Η κακή κατάσταση της τουρκικής οικονομίας ήταν ο βασικός λόγος για τον οποίο ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έπαιξε το «χαρτί» των πρόωρων εκλογών, αλλά φαίνεται ότι μάλλον δεν υπολόγισε την ταχύτητα της κρίσης, επισημαίνει μιλώντας στο «Βήμα» ο Νίκολας Ντάνφορθ. Θεωρούμενος ένας από τους καλύτερους αναλυτές στη Δύση για θέματα Τουρκίας ο κ. Ντάνφορθ, στέλεχος του Bipartisan Policy Center και με συχνότατη παρουσία σε μεγάλα έντυπα, όπως το «Foreign Policy» και η «Washington Post», εκτιμά ότι ο κ. Ερντογάν δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει ακόμα και νοθεία για να κερδίσει τις εκλογές, ενώ δεν βλέπει χαλάρωση της σημερινής αυταρχικής τάσης στην τουρκική κοινωνία. Εκφράζει παράλληλα έντονη ανησυχία για μια σοβαρή τουρκική πρόκληση στο Αιγαίο ή στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ οι σχέσεις της Αγκυρας με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ θα επιδεινώνονται διαρκώς.
Ποιοι είναι οι κύριοι λόγοι που οδήγησαν τον πρόεδρο Ερντογάν να προκηρύξει πρόωρες εκλογές; Η κατάσταση της οικονομίας ή οι εξελίξεις στην εξωτερική πολιτική;
«Προσωπικά θεωρώ ότι ο Ερντογάν είδε τα προειδοποιητικά σημάδια μιας οικονομικής κρίσης και ήλπισε να προλάβει να κάνει εκλογές προτού αυτή χτυπήσει την Τουρκία. Οπως αποδεικνύεται όμως, η κρίση μάλλον αναπτύσσεται ταχύτερα από ό,τι είχε προβλέψει».
Εκτιμάτε ότι ο Ερντογάν θα μπορούσε να κερδίσει από τον πρώτο γύρο ή όχι;
«Η ποικιλία και η ισχύς των υποψηφίων της αντιπολίτευσης θα δυσκολέψουν τον Ερντογάν να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία από τον πρώτο γύρο. Ο δεύτερος γύρος είναι δυσκολότερος σε ό,τι αφορά τις προβλέψεις. Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης έχουν δώσει έμφαση στην προθυμία τους να συνασπιστούν πίσω από αυτόν που έχει πιθανότητες να επικρατήσει του Ερντογάν. Ωστόσο, βαθιές ιδεολογικές διαφορές καθιστούν δύσκολο κάτι τέτοιο. Με δεδομένα τα διακυβεύματα των εκλογών, πολλοί παρατηρητές έχουν επίσης προβλέψει ότι ο Ερντογάν ίσως καταφύγει σε εκτεταμένη νοθεία προτού αποδεχθεί μια ήττα».
Υπήρξε ποτέ πιθανότητα για μια υποψηφιότητα Γκιουλ; Και για ποιον λόγο η παλιά φρουρά του ΑΚΡ τηρεί απόλυτη σιωπή;
«Για ακόμα μία φορά, η πολυσυζητημένη επιστροφή του Αμπντουλάχ Γκιουλ δεν πραγματοποιήθηκε. Υπήρξε πραγματική αντίσταση σε μια υποψηφιότητά του στους κόλπους της αντιπολίτευσης και ο Γκιουλ, με δεδομένη τη χαρακτηριστική του αμφιθυμία, υπήρξε απρόθυμος να αναλάβει το ρίσκο χωρίς την εγγύηση ότι η αντιπολίτευση θα συνασπιστεί μαζί του. Επιπλέον, το γεγονός ότι δέχθηκε, την τελευταία στιγμή, την επίσκεψη ενός από τους κορυφαίους συμβούλους του Ερντογάν, του Ιμπραήμ Καλίν, αλλά και του Α/ΓΕΕΘΑ, στρατηγού Χουλουσί Ακάρ, υπενθύμισε την πίεση υπό την οποία βρίσκονται προσωπικότητες του ΑΚΡ ώστε να παραμείνουν σε τάξη υπό τον Ερντογάν».
