Λευτέρης Παπαδόπουλος: «Η αλήθεια δεν κοστίζει»

Αν βάλει κάποιος στη σειρά τους τίτλους των τραγουδιών του Λευτέρη Παπαδόπουλου, θα «φτιάξει» μία από τις ουσιαστικότερες ιστορίες της μεταπολεμικής Ελλάδας. Της λαϊκής Ελλάδας, της Ελλάδας που μόχθησε για να προχωρήσει, της Ελλάδας που ερωτεύτηκε σφόδρα, της Ελλάδας που δάκρυσε. Το Φεστιβάλ Αθηνών τιμά τον ποιητή-στιχουργό με μια μεγάλη συναυλία στο Ηρώδειο στις 25 Ιουνίου. Τα τραγούδια του Λευτέρη Παπαδόπουλου θα ερμηνεύσουν οι Μελίνα Ασλανίδου, Βιολέτα Ικαρη, Κώστας Μακεδόνας, Χρήστος Μάστορας, Μανώλης Μητσιάς, Γιώργος Νταλάρας, και chorεs.

Με περισσότερο από μισό αιώνα προσφοράς στο τραγούδι αλλά και στη δημοσιογραφία (συντάκτης των «Νέων», παρουσία στην τηλεόραση κ.ο.κ.) ο Λευτέρης Παπαδόπουλος έβαλε στα χείλη των Ελλήνων, αν όχι όλων, τουλάχιστον των περισσότερων, τα φεγγάρια, τα κορίτσια, την πλατεία Κυριακού, τη γειτονιά του, τις αλάνες του, τους έρωτές του αλλά και την κοινωνική – πολιτική διάσταση της ζωής. Οπως, για παράδειγμα, με τα τραγούδια «Φτωχολογιά» και «Απονη ζωή» που αποτυπώνουν μια Ελλάδα που έχουμε ξεχάσει, αν και τα τελευταία χρόνια όλα «βοηθούν» στο να την ξαναθυμηθούμε. Δίπλα σε αυτά θα έβαζα και το εμβληματικό «Σαββατόβραδο στην Καισαριανή». Οπως έχει σημειώσει και ο ίδιος παλαιότερα μιλώντας στο «Βήμα της Κυριακής», «μπορεί να έχω γράψει εκατοντάδες τραγούδια αλλά στην ουσία έχω γράψει ένα μόνο τραγούδι.Αυτό για τη γειτονιά μου.Για την πλατεία Κυριακού όπου έμενα,για τους φίλους μου,για τα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια,για τους έρωτες και τις αγωνίες των ανθρώπων της.Στην πορεία μπορεί να «ξέφυγαν» και κάποια, αλλά τα περισσότερα είναι για τη γειτονιά μου.Για τις οδούς Φυλής, Αριστοτέλους,Αχαρνών,για το κουτούκι Φωκαίας και Αχαρνών,για το άγαλμα της πλατείας Κυριακού».

Δευτέρα απόγευμα συζήτηση με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο με φόντο τη συναυλία του Ηρωδείου. «Κοίτα να δεις, δεν ξέρω αν με αγαπά ο κόσμος ή πόσο με αγαπά (σ.σ.: αργότερα στη συζήτηση θα παραδεχθεί ότι τον αγαπούν). Αλλωστε αν σε αγαπούν 50, άλλοι 50 θα σε αντιπαθούν. Αλλά εγώ πλέον νιώθω πλήρης. Οχι μόνο για την πορεία μου στο τραγούδι αλλά και για την οικογένειά μου. Εχω δύο υπέροχα παιδιά. Ολα αυτά τα χρόνια σαν άνθρωπος δεν αδίκησα κανέναν, δεν έφαγα τη θέση κανενός και ξέρω ότι η αλήθεια δεν κοστίζει. Με την αλήθεια είσαι πάντα κερδισμένος. Και έχω δύο παιδιά αριστουργήματα. Τα έχω καταφέρει καλά, αλλά η μεγάλη μου επιτυχία μου είναι τα παιδιά μου».

Ως στιχουργός άρχισε τη διαδρομή του από τη δεκαετία του 1960. Μεταξύ άλλων με τους Μάνο Λοΐζο, Μίμη Πλέσσα, Μίκη Θεοδωράκη, Σταύρο Κουγιουμτζή, Σταύρο Ξαρχάκο, Γιώργο Ζαμπέτα, Απόστολο Καλδάρα, Γιώργο Χατζηνάσιο, Λουκιανό Κηλαηδόνη, Χρήστο Νικολόπουλο. Τους στίχους του ερμήνευσαν από τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, τη Βίκυ Μοσχολιού και τον Στέλιο Καζαντζίδη μέχρι τον Παύλο Σιδηρόπουλο, τον Στράτο Διονυσίου, τη Δήμητρα Γαλάνη, τον Μανώλη Μητσιά κ.ά. «Το άγαλμα», «Απονη ζωή», «Καμαρούλα μια σταλιά», «Τζαμάικα», «Οδός Αριστοτέλους», «Δε θα ξαναγαπήσω», «Βρέχει φωτιά στη στράτα μου», «Ολες του κόσμου οι Κυριακές», «Κάποτε θα ‘ρθουν», «Ηλιε μου σε παρακαλώ», «Θα πιω απόψε το φεγγάρι», «Σεβάχ ο Θαλασσινός» είναι μερικά μόνο από τα πιο γνωστά τραγούδια του.

Για να γραφτούν όμως αυτά, πρέπει να μπούμε στη μηχανή του χρόνου και να γυρίσουμε στα μέσα της δεκαετίας του ’30. Σε ένα στενάκι κάθετο στην Αχαρνών, στο ύψος της πλατείας Βικτωρίας, πλατεία Κυριακού, όπως την έλεγαν. «Μπορεί να ήμασταν από τις πιο φτωχές οικογένειες της Ελλάδας. Οι γονείς πρόσφυγες, ο πατέρας μου τσαγκάρης, η μητέρα μου ξενοδούλευε. Σε ένα δωμάτιο, μια σταλιά, εγώ, ο αδερφός μου και οι γονείς μας. Φτώχεια. Δούλεψα από πολύ μικρός, ακόμα και στο Πανεπιστήμιο δούλευα». Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος δεν είναι η πρώτη φορά που μας μιλάει για αυτό το κομμάτι της ζωής του και δεν είναι η πρώτη φορά που βγάζει υπερηφάνεια για αυτήν. Ολα αυτά άλλωστε τον ζύμωσαν, τον κράτησαν κοντά στον λαϊκό άνθρωπο, τον μεροκαματιάρη, τον άντρα που γύριζε στο σπίτι, «σπασμένος» από τη δουλειά και έβρισκε απάγκιο στην οικογένειά του, τη γυναίκα του. Σκληρή ζωή που αποτυπώθηκε σε όλη αυτή τη διαδρομή με ευαισθησία. «Αυτό που διακρίνει το τραγούδι», υπογραμμίζει ο ίδιος, «είναι η τοποθέτησή μου απέναντι στον λαϊκό άνθρωπο. Ημουν κι εγώ ένας από αυτούς. Με ενδιέφερε ο άνθρωπος που υποφέρει».

Οχι όμως μόνο αυτός. Αλλά και ο άνθρωπος που αγαπάει κι ερωτεύεται. Η γυναίκα, η μάνα, ο έρωτας αποτελούν καίρια και κύρια σημεία της στιχουργίας-ποίησής του. «Ο,τι καλύτερο υπάρχει στον κόσμο είναι η γυναίκα. Οταν ο φουκαράς, ο εργάτης δούλευε σαν σκυλί όλη την ημέρα για ένα κομμάτι ψωμί, η μόνη του χαρά, η μόνη του ελπίδα, ήταν η ερωτική φωλιά της γυναίκας του. Οπως συνέβαινε με τη μάνα μου και τον πατέρα μου. Η μόνη του γλύκα στη ζωή ήταν ο έρωτάς της. Ηταν αυτή που τον προστάτευε. Αλλά παράλληλα η γυναίκα είναι και μεγάλο θηρίο. Και όπως έχει πει ένας διάσημος αστροφυσικός –αυτός που καταλαβαίνει το Σύμπαν και τους μηχανισμούς του -, «το δυσκολότερο πράγμα στον κόσμο είναι η γυναίκα»». Η γυναίκα όμως δεν είναι μόνο έρωτας. Η γυναίκα είναι και μάνα. «Η μάνα είναι πράγματι μοναδική. Εγώ τα χρωστάω όλα στη μάνα μου. Με είχε μη βρέξει και μη στάξει. Θυμάμαι πώς καμάρωνε όταν μπήκα στο Πανεπιστήμιο. Εβγαλε φτερά. Η μάνα είναι αυτή που κρατάει την οικογένεια. Και δουλεύει για τρεις. Φροντίζει τον άντρα της, μεγαλώνει τα παιδιά της, μαγειρεύει, πλένει τα σώβρακα του άντρα της. Κάνει τρεις δουλειές. Ο άντρας δεν είναι τίποτα. Και τα καταλαβαίνει όλα. Μας μυρίζει. Είναι όμως καταφύγιο και ελπίδα» σημειώνει ο ίδιος.

Ελπίδα ο Λευτέρης Παπαδόπουλος φαίνεται να έχει και για το αύριο της κοινωνίας. «Δεν νομίζω ότι έχει παρακάτω. Αλλωστε δείχνει ότι κάτι κινείται προς το καλύτερο. Και όσοι λένε ότι ο κόσμος δεν αντιδρά, τι να κάνει και αυτός; Εχει φάει τόση σφαλιάρα που φοβάται». Απολύτως απογοητευμένος από τις πρακτικές του ΣΥΡΙΖΑ και του Αλέξη Τσίπρα («απεδείχθη χάλια, δεν το περίμενα») δεν αφήνει έξω από το στόχαστρό του ούτε τη Χρυσή Αυγή. «Δεν πρόκειται να ανέβουν τα ποσοστά τους. Φασίστες, αλήτες και δολοφόνοι είναι».

Λευτέρης Παπαδόπουλος, Τι χρώματα, τι μουσικές…

25 Ιουνίου 2018, 21.00, Ωδείο Ηρώδου Αττικού.

Καλλιτεχνική διεύθυνση:Γιώργος Νταλάρας. Συμμετέχουν με αλφαβητική σειρά:Μελίνα Ασλανίδου, Βιολέτα Ικαρη, Κώστας Μακεδόνας, Χρήστος Μάστορας, Μανώλης Μητσιάς, Γιώργος Νταλάρας, και chorεs.

Μουσική διδασκαλία:Μαρίνα Σάττι.

Εισιτήρια από 10 ευρώ στα ταμεία του Φεστιβάλ Αθηνών – Πανεπιστημίου 39, στο 210-3272.000 και στα greekfestival.gr και www.viva.gr.