Παγιδευμένοι στον ιστό του διχασμού

Αν πιστέψει κανένας τα δελτία ειδήσεων, η χώρα βρίσκεται μεταξύ μιας «ιστορικής συμφωνίας» και μιας «εθνικής ήττας», διχασμένη σε πατριδοκάπηλους και σε εθνομηδενιστές. Η συμφωνία Ελλάδας – πΓΔΜ δεν είναι ούτε θρίαμβος ούτε καταστροφή. Είναι μια συμφωνία με τα θετικά και τα αρνητικά της, η οποία θα μπορούσε να βελτιωθεί αν η κυβέρνηση έψαχνε για πραγματικές συναινέσεις. Αυτό προκαλεί εύλογες ανησυχίες για πιθανό εκτροχιασμό της στο μέλλον, αλλά δεν είναι η αιτία που έχει προκαλέσει τη σφοδρότατη σύγκρουση του πολιτικού συστήματος.

Τα κόμματα έχουν πιαστεί σε έναν ιστό εκλογικών τακτικισμών από τον οποίο δεν μπορούν να αποδράσουν ούτε χάριν ενός εθνικού θέματος, επιβεβαιώνοντας τη μόνη διαχρονικά «εθνική στρατηγική», που είναι η μεγάλη αντίφαση της ίδιας της χώρας καθώς προχωρεί, στους αιώνες των αιώνων, από θριάμβους σε καταστροφές και το αντίστροφο. Οσο διχαστική είναι η σύγκρουση στο εσωτερικό τόσο εξόφθαλμη γίνεται η παρέμβαση του διεθνούς παράγοντα υπέρ της συμφωνίας. Το σκεπτικό είναι απλό: ένα πρόβλημα λιγότερο για τη Δύση και ένα εμπόδιο επιπλέον για τη Ρωσία στα Βαλκάνια. Το δηλητήριο της κούρασης για το Μακεδονικό έδρασε τελικά στο εξωτερικό, το εσωτερικό αποδείχθηκε ότι έχει ανοσία και προτιμά να σημάνει τις σάλπιγγες της Ιεριχούς παρά να συμβιβαστεί.

Η Βουλή τις προηγούμενες ημέρες μετατράπηκε σε διακεκαυμένη ζώνη. Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όμως, η ανακοίνωση από τον Δημήτρη Παπαδημούλη ότι οι κυβερνήσεις Αθήνας και Σκοπίων κατέληξαν σε ιστορική συμφωνία και η αντίδραση του Μανώλη Κεφαλογιάννη ότι πρόκειται για ξεπούλημα της ιστορίας της χώρας μας προκάλεσαν το γιουχάισμα των παριστάμενων ευρωβουλευτών. Αυτό είναι το κλίμα εκτός των συνόρων μας, κανένας δεν ενδιαφέρεται για τις επιμέρους πτυχές, όλοι είναι ευτυχείς που έχουν μια συμφωνία και την επαινούν, η ΕΕ, οι ΗΠΑ, ο ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ και τα διεθνή μέσα ενημέρωσης. Η «Handelsblatt» άσκησε κριτική στον Κυριάκο Μητσοτάκη για την πρόταση δυσπιστίας που κατέθεσε κατά της κυβέρνησης. «Με αυτή την κίνηση απομονώνεται διεθνώς. Στα μάτια της Δύσης ο Μητσοτάκης εμφανίζεται με την πρόταση δυσπιστίας ως αρνητής που επιχειρεί να μπλοκάρει τη γεωπολιτικά σημαίνουσα πρόσδεση της Μακεδονίας στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ. Ούτως ή άλλως εντός της ΕΕ και μεταξύ των εταίρων της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ υπήρχε ελάχιστη κατανόηση για τη συνεχιζόμενη επί δεκαετίες διαμάχη για την ονομασία» μετέδωσε ο ανταποκριτής της γερμανικής εφημερίδας από την Αθήνα. «Οι ιθύνοντες διεθνώς οφείλουν να υποστηρίξουν τους ειρηνοποιούς στην πΓΔΜ και στην Ελλάδα» έγραψε η «Washington Post» στο κύριο άρθρο της.

Για τη σημερινή ανάφλεξη η κυβέρνηση Τσίπρα φέρει μεγάλη ευθύνη, γιατί είναι η πρώτη κυβέρνηση που βρέθηκε σε μια τόσο ευνοϊκή συγκυρία με την ηγεσία του γειτονικού κράτους να επιδιώκει τη συνεννόηση. Ο Πρωθυπουργός όμως από την πρώτη ώρα της διαπραγμάτευσης έψαχνε τρόπους να διχάσει τη Νέα Δημοκρατία και το Κίνημα Αλλαγής. Στην πρώτη φάση πόνταρε στη μετριοπάθεια του προέδρου της ΝΔ, τον οποίο επιχείρησε να φέρει απέναντι στη δεξιά πτέρυγα του κόμματος, και έπειτα τον κατηγόρησε ότι έγινε όμηρος των «ακροδεξιών» Σαμαρά και Γεωργιάδη. Αποτέλεσμα μηδέν, η ΝΔ συσπειρώθηκε αντί να διχαστεί και ο κ. Τσίπρας έχασε ψηφοφόρους.

