Το ημερολόγιο έδειχνε 1969 όταν ξεκίνησε να γράφεται η αμαρτωλή ιστορία του Ασωπού. Ως τότε το νερό στον ποταμό ήταν πεντακάθαρο.
Εκείνη τη χρονιά με προεδρικό διάταγμα επιτράπηκε η εγκατάσταση βαριά ρυπογόνων βιομηχανιών που έφευγαν από την Αττική για να εγκατασταθούν στην ευρύτερη περιοχή των Οινοφύτων. Το 1979 καθορίστηκαν μάλιστα και οι προδιαγραφές των επεξεργασμένων λυμάτων που θα απορρίπτονται στον Ασωπό, χωρίς όμως να συνοδεύεται η απόφαση από την ύπαρξη ελεγκτικού μηχανισμού.
Στη δεκαετία του ’70 ο κάθε ασυνείδητος επιχειρηματίας έθαβε τα απόβλητα στο χώμα και μετά έριχνε τσιμέντο για να μη φαίνονται. Η ανατριχιαστική συνέχεια είναι πλέον σε όλους γνωστή: τον Νοέμβριο του 2004 σε αναλύσεις του Γενικού Χημείου του Κράτους ανιχνεύθηκαν για πρώτη φορά υψηλές συγκεντρώσεις χρωμίου στο αντλούμενο από τον υπόγειο ορίζοντα πόσιμο νερό. Από τον Ιανουάριο του 2007, με πρωτοβουλία του Δήμου Οινοφύτων, άρχισαν συστηματικές αναλύσεις και παρακολούθηση των νερών.
Το χρώμιο και τα απόβλητα
Από τότε κύλησε πολύ νερό μολυσμένο στις όχθες του ποταμού. Μεσολάβησαν ένα σωρό έρευνες από εκπαιδευτικά ιδρύματα, όπως το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, το ΕΜΠ, αλλά και επιστημονικούς φορείς που καταπιάστηκαν με το πρόβλημα της ρύπανσης του Ασωπού. Ολες οι μελέτες κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι οι υψηλές συγκεντρώσεις εξασθενούς χρωμίου στα υπόγεια νερά της περιοχής οφείλονται στην επιβάρυνσή τους με επικίνδυνα απόβλητα από την ανεξέλεγκτη βιομηχανική δραστηριότητα.
Παρ’ όλα αυτά, χρειάστηκε να περάσουν έξι χρόνια ως το 2010 που πάρθηκε η πρώτη στοχευμένη νομοθετική πρωτοβουλία για την αντιμετώπιση της ρύπανσης του Ασωπού με την υπογραφή κοινής υπουργικής απόφασης. Τότε καθορίστηκαν αυστηρά ποιοτικά όρια τόσο για τα ποσοστά εξασθενούς χρωμίου όσο και για τις εκπομπές των υγρών βιομηχανικών αποβλήτων της περιοχής.
Μπορεί οι βιομηχανίες στην πλειονότητά τους να συμμορφώθηκαν, όπως φαίνεται, από τους ελέγχους των Αρχών της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας και να μη χρησιµοποιούν πλέον εξασθενές χρώµιο στην παραγωγική τους διαδικασία, όμως η πολυετής ασύδοτη δραστηριότητα δημιούργησε συσσώρευση της ρύπανσης του υδροφόρου ορίζοντα, που φαίνεται να παραμένει.
Το σχέδιο της Περιφέρειας
Η πολύπλευρη δράση της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, η οποία ξεκίνησε με διαβουλεύσεις και ομόφωνη απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου το 2015, στοχεύει στην ολοκληρωµένη αντιµετώπιση του προβλήματος, µε σκοπό να εντοπιστούν οι εστίες της ρύπανσης, να εξυγιανθεί περιβαλλοντικά η περιοχή, να δημιουργηθούν οι αναγκαίες υποδομές και να γίνει χωροταξική, πολεοδοµική οργάνωση της άτυπης βιοµηχανικής συγκέντρωσης. Μέσα σε αυτά τα τρία χρόνια έχουν γίνει αρκετά και έχουν μπει οι βάσεις για να γίνουν ακόμα περισσότερα.
Εχουν συσταθεί από την Περιφέρεια και λειτουργούν ήδη Παρατηρητήριο Περιβάλλοντος, σε συνεργασία με τον «Δημόκριτο», για τη συνεχή παρακολούθηση και αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιβαρύνσεων, και Παρατηρητήριο Υγείας, σε συνεργασία με την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, για την παρακολούθηση της υγείας των κατοίκων.
Δρομολογήθηκαν η οριοθέτηση του ποταμού και ο εντοπισμός, επιτέλους, της εστίας της υπάρχουσας ρύπανσης.
Μελετήθηκε και προτάθηκε η οριοθέτηση επιχειρηματικού πάρκου εξυγίανσης και ανάπτυξης, με όλες τις αναγκαίες υποδομές, όπως ο βιολογικός καθαρισμός, τα δίκτυα και η χωροταξική και πολεοδομική του οργάνωση.
