Το χρέος, οι αγορές, η εποπτεία και οι νέες πολιτικές συμμαχίες

Στις αρχές της περασμένης εβδομάδας οι υπεύθυνοι της οικονομικής πολιτικής Ευκλείδης Τσακαλώτος και Γιώργος Χουλιαράκης είχαν διεξοδικές τηλεφωνικές συνομιλίες με τον διάδοχο του Σόιμπλε, τον νέο γερμανό υπουργό Οικονομικών Ολαφ Σολτς, με προφανές αντικείμενο την ολοκλήρωση του προγράμματος διάσωσης, την αναδιάρθρωση του χρέους, την παρεπόμενη έξοδο στις αγορές και το σχήμα της μεταμνημονιακής εποπτείας. Υπό το πρίσμα πάντα των πολιτικών εξελίξεων στον ευρωπαϊκό Νότο και ιδιαιτέρως στην Ιταλία και στην Ισπανία, οι οποίες μετέφεραν κύματα ανασφάλειας και αβεβαιότητας στις διεθνείς αγορές, επηρεάζοντας ευθέως την ελληνική προσπάθεια.

Οι δύο υπουργοί διαπίστωσαν τα στενά περιθώρια εντός των οποίων κινείται ο κ. Σολτς, αλλά εμφανώς διέκριναν ότι ο γερμανός υπουργός Οικονομικών, παρότι ορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την αυστηρή παρακαταθήκη του προκατόχου του, αναγνωρίζει τις δυσκολίες και τους κινδύνους που μεταφέρουν στην ελληνική προσπάθεια οι πολιτικές εξελίξεις στην Ιταλία και στην Ισπανία, ενώ αποδέχεται την ανάγκη αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Παραμένει ωστόσο άπειρος, δεν έχει αρκετές ευρωπαϊκές εμπειρίες, ούτε διαθέτει ακόμη το απαιτούμενο πολιτικό βάρος προκειμένου να επιμείνει με ένταση στις λύσεις που πιστεύει ότι χρειάζεται η Ελλάδα προκειμένου να εξέλθει με ασφάλεια από τη δίνη της κρίσης.

Οι δικοί μας προσπαθούν να εξηγήσουν ότι το ελληνικό πρόβλημα έχει ευρωπαϊκή διάσταση και επιμένουν ότι η επίλυσή του με τρόπο στέρεο και ασφαλή θα ελευθερώσει την Ευρώπη από μια πηγή αστάθειας και αβεβαιότητας.

Υπό αυτή την έννοια για την ελληνική κυβέρνηση η αναδιάρθρωση του χρέους είναι κομβική και αυτή που θα κρίνει την έξοδο στις αγορές και την επιδιωκόμενη απεμπλοκή της Ελλάδας από την ιταλική κρίση.

Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Γ. Χουλιαράκης ξεκαθαρίζει, με κάθε ευκαιρία, ότι η αναδιάρθρωση του χρέους βρίσκεται στην κορυφή του τριγώνου των ελληνικών προσπαθειών για έξοδο από τα μνημόνια και αυτόνομη επιστροφή στο διεθνές οικονομικό σύστημα. Οπως εξηγεί στους συνομιλητές του, όλα εξαρτώνται από τη μορφή και την έκταση της αναδιάρθρωσης του ελληνικού δημοσίου χρέους. Σημαντικό ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση έχει η διάρκεια επιμήκυνσης των δανείων του EFSF, ύψους περίπου 110 δισ. ευρώ, και η επαναγορά από τον ESM των ακριβών και μικρής διάρκειας δανείων του IMF, ύψους περίπου 8 δισ. ευρώ.

Το υπουργείο Οικονομικών διεκδικεί δημοσίως υπερδεκαετή επιμήκυνση των συγκεκριμένων δανείων, αλλά θα είναι ικανοποιημένο αν επιτύχει επιμήκυνση διάρκειας οκτώ ετών, από το 2022 δηλαδή μέχρι τις αρχές του 2031. Και αυτό γιατί με την οκταετή επιμήκυνση βγαίνουν οι λογαριασμοί και εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Στην περίπτωση αυτή το Ελληνικό Δημόσιο δεν θα πληρώνει τόκους και χρεολύσια για το συγκεκριμένο κομμάτι του χρέους και έτσι ελαφρύνεται καθοριστικά το βάρος της εξυπηρέτησής του μέχρι το 2031. Επί της ουσίας ελαφρύνεται το ίδιο το χρέος καθώς η εξόφλησή του μετατίθεται από το 2050 και μετά.

