον κίνδυνο δημιουργίας τετελεσμένων προτού η Ελλάδα πάρει την τελική της απόφαση. Ο κ. Βενιζέλος δεν είπε «όχι» στη συμφωνία αλλά, όπως λέγεται, ήταν φανερό ότι η κυρία Γεννηματά είχε πάρει την απόφαση να την απορρίψει.

Εχοντας συνομιλήσει με τους βουλευτές της και τον Ευάγγελο Βενιζέλο, η Φώφη Γεννηματά προσήλθε στη συνεδρίαση του Πολιτικού Συμβουλίου καθιστώντας σαφές στα μέλη του ότι θεωρεί τη συμφωνία κακή και πρόθεσή της είναι να την απορρίψει. Ακολούθησαν διαφωνίες με τους Σταύρο Θεοδωράκη, Γιώργο Παπανδρέου, Γιώργο Καμίνη και Θανάση Θεοχαρόπουλο που εκτίμησαν ότι η συμφωνία κινείται σε θετική κατεύθυνση. «Πρέπει να κινηθούμε με μετριοπάθεια, μακριά από τις ακρότητες του Τσίπρα αλλά και του Μητσοτάκη» ήταν η θέση του Νίκου Ανδρουλάκη. Η Φώφη Γεννηματά ήταν αμετακίνητη στη θέση της. «Εγώ είμαι η αρχηγός και έχω πάρει τις αποφάσεις μου» είπε στον Σταύρο Θεοδωράκη και το ίδιο επανέλαβε στον Γιώργο Παπανδρέου όταν παρατήρησε «εσύ είσαι η αρχηγός, αλλά εδώ είμαστε τέσσερις που έχουμε διαφορετική προσέγγιση».

Η συζήτηση κατέληξε σε αδιέξοδο. Γιώργος Καμίνης, Θανάσης Θεοχαρόπουλος και Σταύρος Θεοδωράκης μπήκαν μαζί στο ασανσέρ και έφυγαν. Εμεινε ο Γ. Παπανδρέου και μαζί με τους στενούς συνεργάτες της Φώφης Γεννηματά επιχείρησαν να καταλήξουν σε ένα κείμενο συμβιβασμού. Το έστειλαν στους ενδιαφερομένους αλλά δεν υπήρξε απάντηση. Το πρωί το κείμενο αυτό, μετά και το κλίμα ρήξης που κατέγραψαν τα μέσα ενημέρωσης, αποφασίστηκε να διανεμηθεί ως δήλωση της Φώφης Γεννηματά. Στο κείμενο τονιζόταν ότι στη συμφωνία «υπάρχουν αρνητικά σημεία και προβλήματα που μπορεί να απομακρύνουν την προοπτική μιας βιώσιμης και εθνικά επωφελούς λύσης» και ότι αυτή μπορεί να γίνει αποδεκτή εάν «η αναθεώρηση του συντάγματος των Σκοπίων περιλαμβάνει την προσαρμογή της εθνικότητας και της γλώσσας σύμφωνα με τη νέα ονομασία και η επιστολή πρόσκλησης για την ένταξη στο ΝΑΤΟ σταλεί μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας ώστε να μη δημιουργηθούν τετελεσμένα».

Η αδυναμία ύπαρξης συμφωνίας δημιούργησε αναταραχή και συνθήκες ρήξης. Και η τοποθέτηση του Σταύρου Θεοδωράκη, η μόνη που παρακολούθησε ο κ. Τσίπρας και χειροκρότησαν οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, όξυνε τα πνεύματα. Μετά τη σύσκεψη στο γραφείο της Φώφης Γεννηματά οι βουλευτές της ΔΗΣΥ έφυγαν έχοντας την εντύπωση ότι θα ακολουθούσε ένα τελεσίγραφο προς τον Σταύρο Θεοδωράκη αλλά και τον Θανάση Θεοχαρόπουλο. Σύμφωνα με πληροφορίες, ετοιμάστηκε ένα κείμενο-δήλωση της κυρίας Γεννηματά στο οποίο ξεκαθαριζόταν η γραμμή στο Μακεδονικό και έκλεινε με τη σημείωση ότι όποιος θέλει την ακολουθεί ή τραβά τον δρόμο του. Η Φώφη Γεννηματά αποφάσισε να την κρατήσει. Η εκτίμηση που υπήρξε είναι ότι δεν χρειαζόταν η απειλή πειθαρχικών μέτρων από τη στιγμή που, όπως λέγεται, η κυρία Γεννηματά κέρδισε τη μάχη των εντυπώσεων. «Η Κοινοβουλευτική Ομάδα της ΔΗΣΥ συσπειρώθηκε γύρω της, κάτι που δεν συνέβη με τον κ. Θεοδωράκη και την Κοινοβουλευτική Ομάδα του Ποταμιού». Επιπλέον, το Ποτάμι θα ψηφίσει την πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης – αν δεν το έκανε, ίσως το διαζύγιο στο Κίνημα Αλλαγής να είχε εκδοθεί με κάθε επισημότητα.