Την Παρασκευή ο βουλευτής της Χρυσής Αυγής Κωνσταντίνος Μπαρμπαρούσης, μιλώντας στη Βουλή, κάλεσε τις Ενοπλες Δυνάμεις να παρέμβουν και να συλλάβουν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Πρωθυπουργό και τον υπουργό Αμυνας, προκειμένου να μην υπογραφεί η συμφωνία. Η Χρυσή Αυγή τον διέγραψε, ερευνάται από τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου για το αδίκημα της εσχάτης προδοσίας, αλλά ο Δημήτρης Τζανακόπουλος απέδωσε την ευθύνη για το παραλήρημα του χρυσαυγίτη στον Κυριάκο Μητσοτάκη…

Με το Κίνημα Αλλαγής ο Πρωθυπουργός εφάρμοσε διαφορετική τακτική. Στην αρχή φλέρταρε με το ΚΙΝΑΛ αλλά την Τετάρτη, στη συνέντευξή του στην ΕΡΤ, προέβλεψε ότι ξεκινά «μια νέα περίοδος, μετατοπίζονται διαχωριστικές γραμμές στην πολιτική ζωή του τόπου και αυτό θα αναγκάσει και τα κόμματα της Κεντροαριστεράς –τα κόμματα, επαναλαμβάνω, της Κεντροαριστεράς, γιατί από ό,τι βλέπω δεν είναι εφικτό να γίνουν ένα κόμμα –να επανατοποθετηθούν στις εξελίξεις». Το Κίνημα Αλλαγής δεν έχει βρει τις εσωτερικές του ισορροπίες και στο ζήτημα της συμφωνίας οι διαφωνίες είναι βαθιές, αλλά η Φώφη Γεννηματά και ο Σταύρος Θεοδωράκης δεν έκαναν, προς το παρόν τουλάχιστον, το χατίρι του κ. Τσίπρα και αποφάσισαν παρά τις διαφορές τους να καταψηφίσουν την κυβέρνηση. Το ΠαΣοΚ δεν είχε πολλά περιθώρια, η κομματική βάση και οι βουλευτές του δεν απορρίπτουν μόνο τη συμφωνία αλλά και κάθε σύμπραξη με τον ΣΥΡΙΖΑ. Το Ποτάμι είναι διχασμένο.

Αντί να ενημερώσει τις πολιτικές δυνάμεις για την πορεία των διαπραγματεύσεων, ο κ. Τσίπρας επέλεξε τον Ιανουάριο να συνομιλήσει με τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο. Ακολούθησε μια περίοδος φημών, ότι η συμφωνία που θα φέρει η κυβέρνηση θα είναι «σαλαμοποιημένη», ότι θα είναι μια κακή συμφωνία εξαιτίας της κατάστασης στο εσωτερικό της πΓΔΜ και των πιέσεων των ξένων. Τα κόμματα βρίσκονταν στο μαύρο σκοτάδι μέχρι τη συνέντευξη του Νίκου Κοτζιά στην ΕΡΤ, στην οποία αποκάλυψε το περίγραμμα της συμφωνίας και απείλησε, αν προκληθεί, να αποκαλύψει έγγραφα από τις διαπραγματεύσεις προηγούμενων κυβερνήσεων. Το ίδιο έκανε και ο Πρωθυπουργός στη Βουλή, λέγοντας στους βουλευτές της ΝΔ: «Θα τα πούμε όλα με ονόματα και διευθύνσεις. Ολα θα τα πούμε! Δεν πρόκειται να γλιτώσετε!».

Αυτές οι κινήσεις δεν είναι συναινετικές ούτε ο λόγος είναι εθνικά υπεύθυνος. Λεπτομέρειες, αφού τελικά ο στόχος επετεύχθη.

Η αντιπολίτευση πιάστηκε στον ύπνο όταν δημοσιοποιήθηκε η συμφωνία. Αυτό επεδίωκε ο Πρωθυπουργός, ο οποίος το μόνο που καταδέχθηκε να προσφέρει στους πολιτικούς του αντιπάλους ήταν η εκ των υστέρων ενημέρωση. Τους έφερε προ τετελεσμένων, όπως και την κοινή γνώμη, με τη δικαιολογία ότι πέτυχε μια εθνικά επωφελή συμφωνία και θα κριθεί για αυτήν από την Ιστορία, κατηγορώντας όσους διαφωνούν ως πατριδοκάπηλους.