Αν λοιπόν εξασφαλισθεί η παραπάνω αναδιάρθρωση των δανείων του EFSF και η επαναγορά των δανείων του IMF, η οποία είναι υπεσχημένη και απορρέει από τις συμφωνίες ολοκλήρωσης του προγράμματος διάσωσης, η ελληνική προσπάθεια θα διευκολυνθεί στον μέγιστο βαθμό και η χώρα θα μπορέσει με άλλους όρους να διαχειριστεί τις οικονομικές της υποθέσεις.

Η Αθήνα έχει συμμάχους σε αυτή την προσπάθεια τους Γάλλους, την Κομισιόν και συνολικά τους θεσμούς, το δε Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υπερακοντίζει, ως γνωστόν, και ζητεί ακόμη πιο γενναία ελάφρυνση του χρέους. Οπότε το βάρος της διαπραγμάτευσης μεταφέρεται στη Γερμανία και στις δορυφορικές χώρες, οι οποίες μετά την αποχώρηση Σόιμπλε έχουν χάσει τον σύνδεσμο και την ενιαία έκφρασή τους. Υπό αυτή την έννοια, έχει εξαιρετική σημασία η αποδοχή της αναδιάρθρωσης από τον κ. Σολτς. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν ο νέος γερμανός υπουργός Οικονομικών θα μπορέσει να υποστηρίξει με τη δέουσα ένταση τις απόψεις του υπέρ της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους.

Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που η κυβέρνηση έσπευσε να κλείσει την τεχνική συμφωνία και να αποδεχθεί χωρίς πολλές συζητήσεις τις δεσμεύσεις που πηγάζουν από την ολοκλήρωση του προγράμματος. Ο κ. Τσίπρας και οι υπεύθυνοι του οικονομικού επιτελείου δεν θέλουν σε καμία περίπτωση να ερεθίσουν τους Γερμανούς και τους πάντα καχύποπτους Κεντροευρωπαίους ιδιαίτερα σε αυτή την κρίσιμη φάση. Εχει δε ενδιαφέρον ότι στην παρούσα συγκυρία το οικονομικό επιτελείο σχεδόν διεκδικεί την παραμονή του IMF και στη μεταμνημονιακή φάση, επειδή με την παρουσία του θα δηλώσει την εμπιστοσύνη του και έτσι θα εγγυηθεί εμμέσως την ελληνική έξοδο στις αγορές.

Αν συμφωνήσουν οι Γερμανοί και κερδηθεί η υπόθεση της αναδιάρθρωσης του χρέους τότε θα καλυφθούν με σχετική άνεση, παρά τις τρέχουσες αντιξοότητες, και οι άλλες δύο κορυφές του ελληνικού τριγώνου και συγκεκριμένα η έξοδος στις αγορές και ο μηχανισμός εποπτείας. Για την έξοδο στις αγορές ο κ. Χουλιαράκης δεν κρύβει τις αγωνίες του, ιδιαίτερα μετά το ξέσπασμα της ιταλικής πολιτικής κρίσης. Ωστόσο, ευελπιστεί ότι ενδεχόμενη επιτυχής αναδιάρθρωση του χρέους θα απεμπλέξει την ελληνική έξοδο από την ιταλική κρίση και στον βαθμό που έχει ολοκληρωθεί το πρόγραμμα και έχει αποσαφηνιστεί το πλαίσιο της μεταμνημονιακής εποπτείας, τότε μπορεί να επιχειρηθεί με καλές προοπτικές μια απόπειρα έκδοσης δεκαετών τίτλων του Ελληνικού Δημοσίου. Το υπουργείο Οικονομικών θεωρεί ότι σε ομαλές συνθήκες θα μπορεί να επιτύχει επιτόκιο μεταξύ 3,5% και 3% για τους τίτλους που θα εκδώσει προσεχώς.