Εχουν γραφτεί πολλά για τον ρόλο της Μεράτ Ακσενέρ. Ποιες είναι οι πιθανότητές της και πώς θα μπορούσε να επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα; Γενικότερα, ποια είναι η άποψή σας για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η τουρκική αντιπολίτευση;
«Τόσο η Ακσενέρ όσο και ο υποψήφιος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) Μουζαρέμ Ιντζέ έχουν καταφέρει να δώσουν ενέργεια στην αντιπολίτευση με την παρουσία τους στην προεκλογική εκστρατεία. Στο τέλος όμως, η επίδραση που θα έχουν θα εξαρτηθεί από την ικανότητά τους να προσελκύσουν απογοητευμένους ψηφοφόρους του ΑΚΡ από τον Ερντογάν και το κόμμα του. Αν η Ακσενέρ περάσει στον δεύτερο γύρο, θα βρεθεί επίσης αντιμέτωπη με την πρόκληση να κερδίσει τους κούρδους ψηφοφόρους οι οποίοι ακόμη θυμούνται τον ρόλο της ως υπουργού Εσωτερικών κατά τη διάρκεια του «βρώμικου πολέμου» εναντίον των κούρδων αυτονομιστών τη δεκαετία του 1990. Μέχρι σήμερα, αρκετοί παρατηρητές έχουν εκπλαγεί από τον βαθμό ζωτικότητας και συνεργασίας που έχει επιδείξει η αντιπολίτευση, ευρισκόμενη αντιμέτωπη με ένα σαφώς άνισο προεκλογικό περιβάλλον. Μένει να φανεί αν κάτι τέτοιο θα είναι αρκετό».
Αγνωστος παράγοντας θα είναι η συμπεριφορά των κούρδων ψηφοφόρων, ειδικά από τη στιγμή που οι ηγέτες του HDP παραμένουν στη φυλακή. Τι θα πράξουν;
«Κανένας υποψήφιος της αντιπολίτευσης δεν έχει ελπίδα να νικήσει τον κ. Ερντογάν χωρίς να κερδίσει τους ψηφοφόρους του HDP και φυσικά η αντιπολίτευση δεν μπορεί να κατακτήσει την πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση αν το HDP δεν φθάσει το όριο του 10% που απαιτείται ώστε να μπορέσει να εισέλθει σε αυτήν. Δυστυχώς, το δημοψήφισμα που πραγματοποιήθηκε στην Τουρκία τον Απρίλιο του 2017 αποκάλυψε τη δυνατότητα άσκησης εκτεταμένης πίεσης στους ψηφοφόρους ή και απευθείας νοθείας στη Νοτιοανατολική Τουρκία όπου κατοικεί συμπαγής κουρδικός πληθυσμός. Αλλος ένας παράγοντας θα είναι αν οι συντηρητικοί κούρδοι ψηφοφόροι που ιστορικά έχουν υποστηρίξει το ΑΚΡ θα αποσκιρτήσουν, ενδεχομένως σε απάντηση στη σκληρή αντίθεση του ΑΚΡ στην κουρδική ανεξαρτησία στο Ιράκ ή λόγω της τουρκικής εισβολής στη Συρία εναντίον των Κούρδων».
Βλέπετε πιθανές κάποιες αλλαγές στην τουρκική κοινωνία και πολιτική μετά τις εκλογές; Θα συνεχιστεί η σημερινή αυταρχική τάση ή θα χαλαρώσει;
«Είναι πολύ δύσκολο να φανταστώ ένα σενάριο στο οποίο η σημερινή αυταρχική τάση θα χαλάρωνε ή ο βαθύς κοινωνικός διχασμός θα επουλωνόταν μετά τις εκλογές. Το πιθανότερο είναι, φοβάμαι, μια κατάσταση στην οποία αυτός ο διχασμός θα χειροτερεύσει. Οι περισσότεροι παρατηρητές της Τουρκίας ανησυχούν για την πιθανότητα μετεκλογικής βίας και αστάθειας, ειδικά αν ο Ερντογάν επικρατήσει με εξόφθαλμα δόλια μέσα».