Μπορούν να λυθούν τα μεγάλα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής χωρίς πολιτική και κοινωνική συναίνεση; Πώς θα προχωρήσει η υλοποίηση της συγκεκριμένης συμφωνίας όταν πέφτει πάνω της η σκιά μιας κυνικής συναλλαγής; Οταν δηλαδή κατηγορείται ο κ. Τσίπρας ότι αντάλλαξε τη «μακεδονική» γλώσσα και ιθαγένεια με ευνοϊκές ρυθμίσεις για το χρέος;

«Δεν μπορώ να διανοηθώ ότι ανταλλάσσετε μια βαριά υποχώρηση στα εθνικά θέματα με κάποια μεγαλύτερη «κατανόηση» των εταίρων μας στα ζητήματα της οικονομίας» του είπε ο κ. Μητσοτάκης.

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος επισήμανε τη σατανική σύμπτωση να ανακοινωθεί η συμφωνία πάνω στην ψήφιση του μεσοπρόθεσμου προγράμματος και κάλεσε την κυβέρνηση να μην αναμειγνύει τα θέματα της οικονομίας με αυτά της εξωτερικής πολιτικής. Ο κ. Τσίπρας τούς πρόλαβε. Δεν δέχθηκε πιέσεις ούτε εκείνος ούτε ο κ. Κοτζιάς. «Είχαμε στρατηγική ενόραση για το πού πρέπει να πάει η χώρα» είπε στη συνέντευξή του.

Ο κ. Τσίπρας εκμυστηρεύθηκε στον επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας Κλάους Ρέγκλινγκ ότι νιώθει σαν σκακιστής που παίζει ταυτόχρονα σε δύο σκακιέρες, των διαπραγματεύσεων για την οικονομία και το Μακεδονικό. Αυτό που δεν ομολόγησε στον συνομιλητή του είναι ότι παίζει όχι για να κερδίσει τον αντίπαλο αλλά κυρίως για να επιβάλει τον εαυτό του. Η παρτίδα στο μυαλό του είναι μία, αφορά πάντα τους κατασκευασμένους εχθρούς του, χωρίς να υπολογίζει τις εχθρότητες που προκάλεσε η τριετής πρωθυπουργική θητεία του, και παραγνωρίζει το συμπέρασμα του κ. Μπ στη «Σκακιστική νουβέλα» (Στέφαν Τσβάιχ): «Το να θέλεις να παίξεις σκάκι εναντίον του εαυτού σου ισοδυναμεί με παραδοξότητα ίδια με το να θέλεις να πηδήξεις πάνω από τη σκιά σου».

Οι εταίροι

Η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ στηρίχθηκε πάνω στην παραδοξότητα, με αυτήν κέρδισαν τις εκλογές και με αυτήν κυβερνούν. Ο Πάνος Καμμένος και όσοι βουλευτές μένουν πιστοί στην κομματική γραμμή επιχειρούν και εκείνοι το άλμα πάνω από τη σκιά τους. Η συμφωνία καταστρέφει τους Ανεξάρτητους Ελληνες, οι οποίοι αρνούνται τον όρο Μακεδονία στο όνομα του γειτονικού κράτους, στηρίζουν όμως την κυβέρνηση επειδή η συμφωνία Τσίπρα – Καμμένου, λένε, αφορούσε την έξοδο από τα μνημόνια και την αντιμετώπιση της διαφθοράς. Στις κυβερνήσεις συνεργασίας δεν υπάρχουν χωριστές ευθύνες για κάθε εταίρο, ο ίδιος ο κ. Καμμένος άλλωστε το είχε επικυρώσει μιλώντας για «σαμαροβενιζέλους», άρα για κοινή και αδιαίρετη ευθύνη. Πέραν αυτού, ο κ. Τσίπρας ακύρωσε το επιχείρημα του συγκυβερνήτη του: «Οταν έκανα τις προγραμματικές δηλώσεις, αναφέρθηκα στο θέμα επαναλαμβάνοντας την πάγια εθνική θέση: σύνθετη ονομασία, erga omnes και γεωγραφικός προσδιορισμός. Ο Πάνος Καμμένος δεν έδωσε σημασία, το είδε, το άκουσε, δεν έδωσε σημασία, ακριβώς γιατί δεν υπήρχε ορίζοντας λύσης» είπε.
Παρότι ο κ. Καμμένος ψήφισε δύο φορές τις προγραμματικές δηλώσεις, δεν δεσμεύεται από αυτές, επειδή ήταν αφηρημένος και απρόσεκτος. Οφείλει λοιπόν, κατά τον κ. Τσίπρα, να διατηρήσει τις αρχές και τις αξίες του εφόσον δεν ρίχνει την κυβέρνηση, γιατί «δεν είναι έμπορος πατριωτισμού» και «δεν ενδιαφέρεται να κάνει πολιτική καριέρα, όπως έκανε ο κ. Σαμαράς ρίχνοντας την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη». Τι διαφορετικό λέει ο κ. Σαμαράς από τον κ. Καμμένο; Και οι δύο απορρίπτουν τη συμφωνία για το Μακεδονικό για τους ίδιους λόγους. Ο πρώτος όμως είναι ακροδεξιός και ο δεύτερος πατριώτης. Ο κ. Καμμένος σε διαδοχικά τιτιβίσματα έγραψε «Σήμερα ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεκανίκι του Σαμαρά» και ανέβασε ένα βίντεο με τα γεγονότα του Σεπτεμβρίου του 1993 με τίτλο «Ο Σαμαράς και η προδοσία του 1993». Αν ο κ. Σαμαράς ήταν προδότης, πώς γίνεται να είναι πατριώτης ο κ. Καμμένος, ο οποίος σήμερα αγωνίζεται ακριβώς για το ίδιο θέμα;

