Casus belli το Πρωτοδικείο της Αθήνας

Η τριχοτόμηση του Πρωτοδικείου Αθηνών είναι πλέον το νέο casus belli στον χώρο της Δικαιοσύνης, με τους δικηγόρους να εξαπολύουν μύδρους κατά του αρμόδιου υπουργού Σταύρου Κοντονή και να οργανώνουν δημοψήφισμα στις 5, 6, 7, 8 και 11 Ιουνίου –κάλπες θα στηθούν στην Ευελπίδων, στο Εφετείο, αλλά και στον ΔΣΑ, ενώ θα υπάρξει και δυνατότητα ηλεκτρονικής ψήφου.

Η προαναγγελία της τριχοτόμησης από τον κ. Κοντονή έχει οδηγήσει σε ανοιχτή και οξύτατη σύγκρουση με τον πρόεδρο του ΔΣΑ Δημήτρη Βερβεσό, ο οποίος καταλογίζει στον πρώτο επικοινωνιακές σκοπιμότητες, αλλά και τον ψέγει για το γεγονός ότι το όποιο σχέδιο καταρτίστηκε χωρίς θεσμική διαβούλευση, χωρίς διάλογο με τους εμπλεκόμενους φορείς και χωρίς συνεργασία με τους συλλειτουργούς της Δικαιοσύνης.

Ο κ. Βερβεσός κάνει λόγο για τραγικές ελλείψεις σε δικαστές και δικαστικούς υπαλλήλους, για τεράστια προβλήματα στις υποδομές, που όλοι όσοι επισκέπτονται τα δικαστήρια γνωρίζουν, ενώ διερωτάται πού θα βρεθούν τα κονδύλια για τα δυο νέα Πρωτοδικεία, όταν μάλιστα «κάθε χρόνο ο προϋπολογισμός του υπουργείου Δικαιοσύνης μειώνεται».

Ζήτημα πολυσύνθετο, που δεν υπάγεται σε ζώνες άσπρου – μαύρου, το σπάσιμο του Πρωτοδικείου δεν είναι σημερινή ιδέα· έχει διατυπωθεί και στο παρελθόν, με κορωνίδες – χαρακτηρισμούς περί «δικαστηρίου-τέρατος», που άλλο τέτοιο δεν έχει ξαναγνωρίσει ευρωπαϊκή χώρα. Πόσο αποτελεσματικό μπορεί να είναι, άραγε, ένα δικαστήριο με 500 δικαστές, όσους διαθέτει σήμερα το Πρωτοδικείο Αθηνών;

Στοιχεία που έχει στη διάθεσή του «Το Βήμα» (Πηγή: «Χωροταξική Οργάνωση & Διαχείριση Χρόνου των Δικών στα Διοικητικά Δικαστήρια», με συγγραφέα τον καθηγητή του ΑΠΘ Μιχάλη Πικραμένο), με στόχο πάντα την ενίσχυση του δημόσιου διαλόγου, αναφέρουν ότι η παραγωγικότητα ενός –οιουδήποτε, όχι μόνο διοικητικού –δικαστηρίου παρουσιάζει κάμψη όταν ο αριθμός των δικαστών ξεπερνά τους 100.

Σε μελέτη παραγωγικότητας που διεξήγαγε το τμήμα στατιστικής του ιταλικού υπουργείου Δικαιοσύνης (και επιβεβαιώθηκε εν συνεχεία και με άλλες, π.χ. στην Ολλανδία), γίνεται σαφές ότι η ύψιστη παραγωγικότητα ενός δικαστηρίου επιτυγχάνεται όταν ο αριθμός των δικαστών του κινείται ανάμεσα στους 40 με 80. Η καμπύλη της παραγωγικότητας βρίσκεται στη χαμηλότερη τιμή στα δικαστήρια που διαθέτουν μέχρι 20 δικαστές.

Το βασικό συμπέρασμα είναι, από τη μια, ότι μπορεί να αποβεί ωφέλιμο αν μικρά δικαστήρια με μικρή παραγωγικότητα συγχωνευθούν με μεγαλύτερα, από την άλλη όμως η συγχώνευση δεν θα πρέπει να οδηγήσει στο άλλο άκρο, στη δημιουργία «δικαστηρίων-τεράτων» καθώς ελλοχεύει ο κίνδυνος της πολύ χαμηλής παραγωγικότητας.

Ισως βεβαίως η ρήξη να μην ήταν τόσο έντονη αν ο υπουργός είχε δώσει στοιχεία, κυρίως οικονομικής υφής, που θα έπειθαν για τη σοβαρότητα του εγχειρήματος. «Οχι» στην τριχοτόμηση του Πρωτοδικείου λένε εξάλλου και οι δικηγορικές εταιρείες με αυτό ακριβώς το επιχείρημα. «Η πρόταση αυτή δεν μπορεί να εξεταστεί περαιτέρω αν προηγουμένως δεν καταρτιστεί χρηματοοικονομική μελέτη και μελέτη επάρκειας του προσωπικού και των υλικών υποδομών που θα υποστηρίξουν την προσπάθεια και εφόσον βεβαίως ολοκληρωθεί και τεθεί σε πλήρη λειτουργία το ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης των υποθέσεων» σημειώνουν χαρακτηριστικά.

Το υπουργείο δεν τείνει πάντως να ξεχνάει μόνο τον κίνδυνο επαγγελματικής εξόντωσης των μαχόμενων δικηγόρων (με την «τριχοτόμησή» τους), όπως του καταμαρτυρεί ο ΔΣΑ. Λησμονεί, την ώρα των εξαγγελιών, και ότι υπάρχουν ελλείψεις στο Πρωτοδικείο Αθηνών που καλύπτονται πρακτικά από κονδύλια, μικρά αλλά και μεγαλύτερα, του ίδιου του ΔΣΑ και της Ενωσης Δικαστών και Εισαγγελέων.