Το ερώτημα είναι τι θα γίνει από τη Δευτέρα. Οι τόνοι δείχνουν να κατεβαίνουν, οι ανακοινώσεις που ακολούθησαν τη θύελλα ήταν προσεκτικές στις διατυπώσεις τους. Η ΔΗΜΑΡ, που συγκαλεί την Κυριακή την κεντρική της επιτροπή, ζήτησε υπερψήφιση της συμφωνίας αλλά και δέσμευση του Αλέξη Τσίπρα για εκλογές. Ο Γιώργος Καμίνης τονίζει τα θετικά σημεία της συμφωνίας αλλά κατηγορεί την κυβέρνηση για διχαστική λογική. Ο Γιώργος Παπανδρέου επεσήμανε πως «η συμφωνία είναι μια αφετηρία», ωστόσο «υπάρχουν μπροστά μας πολλά κρίσιμα βήματα ακόμη». Και ο Νίκος Ανδρουλάκης, που είναι σε θέση να γνωρίζει τις πιέσεις που θα ασκηθούν στο Κίνημα Αλλαγής και από τους ευρωπαίους σοσιαλιστές, επιμένει σε μια μετριοπαθή στάση. Ωστόσο το πραγματικό πρόβλημα είναι ο τρόπος λειτουργίας και λήψης αποφάσεων στο Κίνημα Αλλαγής.

«Στο Πολιτικό Συμβούλιο τα πέντε από τα έξι μέλη του υποστήριξαν την ίδια άποψη για τη συμφωνία με τους βόρειους γείτονές μας. Η πρόεδρος, μόνη της, είχε διαφορετική άποψη. Και σήμερα, καλούνται οι πέντε να ακολουθήσουν τη γραμμή τού ενός!» ανέφερε σε ανακοίνωσή του το Ποτάμι.

Ωστόσο, από την πλευρά της Φώφης Γεννηματά τονίζεται ότι το Πολιτικό Συμβούλιο είναι ένα όργανο που συγκρότησε η ίδια και όπως λέγεται πλέον ανοιχτά στη Χαρ. Τρικούπη «ούτε ήταν στις επιλογές της, ούτε είναι αντιπροσωπευτικό των συσχετισμών στο Κίνημα Αλλαγής.» Τονίζουν επίσης ότι «δεν υπάρχει μειοψηφία και πλειοψηφία στο Πολιτικό Συμβούλιο» και «δεν υπάρχει ένας εναντίον πέντε» και γιατί η Φώφη Γεννηματά εκφράζει την πλειοψηφία της βάσης του Κινήματος Αλλαγής. Επειτα μάλιστα από την εξέλιξη που είχαν οι τελευταίες συνεδριάσεις του, η εκτίμηση που υπάρχει είναι ότι οι συνεδριάσεις του θα αραιώσουν.

Σε κάθε περίπτωση, η πιο σοβαρή μέχρι σήμερα κρίση στο Κίνημα Αλλαγής δείχνει να ξεπερνιέται μέχρι την επόμενη. Γιατί αυτό που τονίζουν οι επιτελείς της Χαρ. Τρικούπη είναι ότι στην πορεία προς τις εκλογές είναι βέβαιο ότι η αντιπαράθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλέξη Τσίπρα θα κλιμακωθεί. Αν, λένε, «ο Σταύρος Θεοδωράκης και ο Θανάσης Θεοχαρόπουλος, που είναι στη Βουλή, δεν μπορούν να ακολουθήσουν, τότε ας τραβήξουν τον δρόμο τους».