«Ο δραματουργός είναι μια “ζωντανή εγκυκλοπαίδεια”, ένας επαγγελματίας του θεάτρου με αντικειμενική οπτική, δημιουργικές ιδέες, και αστείρευτη όρεξη για έρευνα. Γνωρίζει σε ποιες πηγές να αποταθεί ώστε να δώσει πλήρως εμπεριστατωμένες απαντήσεις σε ερωτήσεις που προκύπτουν κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας ενός έργου από τη στιγμή της συγγραφής ως και τη δημιουργία της παράστασης», εξηγεί η κυρία Γαϊτανά. Και επισημαίνει ότι για τους λόγους αυτός «ο δραματουργός οφείλει να έχει τόσο θεωρητικές όσο και πρακτικές γνώσεις πάνω στο θέατρο, ενώ επιπλέον μιλά γλώσσες, μελετά ιστορία και λογοτεχνία, και είναι ενήμερος για τη διεθνή σκηνή». Είναι ο άνθρωπος που «συνεργάζεται με τον θεατρικό συγγραφέα, τον σκηνοθέτη και τους ηθοποιούς θέτοντας ερωτήσεις που προωθούν τη δημιουργική διαδικασία», διευκρινίζει.
Ποιες είναι οι αρμοδιότητες ενός δραματουργού; Όπως σημειώνει η κυρία Γαϊτανά, σε αυτές περιλαμβάνονται «η ιστορική μελέτη, η εις βάθος ανάλυση του κειμένου, και η πρόταση ρεπερτορίου για τις επερχόμενες καλλιτεχνικές περιόδους». Σημαντική είναι, επίσης, η διαμεσολάβησή του ανάμεσα στα μέλη της δημιουργικής ομάδας «ώστε η διαδικασία να εξελίσσεται ομαλά αλλά και με σιγουριά ότι όλοι έχουν το ίδιο όραμα». Ένας ακόμα ιδιαίτερος ρόλος του δραματουργού «είναι εκείνος του παιδαγωγού για το κοινό αλλά και για το διοικητικό προσωπικό ενός οργανισμού»:
· Στην πρώτη περίπτωση, «μπορεί να διοργανώσει εκπαιδευτικά προγράμματα και δράσεις, ομιλίες με συμμετοχή του κοινού, εκδόσεις με γνώμονα το να κάνει τον χώρο του θεάτρου προσιτό αλλά και να προσφέρει μια συμπυκνωμένη γνώση με προσιτό τρόπο».
· Στην δεύτερη περίπτωση, «είναι σε επικοινωνία με τον τομέα της παραγωγής και τους βοηθά να αντιληφθούν το όραμα της επικείμενης παράστασης ώστε οι αποφάσεις τους σχετικά με την προώθηση και προβολή να συνάδουν με τις ιδέες των δημιουργών».
Ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες στην «ματιά» ενός δραματουργού της όπερας; Η κυρία Γαϊτανά διευκρινίζει: «Όλα τα προαναφερθέντα ισχύουν και στην περίπτωση του δραματουργού της όπερας με την προσθήκη της μουσικής γνώσης και του συγκεκριμένου ρεπερτορίου. Ο δραματουργός Όπερας οφείλει να μπορεί να αναλύσει τόσο τη δραματουργία της σύνθεσης όσο και του λιμπρέτου ώστε να διευκολύνει την προσέγγιση του σκηνοθέτη σε ένα έργο ρεπερτορίου αλλά και τους συνθέτες και λιμπρετίστες να επιτύχουν το αποτέλεσμα που θέλουν όταν δημιουργούν ένα νέο έργο όπερας». Δεν είναι όμως μόνον αυτά, αφού όπως τονίζει, «ο δραματουργός της όπερας μεταφράζει επίσης από πολλές γλώσσες και δημιουργεί τους υπέρτιτλους της παράστασης», μια ξεχωριστή διαδικασία που δεν ταυτίζεται με τη λογοτεχνική μετάφραση. «Όταν δημιουργούμε τους υπέρτιτλους στόχος μας είναι να δώσουμε το απόσταγμα του νοήματος, με γλώσσα εύληπτη και συγχρονισμένη με το μουσικό κείμενο με τέτοιον τρόπο ώστε όχι μόνο να μην αποσπάται η προσοχή του θεατή αλλά μετά από κάποιο σημείο να αποτελεί μέρος της συνολικής του εμπειρίας», εξηγεί η κυρία Γαϊτανά, η οποία, πέραν όλων των άλλων, από τον Ιανουάριο του 2018 εργάζεται στο τμήμα υπερτίτλων της Metropolitan Opera της Νέας Υόρκης.
Το εργαστήρι Colla Voce
Το 2017 μαζί με τον σύντροφό της στην ζωή και στην τέχνη Χρίστο Μαρίνο, δημιούργησαν στην Ελλάδα το εργαστήρι Colla Voce. «Τόσο η εμπειρία του Χρήστου ως πιανίστα και μουσικού εκγυμναστή λυρικών τραγουδιστών όσο και η δική μου στον χώρο της όπερας στη Νέα Υόρκη, αλλά και τα χρόνια σπουδών μας στην Ελλάδα, μας οδήγησαν να συνειδητοποιήσουμε το εξής: Στην Ελλάδα γεννιούνται εξαιρετικές φωνές, αλλά υπάρχουν βασικές ελλείψεις στο εκπαιδευτικό σύστημα. Για τους πιανίστες, πάλι, που ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με τη συνοδεία και το συγκεκριμένο ρεπερτόριο, δεν υπάρχουν καν επίσημες σπουδές», αναφέρει η κυρία Γαϊτανά. Μια ιδιαίτερη πτυχή της δουλειάς που γίνεται στο πλαίσιο του εργαστηρίου αφορά τους τραγουδιστές, καθώς «στα ωδεία δεν διδάσκονται κάποια μέθοδο για την προφορά, την άρθρωση και την προσωδία του κειμένου στις διάφορες γλώσσες που καλούνται να τραγουδήσουν, αλλά ούτε και κάποιον τρόπο μελέτης και ερμηνείας ενός ρόλου». Όπως επισημαίνει, «η εμπειρία μας ως τώρα με τους συμμετέχοντες είναι εξαιρετική και ευελπιστούμε αυτή η κοινότητα τραγουδιστών και πιανιστών μέσα στην οποία ανταλλάσσουμε απόψεις, πληροφορίες και γνώσεις για τον υπέροχο κόσμο του λυρικού τραγουδιού να εξελίσσεται και να μεγαλώνει». Το εργαστήρι πραγματοποιείται για μία εβδομάδα το καλοκαίρι στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Χόρτου στο παραθαλάσσιο Χόρτο του Νοτίου Πηλίου και επιλεγμένα τριήμερα τον χειμώνα στην Αθήνα. Στις καλοκαιρινές του δραστηριότητες συμπεριλαμβάνονται η παραγωγή μιας πλήρους σκηνοθετημένης όπερας και η τάξη «Ανάλυση, Ρεπερτόριο και Ερμηνεία Λυρικού Τραγουδιού», η οποία απευθύνεται εξίσου σε λυρικούς τραγουδιστές όσο και σε πιανίστες που ενδιαφέρονται για τη συνοδεία και μουσική εκγύμναση τραγουδιστών.
«Το νησί του Τουλιπατάν»
Φέτος, το εργαστήρι Colla Voce θα παρουσιάσει στο πλαίσιο του 34ου Φεστιβάλ Χόρτου την κωμική όπερα του Jacques Offenbach «L’île de Tulipatan» (Το Νησί του Τουλιπατάν). Η προετοιμασία της όπερας θα λάβει χώρα στην Αθήνα επιλεγμένες μέρες του Ιουνίου και του Ιουλίου, ενώ οι τελικές και σκηνικές πρόβες θα λάβουν χώρα στο Χόρτο 7-10 Αυγούστου και το Σάββατο 11/8 στις 21:00 θα λάβει χώρα σκηνοθετημένη παράσταση της όπερας με πιάνο στο Υπαίθριο Θέατρο Αγγελίνη. Επίσης, την επόμενη εβδομάδα, 13-19 Αυγούστου θα πραγματοποιηθεί masterclass τραγουδιού με τον διεθνούς φήμης βαθύφωνο από τη Metropolitan Opera της Νέας Υόρκης, Δημήτρη Καβράκο. Επίσης, από 7-12 Αυγούστου θα λάβει χώρα η τάξη με θέμα «Ανάλυση, Ρεπερτόριο και Ερμηνεία Λυρικού Τραγουδιού» για τραγουδιστές και πιανίστες-συνοδούς, εστιάζοντας στο γερμανικό και ελληνικό ρεπερτόριο (πληροφορίες για το εργαστήρι Colla Voce στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.collavoce.gr και πληροφορίες για το Φεστιβάλ Χόρτου στην διεύθυνση www.horto.net Η πρώτη παρουσίαση του εργαστηρίου ήταν η ελληνική πρεμιέρα της όπερας «Riders to the Sea» του Ralph Vaughan Williams.
Οι συνεργασίες
Η κυρία Γαϊτανά έχει συνεργαστεί ως δραματουργός με: New York University, The Mannes Opera, Manhattan School of Music, National Sawdust, Opera Saratoga, Prototype, Time’s Arrow, Cantanti Project, Dell’arte Opera, Regina Opera. Ενώ το 2016 πραγματοποίησε την πρώτη της σκηνοθεσία στη Νέα Υόρκη παρουσιάζοντας την «Alcina» του Handel. Παράλληλα ασχολείται με τη συγγραφή κριτικής για το θέατρο και την όπερα σε συνεργασία με το διαδικτυακό περιοδικό «The Theatre Times». Τον περασμένο μήνα διετέλεσε μέλος της κριτικής επιτροπής στον διαγωνισμό Frontiers της Fort Worth Opera στο Τέξας, ενώ πριν λίγες ημέρες έλαβε μέρος στο «Lullaby Project» του Carnegie Hall σε συνεργασία με το El Sistema Greece και το ΚΠΣΙΝ δημιουργώντας το κείμενο για ένα νανούρισμα σε μουσική της Άννας Μουζάκη.