Οι σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επιδεινωθεί πολύ, ενώ αυτές με την ΕΕ έχουν μάλλον τον χαρακτήρα συναλλαγής. Πιστεύετε ότι η Ουάσιγκτον θα έφθανε στο σημείο να επιβάλει κυρώσεις στην Αγκυρα λόγω της προσέγγισής της με τη Μόσχα ή εξαιτίας μιας ισλαμικής στροφής της;
«Φαίνεται σχεδόν βέβαιο ότι αν η Τουρκία προχωρήσει με τα σχέδιά της να αγοράσει το αντιπυραυλικό σύστημα S-400 από τη Ρωσία και συνεχίσει να κρατά φυλακισμένο τον πάστορα Αντριου Μπράνσον, τότε θα βρεθεί αντιμέτωπη με αμερικανικές κυρώσεις. Η επίδραση αυτών των μέτρων θα ωχριά πάντως σε σύγκριση με τις οικονομικές συνέπειες της πολιτικής και δημοσιονομικής κακοδιαχείρισης του Ερντογάν».
Πώς μπορούν οι Ηνωμένες Πολιτείες να διαχειριστούν τις στρατιωτικές τους σχέσεις με την Τουρκία; Και πώς κρίνετε σενάρια όπως αυτό μιας εξόδου της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ;
«Υποπτεύομαι ότι οι στρατιωτικές σχέσεις θα παραμείνουν τεταμένες και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα υποχρεωθούν, ολοένα και περισσότερο, να αναζητήσουν εναλλακτικές τοποθεσίες για πολλές από τις βάσεις που διαθέτουν σήμερα στην Τουρκία. Δεν βλέπω έξοδο της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ στον άμεσο ορίζοντα, αλλά τουλάχιστον θα ακούσουμε πολλά για την πιθανότητα αυτή το επόμενο έτος».
Τι θέλει η Τουρκία στη Συρία; Επιθυμεί απλώς την ανάσχεση των Κούρδων ή και να έχει λόγο για το μέλλον της χώρας;
«Ο άμεσος στόχος της Τουρκίας είναι ο έλεγχος των συνδεόμενων με το ΡΚΚ κουρδικών δυνάμεων στη Συρία, αν και έχει επίσης έντονο ενδιαφέρον να αποτρέψει το καθεστώς Ασαντ να επανακαταλάβει πλήρως το Ιντλιμπ και να στείλει ένα νέο κύμα προσφύγων και εξτρεμιστικών ομάδων στην τουρκική επικράτεια. Η επίτευξη αυτών των δύο στόχων θα απαιτήσει τη συνεργασία της Αγκυρας με τη Μόσχα σε μια διαπραγμάτευση μιας τελικής λύσης σε αυτή τη σύρραξη».
Πιστεύετε ότι η Αγκυρα θα διακινδύνευε μια στρατιωτική αντιπαράθεση με την Αθήνα στο Αιγαίο ή με την Κύπρο στην Ανατολική Μεσόγειο λόγω των ερευνών για υδρογονάνθρακες;
«Αυτό έχει αναμφίβολα αναδυθεί ως μια τρομακτική πιθανότητα τους τελευταίους μήνες. Καθώς ο Ερντογάν αντιμετωπίζει αυξανόμενες εσωτερικές προκλήσεις και οι σχέσεις της Αγκυρας με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ γίνονται όλο και πιο τεταμένες, θα μπορούσε ίσως να προβεί σε προκλητικές κινήσεις εναντίον της Ελλάδας ή της Κύπρου κατά την επιδίωξη της εσωτερικής ή της περιφερειακής του ατζέντας».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
