Ma que cosa successo? Τι ακριβώς συμβαίνει στη γείτονα Ιταλία; Ευτυχώς, επί του παρόντος, χάρη στην «αυθαιρεσία» (;) του προέδρου της Ιταλικής Δημοκρατίας κ. Σέρτζιο Mαταρέλα ο σχηματισμός της «αντισυστημικής» (cinque stelle) και της ρατσιστικής (lega) κυβέρνησης δεν επιτεύχθηκε αρχικά, όπως θα την ήθελαν οι αντισυσημικοί πατριώτες, και έτσι αποφύγαμε προσώρας μια ενδεχόμενη κρίση του ευρώ που θα χτυπούσε-όπως όλες οι κρίσεις – πρώτη και καλύτερη την άμοιρη χώρα μας, που τόσο ευαίσθητη σε τέτοιου είδους αναταράξεις είναι.
Για πόσο χρονικό διάστημα τη γλιτώσαμε όμως από τον φοβερό αυτό κίνδυνο ένας θεός το ξέρει και μάλλον το μέλλον θα το δείξει.
Εν τω μεταξύ ο Τύπος προκειμένου να δώσει έμφαση στη σοβαρότητα της ιταλικής κρίσης παραθέτει γνώμες ειδικών που τονίζουν ότι η κρίση στην Ιταλία είναι κατά πολύ χειρότερη από αυτήν της Ελλάδος. Οντως το χρέος της Ιταλίας έχει φθάσει σε δυσθεώρητα ύψη (131,4 τοις εκατό του ΑΕΠ). Και η Ιταλία δεν είναι Ελλάδα αλλά η Τρίτη οικονομική δύναμη στην Ευρώπη μετά τη Γαλλία και τη Γερμανία που κρατάει υπερήφανη τα σκήπτρα της πρωτιάς, δανείζει τους αναξιοπαθούντες «οκνηρούς» του Νότου και δεν παύει να λέει πως κουράστηκε να βοηθάει τεμπέληδες σαν τους Ελληνες που τους ενδιαφέρει μόνον η καλοπέρασή τους και το ουζάκι τους στον ήλιο/ίσκιο ανάλογα με την εποχή. Εχουμε βαρεθεί να ακούμε αυτά τα απαξιωτικά σχόλια, αλλά οι Γερμανοί δεν πρόκειται να βαρεθούν να τα επαναλαμβάνουν.
Μια ενδεχόμενη Grekxit είχαν συμπεράνει -οι Γερμανοί κυρίως-δεν θα είχε σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομία της ΕΕ. Λάθος συμπέρασμα που όμως έπεισε πολλούς Ευρωπαίους ότι η έξοδος της Ελλάδας δεν θα έφερνε την καταστροφή, το αντίθετο μάλιστα. Ο Βόλφγκαγκ Σόιμπλε ειδικά, υποσχέθηκε σημαντική βοήθεια, υπό μορφήν μπόνους αν παίρναμε τέτοια σημαντική απόφαση «να την κάνουμε» από την ΕΕ γιατί προφανώς θα σεμνύνονταν διεθνώς ότι ήταν αυτός που κατάφερε να πείσει την Ελλάδα να ξεκουμπιστεί, απαλλάσσοντας την Ευρώπη από έναν ιδιαίτερα προβληματικό εταίρο.
Με την Ιταλία η κατάσταση είναι τελείως διαφορετική –αν καιι πολλοί διατείνονται ότι πρόκειται για μια παρόμοια περίπτωση και μολονότι το χρέος της ανέρχεται στο 7πλάσιο του ελληνικού χρέους.
Η Ιταλία υπήρξε ιδρυτικό μέλος της ΕΟΚ, εξακολουθεί να είναι η 3η οικονομική δύναμη της Ευρώπης και όλοι την παίρνουν στα σοβαρά πολύ περισσότερο από ό,τι παίρνουν την Ελλάδα, ιδιαίτερα τώρα που νίκησαν στις εκλογές της 4ης Μαρτίου ένα κατεξοχήν ευρωσκεπτιστικό κόμμα, όπως το «Cingue Stelle», το Κίνημα των Πέντε Αστέρων (M5S) του κωμικού ηθοποιού Μπέπε Γκρίλο, ένα ακραίο λαϊκίστικο, αντισυστημικό κόμμα που φαίνεται να έχει κερδίσει πολλές ψήφους από την εξαφανισμένη Αριστερά η οποία υπήρξε παντοδύναμη σε όλη την μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο εποχή και μέχρι τη μοιραία πτώση του τοίχους του Βερολίνου
Στο μεταξύ, σαν να μην έφταναν τα τόσα βάσανά τους, οι Ιταλοί δέχτηκαν τις πατρικές συμβουλές του… Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ που -ούτε λίγο ούτε πολύ- τους παρότρυνε «να εργάζονται περισσότερο και να είναι λιγότερο…
διεφθαρμένοι!». Σοφά λόγια από έναν πολιτικό που δε σέβεται την εθνική κυριαρχία και την αξιοπρέπεια των λαών. Ποιος δε λησμονεί άλλωστε την επίσης πατρική συμβουλή που έδωσε στους Ελληνες ψηφοφόρους ότι καλά θα κάνουν να ψηφίσουν «οικεία πρόσωπα» (εγνωσμένου κεντροδεξιού κύρους και όχι τον πρώτο τυχόντα). Εξέφρασε την απαρέσκειά του για τον Τσίπρα αλλά από τον θλιβερό Ιούλιο του 2015 και μετά συνήψε φιλικότατες σχέσεις μαζί του, όπως αναμένονταν, ύστερα από τη θρυλική κωλοτούμπα του πρώην «ανένδοτου» Ελληνα πρωθυπουργού.