Η ΝΔ

Ο τρόπος με τον οποίο χειρίστηκε το Μακεδονικό η κυβέρνηση έσπρωξε σε πιο συντηρητικές θέσεις τον κ. Μητσοτάκη αλλά του έδωσε μεγάλο δημοσκοπικό πλεονέκτημα και απέτρεψε τη δημιουργία ενός νέου ακραίου κόμματος στα δεξιά της ΝΔ. Ορισμένοι θεωρούν ότι ο πρόεδρος της ΝΔ έβαλε το φίδι στον κόρφο του και εγκατέλειψε τις φιλελεύθερες αρχές του. Ωστόσο, όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα, ακόμα και η Ντόρα Μπακογιάννη, η οποία πίστευε ότι πρέπει να λυθεί το θέμα, από δυνητική σύμμαχος μετατράπηκε σε πολέμιο της κυβέρνησης. «Αν είναι να δώσουμε τη γλώσσα και την ιθαγένεια, γιατί παλεύαμε εμείς τόσα χρόνια; Μπορούσαμε κι εμείς να τα δώσουμε και να μην έχει ανοίξει ρουθούνι. Η ΝΔ διαπραγματεύθηκε αλλά δεν υπέγραψε ποτέ συμφωνία με τα Σκόπια δεσμεύοντας τη χώρα» είπε.

Στη ΝΔ υπήρξαν διαφοροποιήσεις για την πρόταση δυσπιστίας, αλλά στο τέλος την υπέγραψαν όλοι, και ο Κώστας Καραμανλής. Η αξιωματική αντιπολίτευση θεωρεί ότι η συμφωνία για το Μακεδονικό είναι «μείζων εθνική υποχώρηση που δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή» για τον επιπρόσθετο λόγο ότι ο κ. Τσίπρας «στερείται νομιμοποίησης» να δεσμεύσει τη χώρα για ένα θέμα τέτοιας σημασίας.

Ο κ. Μητσοτάκης μίλησε για «πρωτοφανή θεσμικό εκτροχιασμό στον οποίο οδηγεί η συγκυβέρνηση τη χώρα» και με την επίσκεψή του στο Προεδρικό Μέγαρο έβαλε στο κάδρο των ευθυνών και τον Προκόπη Παυλόπουλο, όπως έκανε και ο κ. Σαμαράς. Η ΝΔ τονίζει ότι η υπογραφή της συμφωνίας στις Πρέσπες δημιουργεί τετελεσμένα για τη χώρα μας που θα είναι πολύ δύσκολα αναστρέψιμα στη συνέχεια και ότι η ψήφος Καμμένου σημαίνει συνενοχή.

Κριτική Βενιζέλου

Σε τρία σημεία της συμφωνίας εστίασε την κριτική του ο κ. Βενιζέλος, η πιο νηφάλια αν και ιδιαίτερα προβληματισμένη φωνή στο Κοινοβούλιο, ο οποίος επισήμανε ότι «οι βελτιώσεις πρέπει να γίνουν τώρα, μετά την υπογραφή δεν υπάρχει δυστυχώς περιθώριο βελτιώσεων» και απαίτησε αλλά και παρακάλεσε την κυβέρνηση «να φροντίσει να βελτιώσει το κείμενο στα σημεία εκείνα τα οποία είναι ανοιχτά στο μέλλον σε κακή χρήση και μπορούν να γίνουν πηγές προβλημάτων». Ολοι ξέρουν όμως ότι σε αυτό το σημείο ο κ. Τσίπρας, ακόμα κι αν ήθελε, δεν θα μπορούσε να υπαναχωρήσει σε επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας.