Όταν η Ελλάδα συνάντησε τον Μάιο της Ευρώπης

Ο Μάϊος έχει σημαδέψει την ιστορία της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης αλλά και την Ευρωπαϊκή πορεία της χώρας μας.

Θα εξηγήσουμε στη συνέχεια γιατί.

Μετά το τέλος του καταστροφικού Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, έπρεπε να «λυθεί» το γερμανικό πρόβλημα και οι χθεσινοί εχθροί να προχωρήσουν πλέον μαζί.

Έπρεπε λοιπόν να βρεθεί η κατάλληλη μεθοδολογία. Κάπως έτσι μέσα από τις στάχτες του πολέμου προέκυψε μια καινοτόμος θεσμική πρόταση, προϊόν των εργασιών της ομάδας που εργάστηκε γύρω από τον Επιθεωρητή Σχεδιάσμού της Γαλλικής Κυβέρνησης, τον Jean Monnet.

Η ιδέα ήταν να τεθούν υπό μια κοινή αρχή η παραγωγή και η διαχείριση του άνθρακα και του χάλυβα, απαραίτητων πόρων για την ανάπτυξη των βιομηχανιών. Tην πρόταση του Jean Monnet, ανέλαβε να την προωθήσει πολιτικά ο Robert Schuman, ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας. Έξι κράτη (Γαλλία, Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, Βέλγιο, Ολλανδία και Λουξεμβούργο) αποδέχτηκαν το σχέδιο μιας «λειτουργικής» κοινότητας, «υπερεθνικού» χαρακτήρα.

Στις 9 Μαϊου 1950 (έκτοτε Ημέρα της Ευρώπης), ο Robert Schuman θα παρουσιάσει αυτή τη θεσμική καινοτομία με την ιστορική δήλωσή του, της οποίας παραθέτουμε τα βασικά σημεία:

∙ «Η παγκόσμια ειρήνη δεν μπορεί να διατηρηθεί αν δεν αναληφθούν δημιουργικές προσπάθειες ανάλογες των κινδύνων που την απειλούν.»

∙ «Η Ευρώπη δεν θα δημιουργηθεί δια μιας, ούτε σε ένα συνολικό οικοδόμημα: θα διαμορφωθεί μέσα από συγκεκριμένα επιτεύγματα που θα δημιουργήσουν πρώτα μια πραγματική αλληλεγγύη.»

∙ «Η από κοινού διαχείριση της παραγωγής άνθρακα και χάλυβα…θα αλλάξει το πεπρωμένο αυτών των περιοχών που επί μακρόν ασχολούνταν με την κατασκευή όπλων για πολέμους των οποίων υπήρξαν σχεδόν μονίμως τα θύματα.»

Στη λογική που περιγράφει η Δήλωση Schuman, τα έξι κράτη που συμφώνησαν θα υπογράψουν στο Παρίσι στις 18 Απριλίου του 1951, τη Συνθήκη που ιδρύει την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ).

Έξι χρόνια αργότερα με την υπογραφή των Συνθηκών της Ρώμης στις 25 Μαρτίου 1957, ιδρύεται η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, η ΕΟΚ.

Η ευρωπαϊκή ενοποιητική διαδικασία από το 1950 μέχρι σήμερα εξασφάλισε στην Ευρώπη ειρήνη, ευημερία και συνείδηση κοινότητας προκειμένου να ξεπεραστούν οι αντιθέσεις. Με την ευρωπαϊκή ενοποίηση αντλήσαμε διδάγματα από τις αιματηρές αντιπαραθέσεις του παρελθόντος.

Πέρα από την ειρήνη, τη σταθερότητα και την ευημερία, στις επιτυχίες της ευρωπαϊκής ενοποίησης συμπεριλαμβάνονται οι αρχές, αλλά και η μορφή συνεργασίας στην Ευρώπη: δημοκρατία, ισότητα δικαιωμάτων, διαφάνεια, επικουρικότητα, αξιοπρέπεια του ανθρώπου, ελευθερία, αλληλεγγύη και ανεκτικότητα είναι μερικές από τις βασικές αξίες της ΕΕ, καθώς η ΕΕ δεν είναι απλώς ένας οικονομικός χώρος αλλά και μια κοινωνία αξιών.

Σήμερα η Ευρωπαϊκή ενοποίηση σηματοδοτεί πρωτίστως την ειρήνη στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο που δοκιμάστηκε τόσο σκληρά στη διάρκεια του 20ού αιώνα. Η Ευρωπαϊκή ενοποιητική διαδικασία σημαίνει όμως και ένα πρότυπο ανάπτυξης μοναδικό στον κόσμο, που συνδυάζει κάποιες πολιτικές αλληλεγγύης με αντικειμενικό σκοπό μια ανάπτυξη που πρέπει να συμμεριζόμαστε όλοι.

Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς την Ευρώπη χωρίς την ΕΕ.

Και είναι πιο δύσκολο να φανταστεί κανείς της Ελλάδα εκτός ΕΕ.

Πολιτικές προσωπικότητες που τις χαρακτήριζε ο εξωστρεφής πατριωτισμός, συνέδεσαν τη χώρα μας με το ευρωπαϊκό Σχέδιο.

Ξεχωρίζει ο ιστορικός ρόλος του Κωνσταντίνου Καραμανλή με την καθοριστική συμβολή του και την ιστορική υπογραφή ένταξης στην ΕΟΚ στις 28 Μαϊου 1979.

Ακολούθησε η διακυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου και η ευρωπαϊκή προσαρμογή του μέσω των Μεσογειακών Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων.

Στη συνέχεια έχουμε την κυβέρνηση Κωνσταντίνου Μητσοτάκη (ένας χρόνος από τον θάνατό του), η οποία αν και συνέπεσε με τις ιστορικές αλλαγές στην Ανατολική Ευρώπη και στα Βαλκάνια κατάφερε να ενισχύσει το ρόλο και το λόγο της Ελλάδας μέσα από τις διεργασίες μετάβασης από την ΕΟΚ στην ΕΕ το 1992.

Την ενίσχυση του ρόλου της χώρας μας στην ευρωπαϊκή ενοποιητική διαδικασία ολοκλήρωσε με εύστοχο τρόπο ο Κώστας Σημίτης με την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωζώνη το 2001.

Αυτά είναι τα βασικά στάδια της στρατηγικής επιλογής της χώρας για βαθύτερη ενσωμάτωση στην ευρωπαϊκή ενοποιητική διαδικασία.

Αυτή τη στρατηγική επιλογή επιχείρησε να ακυρώσει το 2015 με ένα «κουτοπόνηρο» δημοψήφισμα το πολιτικό μόρφωμα που κυβερνάει τη χώρα μας τα τρία τελευταία χρόνια.