«Συγκινητική ωστόσο υπήρξε η κουτοπόνηρα στοχαστική αναδίπλωση του Γιουνκέρ σχετικά με την Ιταλία σε διορθωτικές δηλώσεις του 2 ημέρες μετά: «Να μη δίνουμε μαθήματα στη Ρώμη και να μην επαναλάβουμε τα λάθη που κάναμε με την Ελλάδα… κυρίως μετά την εκλογή του Τσίπρα που ποδοπατήθηκε η αξιοπρέπεια του ελληνικού λαού»(!!!)
Επανερχόμενοι στην ιταλική τρικυμία έχουμε καλά φρέσκα νέα. Παρασκευάτικα. Ω του θαύματος (miracolo!) και της επανελθούσης ηρεμίας (calma) μετά την τρικυμία ο «αντιστασιακός -ακτιβιστής» γερο-Ματαρέλα όρκισε επί τέλους Παρασκευή απόγευμα 1η Ιουνίου την κυβέρνηση του «καλοβαλμένου» Τζουζέπε Κόντε, πανεπιστημιακού με πολλά προσόντα
Η νίκη που σημείωσε το πεισματάρικο γεροντάκι κ. Ματαρέλα είναι ότι ο Πάολο Σαβόνα, ο ντε και καλά προτεινόμενος ως Υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών, πήρε «μετάθεση» για το Υπουργείο Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και δεν θα προσπαθήσει (ευτυχώς) να εξεύρει λύσεις για να σώσει την Ιταλία από το οξύτατο πρόβλημα της ιταλικής οικονομίας, ως φανατικός ευρωσκεπτικιστής, ήγουν δεν έβαλαν το λύκο να φυλάει τα πρόβατα. Την θέση του Υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών αναλαμβάνει ο σενιόρ Τζοβάνι Τρία ο οποίος κατά την «Stampa» χρημάτισε ένα φεγγάρι μαοϊκός. Συνηθέστατη περίπτωση νεαρών ιδεολόγων-επαναστατών οι οποίοι προτού καν φθάσουν τη μέση ηλικία εντάσσονται ασμένως στο σύστημα για να νιώθουν ασφάλεια και θαλπωρή μέσα σε αυτό λησμονώντας το δήθεν επαναστατικό τους παρελθόν
Οι επενδυτές από την άλλη μεριά από τις Βρυξέλες, νευρικοί, ως συνήθως, εξέφρασαν ζωηρές ανησυχίες μήπως η άνοδος του λαϊκισμού με την αντίστοιχη πτώση των παραδοσιακών κομμάτων συνιστούσε απειλή για το μέλλον μιας μεγάλης χώρας της ευρωζώνης. Τα απόνερα της απουσίας της Αριστεράς: καινούργιοι αντίπαλοι, η συντήρηση ενάντια στους δήθεν εχθρούς του συστήματος.
Μεγάλο φόβο στους μετανάστες προκαλεί και η ανάθεση του Υπουργείου Εσωτερικών στο Ματέο Σαλβίνι, ηγέτη της Λέγκας και Αντιπροέδρου της κυβέρνησης που απειλεί να ιδρύσει κέντρα κράτησης μεταναστών και προσφύγων πέριξ της Ιταλίας. Ευγενής φιλοδοξία του πάντως είναι η μαζική απέλαση των προσφύγων, δίνοντας την «τελική λύση», ανθρωπιστικά, εννοείται.
Ο Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας Ματαρέλα προκάλεσε την μήνιν των δύο νικητών της εκλογικής αναμέτρησης της 4ης Μαρτίου 2018. Βαριές εκφράσεις ακούστηκαν, όπως «πραξικόπημα» και «καθαίρεση» του Ματαρέλα από το προεδρικό αξίωμα. Δεν έκανε πίσω όμως ο πρόεδρος. Επισήμανε τον κίνδυνο του ότι αν ο Σαβόνα ανελάμβανε το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών, διέτρεχαν μεγάλο κίνδυνο οι οικονομίες των πτωχών Ιταλών.