Δημιουργήθηκε, για πρώτη φορά, πλήρες βιομηχανικό και περιβαλλοντικό μητρώο των επιχειρήσεων. Αξιοποιώντας όλα τα σύγχρονα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία, η Περιφέρεια σχεδίασε μια ολοκληρωμένη χωρική επένδυση (ΟΧΕ) για να γίνει μια ολιστική παρέμβαση στην ευρύτερη περιοχή με ξεκάθαρες πηγές χρηματοδότησης και σαφές πλαίσιο λειτουργίας. Ενα πλήρες δηλαδή σχέδιο δράσης που παίρνει τώρα σάρκα και οστά.
Την ερχόμενη Πέμπτη 7 Ιουνίου εκπρόσωποι της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας θα μεταβούν τις Βρυξέλλες για να παρουσιάσουν στην Κομισιόν αφενός την πρόοδο που έχει γίνει στην παρακολούθηση του έργου και αφετέρου τους εταίρους ιδιώτες που θα «τρέξουν» το Επιχειρηματικό Πάρκο Ανάπτυξης, όπως προβλέπει το φιλόδοξο σχέδιο της ΟΧΕ. Από τα 230 εκατ. ευρώ του πρότζεκτ, περίπου τα 120 εκατ. θα καλυφθούν από ιδιώτες και τα υπόλοιπα από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους.
Ερευνα για την ποιότητα υδάτων
Μια ακόμη ερευνητική προσπάθεια για τον Ασωπό έχει δρομολογηθεί από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Πρόκειται για την πρώτη συστηματική μελέτη για την ποιότητα υδάτων της λεκάνης του Ασωπού ποταμού που θα διενεργήσει το Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας του ΕΚΠΑ. Το ερευνητικό έργο, συνολικού προϋπολογισμού 332.444 ευρώ, θα χρηματοδοτηθεί αποκλειστικά με πόρους της Περιφέρειας Αττικής.
Σκοπός του ερευνητικού αυτού έργου, δήλωσε στο «Βήμα» ο αντιπεριφερειάρχης Αττικής Πέτρος Φιλίππου, είναι η απόκτηση μιας βάσης δεδομένων για την ποιοτική και ποσοτική εκτίμηση των επιπέδων και την προέλευση της ρύπανσης – υποβάθμισης των υδάτων της λεκάνης του Ασωπού και της ευρύτερης περιοχής.
Μέχρι πρόσφατα, προσθέτει ο κ. Φιλίππου, «ήταν εφικτή η παρακολούθηση μόνο συμβατικών ρύπων. Μια ρύπανση δεν είναι όμως αυτό που φαίνεται. Με την παρούσα έρευνα δίνουμε βάρος στα μη ανιχνεύσιμα μέταλλα με άγνωστη τοξικολογική δράση που μέχρι σήμερα δεν συμπεριλαμβάνονταν σε ελέγχους ρουτίνας και επομένως η συνεισφορά τους στην επιβάρυνση της ποιότητας των υδάτων δεν έχει μελετηθεί και εκτιμηθεί».
«Δώσαμε μόνοι μας τη μάχη, θα κερδίσουμε το στοίχημα»
«Δυστυχώς τόσα χρόνια σκεπτόμασταν με τεχνητά διλήμματα: Ή εμείς ή αυτοί. Ακόμη χειρότερα: Ή εμείς ή κανείς» δηλώνει στο «Βήμα» ο περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδας Κώστας Μπακογιάννης. «Από τη μία το ιδιωτικό συμφέρον, από την άλλη το δημόσιο. Από τη μία η ανάπτυξη, από την άλλη το περιβάλλον. Από τη μία οι εργαζόμενοι στις βιομηχανίες, από την άλλη η υγεία των ανθρώπων. Και στην πράξη ένα απόλυτο μηδενικό. Με την ανάληψη των καθηκόντων μας στη Στερεά Ελλάδα, πήραμε τη μεγάλη απόφαση να λύσουμε μόνοι μας το μεγαλύτερο, τολμώ να πω, περιβαλλοντικό πρόβλημα της χώρας. Αποφασίσαμε να πάψουμε να γκρινιάζουμε και να μεμψιμοιρούμε. Να δουλέψουμε όλοι μαζί. Χωρίς να περιμένουμε τα πάντα από το κράτος. Από κάτω προς τα πάνω. Με πίστη στις δικές μας δυνάμεις. Ετσι, καθίσαμε γύρω από ένα τραπέζι. Αυτοδιοίκηση, βιομηχανίες και ολόκληρη η κοινωνία της Στερεάς Ελλάδας. Και όταν σηκωθήκαμε, μετά από έναν εξαντλητικό διάλογο και μια μακρά, επίμονη και επίπονη, διαβούλευση, δώσαμε τα χέρια πάνω από ένα ολοκληρωμένο σχέδιο βασισμένο σε τρεις άξονες: πρώτος και κυριότερος η δημόσια υγεία, δεύτερος το περιβάλλον, η εξυγίανση και απορρύπανση ενός δηλητηριασμένου για χρόνια τόπου, τρίτος η βιώσιμη ανάπτυξη και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Και έτσι από την ιδέα, σήμερα έχουμε ήδη περάσει στην πράξη. Οι χρηματοδοτήσεις έχουν ξεκλειδώσει. Είναι ένα μεγάλο στοίχημα και θα το κερδίσουμε».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