Και έτσι να συγκροτήσει το απόθεμα ασφαλείας που χρειάζεται για τυχόν δύσκολες μέρες.

Οσο για το σχήμα μεταμνημονιακής εποπτείας, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών σημειώνει ότι θα είναι αυστηρότερο μεν εκείνων που εφαρμόστηκαν στην Κύπρο και στην Πορτογαλία, αλλά δεν είναι προς θάνατον. Για τα δημοσιονομικά στοιχεία η ενημέρωση θα γίνεται ανά μήνα, και ανά δίμηνο για τα ταμειακά διαθέσιμα. Κατ’ έτος θα συντάσσονται τέσσερις εκθέσεις σε τριμηνιαία βάση και θα προβλέπονται δύο επισκέψεις κλιμακίων της τρόικας, μία κάθε εξάμηνο.

Επιπροσθέτως θα προβλεφθεί παρακολούθηση εφαρμογής συγκεκριμένων υποχρεώσεων που έχουν ήδη αναληφθεί, όπως η επίτευξη των πρωτογενών πλεονασμάτων, οι ιδιωτικοποιήσεις, το κτηματολόγιο, η αναδιοργάνωση του Δημοσίου και άλλες, οι οποίες έτσι κι αλλιώς δεν προλαβαίνουν να ολοκληρωθούν εντός των χρονικών ορίων του τρέχοντος προγράμματος. Η εφαρμογή τους πιθανώς να συνδεθεί με την απόδοση των κερδών των ευρωπαϊκών κεντρικών τραπεζών από τα ελληνικά ομόλογα που διακρατούν. Να προβλεφθεί δηλαδή ένα επιπλέον οικονομικό κίνητρο για την εφαρμογή τους.

Λογικά λοιπόν, αν όλα πάνε κατ’ ευχήν, στα μέσα Ιουλίου, πριν δηλαδή από τις διακοπές των Ευρωπαίων, πιθανώς να έχουν όλα δρομολογηθεί στη ζώνη της οικονομικής πολιτικής. Γεγονός που θα ελευθερώσει την κυβέρνηση ώστε απερίσπαστη να αφοσιωθεί στην εφαρμογή του πολιτικού της σχεδίου, το οποίο δεν είναι άλλο από αυτό της προετοιμασίας των επόμενων εκλογών και της διαμόρφωσης των συμμαχιών της επόμενης μέρας.

Για τους υπευθύνους του οικονομικού επιτελείου η κυβερνητική συνεργασία του ΣΥΡΙΖΑ με τον Πάνο Καμμένο οδεύει προς το τέλος της. Πιστεύουν ότι έχει εξαντληθεί και πως διατηρείται μόνο για τις ανάγκες του προγράμματος. Οταν ολοκληρωθεί το πρόγραμμα, το διαζύγιο θα επέλθει, λένε χαρακτηριστικά και επανέρχονται σε παλαιότερη αναφορά τους για την ανάγκη διαμόρφωσης πολιτικών συνθηκών για μια συμμαχία στην ευρύτερη ζώνη της Κεντροαριστεράς και του σοσιαλδημοκρατικού χώρου.

Κατά τα φαινόμενα, θα συνεχίσουν προς αυτή την κατεύθυνση και επιμένουν πως παρότι χάθηκε πολύτιμος χρόνος και ξοδεύθηκε αρκετό πολιτικό κεφάλαιο στην υπόθεση Νovartis, τώρα που εκλείπει η επίδρασή της μπορούν να αναγεννηθούν οι προσπάθειες προσέγγισης του ευρύτερου κεντροαριστερού χώρου.

Υπολογίζουν δε ότι η υπόθεση του Μακεδονικού μπορεί να διαμορφώσει κατάλληλες συνθήκες επαναπροσέγγισης. Οπως επίσης και τα ευρύτερα θέματα οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής μπορεί να προσφέρουν νέες βάσεις επαφών με τον συγκεκριμένο χώρο. Οπως λέει με νόημα ο κ. Χουλιαράκης, τα προβλήματα της χώρας και της κοινωνίας, η ανάδειξη του ανθρώπινου κεφαλαίου και η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών για όλους δεν επιτυγχάνονται διά της μείωσης των φόρων που επαγγέλλεται ο κ. Μητσοτάκης…