Αλλωστε ο Ματαρέλα ενήργησε μέσα στα όρια της νομιμότητας που του παρέχει το ιταλικό σύνταγμα. Και υπάρχει το προηγούμενο διακεκριμένων προέδρων, όπως ο Σάντρο Περτίνι, που παρεμπιπτόντως έκλαψε όταν έμαθε ότι στην Ελλάδα προέκυψε Χούντα συνταγματαρχών, ο Σκάλφαρο και ο Ναπολιτάνο , ο μόνος ιταλός πρόεδρος που εκλέχθηκε δύο φορές. Και οι τρεις αυτοί πρόεδροι αρνήθηκαν ή, επέβαλαν τον διορισμό υπουργού, επεκτείνοντας τις προεδρικές εξουσίες.
Τι θα γίνει τώρα η Ιταλία; Ως χώρα μικρομεσαίων επιχειρήσεων που αντιμετωπίζει πολλούς κινδύνους από την έλλειψη ανάπτυξης λόγω απουσίας υψηλής τεχνολογίας. Γλίτωσαν από το τρίμηνο αδιέξοδο με τις τόσες εντάσεις αλλά κανείς δεν είναι σε θέση να ξέρει πώς θα πορευθεί η Ιταλία στο μέλλον. Η Λέγκα είναι μάλλον απρόβλεπτη και είναι ζήτημα χρόνου να δούμε μια νέα κυβερνητική κρίση.
Ο έτερος των νικητών Λουίτζι ντι Μάιο (Αντιπρόεδρος της ιταλικής κυβέρνησης και Υπουργός Εργασίας και Ανάπτυξης) ήταν από τα πρόσωπα που πρωτοστάτησαν στην αποτυχημένη απόπειρα εκφοβισμού του Προέδρου Ματαρέλα. Με στομφώδεις μελοδραματικές εκφράσεις περί «εσχάτης προδοσίας» και περί «παραπομπής» του δεν κατάφερε να κλονίσει το φρόνημα του εις Ιταλίαν διακοσμητικού και περιορισμένης ευθύνης προέδρου που ξέρει όμως να προασπίζεται τις λίγες εξουσίες που του παραχωρεί το σύνταγμα της Ιταλικής Δημοκρατίας.
Με μια Κεντροαριστερά που είναι ανίκανη να παραγάγει η ίδια ιδέες και στράφηκε στον Τρίτο Δρόμο των Γκίντενς και Μπλερ για έμπνευση, ουδόλως απορίας άξιον ότι ο λαός αφέθηκε στο θανάσιμο αγκάλιασμα των ακροδεξιών που πάνε «κόντρα στο κατεστημένο». Οι δύο μεγάλοι νικητές δεν έχουν ούτε την πείρα ούτε τη φαντασία να τραβήξουν την Ιταλία μακριά από το δημοσιονομικό της τέλμα.«Γεννηθήκαμε ως μετα-ιδεολογική δύναμη» ισχυρίζεται ο αρχηγός των 5 αστέρων. Είναι χαρακτηριστικό των νέων κομμάτων να ευαγγελίζονται ότι θα «κάνουν την υπέρβαση πέρα από τη Δεξιά και την Αριστερά. Γίνεται το άλλοθί τους, το ανύπαρκτο «καινούργιο» που θέλουν να προβάλουν ως επίτευγμά τους.

Στην κατάσταση που είναι τώρα όμως η Ιταλία μάλλον δεν χρειάζεται. Ισως μάλιστα της προκαλέσουν και κακό.

Οι Ιταλοί φαίνονται να είναι φιλοευρωπαίοι αλλά όχι και φανατικοί φίλοι του ευρώ.
Απορίας άξιον είναι πώς οι ανυποχώρητοι ηγέτες- νικητές της Λέγκας και του M5S έκαναν πίσω αδιαμαρτύρητα και δέχτηκαν τη μετακόμιση του ευρωσκεπτικιστή κ. Σαβόνα, ύστερα από τις φοβερές απειλές τους για παραδειγματική τιμωρία του Ματαρέλα. Ο Πρόεδρος ίσως έδειξε πυγμή, ίσως έλαβε αυστηρές εντολές από το ιερατείο των Βρυξελών να μην ενδώσει στις απειλές των αντισυστηυμικών.

Μια τόσο σημαντική έξοδος όπως αυτή της Ιταλίας θα συνεπέφερε αρνητικές επιπτώσεις στην σταθερότητα των αγορών. Εάν όμως η ευρωζώνη παραμείνει σταθερή- πράγμα πιθανό-, τότε οι αγορές θα είναι σε θέση να επιστρέψουν στην κανονικότητα. Θα μπορέσουν όμως με την Τρίτη δύναμη απούσα;


Ο Θάνος Κακουριώτης είναι ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