Ο κ. Καμμένος, η αναβάθμιση των F-16 και οι εγχώριοι εταίροι

Ο Πάνος Καμμένος έχει φιλοτεχνήσει επίμονα τη δημόσια εικόνα του. Ενας πολιτικός που δεν κουράζεται ποτέ να κρατά υψωμένη τη ρομφαία της κάθαρσης. Τόσο τον έχουν συνηθίσει η κοινή γνώμη και οι πολιτικοί του αντίπαλοι να κρατά υψωμένη τη γροθιά ή να κουνά επιτιμητικά το δάχτυλο, ώστε ελάχιστοι αναρωτήθηκαν τι κάνει το άλλο χέρι του κ. Καμμένου. Αρχισαν ωστόσο να μιλούν τα πεπραγμένα του, τα γεγονότα, τα οποία όσο προσπαθεί να θάψει κάτω από τόνους χυδαιότητας τόσο μεγαλώνει η βοή τους. Στο Μέγαρο Μαξίμου παριστάνουν τους κωφούς μολονότι γνωρίζουν πολύ καλά ότι η ψυχρότητα που επιδεικνύει το τελευταίο διάστημα ο κυβερνητικός εταίρος τους λίγη σχέση έχει με την ιδεολογία του και με τη συνέπεια στους ψηφοφόρους του. Το Twitter δεν είναι ο ασφαλέστερος τρόπος για να κατανοήσει κάποιος τον απίθανο κόσμο του Πάνου Καμμένου.

Το ταξίδι του Αλέξη Τσίπρα στις ΗΠΑ και η συμφωνία με τον Ντόναλντ Τραμπ για την αναβάθμιση του στόλου των F-16 ήταν η θρυαλλίδα που έκανε στάχτη τον δεσμό του Πρωθυπουργού με τον υπουργό Αμυνας. Μόνο το συμφέρον αλλά και η αμοιβαία καχυποψία ενδεχομένως συνδέουν πλέον τους δύο πολιτικούς που ψάχνουν τρόπους να ξεφορτωθούν βελούδινα ο ένας τον άλλον.

Η εικόνα του αμερικανού προέδρου, στις 17 Οκτωβρίου 2017, να αναγγέλλει με φανερή ικανοποίηση στον Κήπο των Ρόδων του Λευκού Οίκου ότι έκλεισε συμφωνία με τον κ. Τσίπρα για την αναβάθμιση των F-16, «η οποία μπορεί να φθάσει μέχρι τα 2,4 δισ. δολάρια», διατηρείται ακόμη νωπή στη μνήμη. Το ίδιο και ο σάλος που προκλήθηκε στην Αθήνα για το ύψος του τιμήματος και για τον τρόπο με τον οποίο ανακοινώθηκε η συμφωνία, όπως και οι διευκρινίσεις του κ. Καμμένου ότι ο προϋπολογισμός του ελληνικού κράτους δεν επιτρέπει δαπάνη μεγαλύτερη από 1,1 δισ. δολάρια.

Το deal έκλεισε στην Ουάσιγκτον, αλλά η εξέλιξή του στην Αθήνα μόνο ρόδινη δεν ήταν. Η έγκριση έγινε στο παρά πέντε υπό την πίεση της αμερικανικής πλευράς που απειλούσε να ακυρώσει τη συμφωνία, αφού χρειάστηκε να συνεδριάσει δύο φορές εκτάκτως το ΚΥΣΕΑ, το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Απριλίου.

Προέκυψε κάτι δραματικό εκείνο το Σαββατοκύριακο; Ουδείς γνωρίζει, διότι η συμφωνία δεν τέθηκε ποτέ υπ’ όψιν της Επιτροπής Εξοπλισμών της Βουλής, όπως απαιτεί η νομοθεσία την οποία δεσμεύθηκε να τηρήσει ο κ. Καμμένος μιλώντας στις 26 Οκτωβρίου 2017 στο Κοινοβούλιο. Η Βουλή ακόμη περιμένει την ενημέρωση του υπουργού Αμυνας, αλλά το περιεχόμενο της συμφωνίας δεν έμεινε μυστικό, διέρρευσε στα κόμματα της αντιπολίτευσης και προκαλεί μεγάλα ερωτήματα νομιμότητας της διαδικασίας και των χειρισμών που έκανε η κυβέρνηση.

Το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού για τα 85 F-16 της Πολεμικής Αεροπορίας κατά τις πληροφορίες αυτές έχει ανέλθει στα 1,52 δισ. δολάρια. Τα 850 εκατ. είναι απαιτητά ως το 2020. Το 2019 και το 2020 θα καταβληθεί το 44% του συνολικού κόστους του προγράμματος, ενώ το πρώτο αεροσκάφος αναμένεται να παραδοθεί το 2021.

Η συμφωνία στηρίχθηκε, όπως απαιτείται, στην απόφαση του Ανωτάτου Αεροπορικού Συμβουλίου (ΑΑΣ), το οποίο προέκρινε την αναβάθμιση των F-16 Block 50 (που είναι παλαιότερης τεχνολογίας), Block 52+ (55 αεροσκάφη) και Block 52+ advanced (30 αεροσκάφη). Στην τελική συμφωνία όμως τα F-16 Block 50 έχουν εξαιρεθεί από το πρόγραμμα αναβάθμισης, χωρίς να έχει προηγηθεί τροποποιητική απόφαση του αρμόδιου ΑΑΣ. Η αιτιολογία είναι το υψηλό κόστος, το οποίο υπολογίστηκε σε 12,1 εκατ. για κάθε F-16 Block 50, ενώ για τους άλλους δύο τύπους αεροσκαφών το τίμημα είναι 2,8 εκατ. και 8,5 εκατ. αντιστοίχως. Η αλλαγή της απόφασης του ΑΑΣ έχει προκαλέσει, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, μεγάλες αντιδράσεις στην ηγεσία της Πολεμικής Αεροπορίας, καθώς θα οδηγήσει στην απόσυρση σημαντικού αριθμού μαχητικών, τα οποία θα καταστούν παρωχημένα. Μεταδίδεται επίσης ότι τελικά «ωφελήθηκε σκανδαλωδώς» μόνο η ανάδοχος εταιρεία και δεν εξυπηρετήθηκε η Πολεμική Αεροπορία.

Ποια είναι η ανάδοχος εταιρεία; Στις διακρατικές συμφωνίες όπως αυτή που συνήψε η ελληνική κυβέρνηση με την κυβέρνηση των ΗΠΑ, κατά κανόνα περιγράφεται το έργο και δεν αναφέρονται εταιρείες. Αυτό παραδέχθηκε στην ομιλία του στη Βουλή και ο κ. Καμμένος. «Εμείς κάνουμε διακρατική συμφωνία με την Αμερική. Αύριο μπορεί η Αμερική να πει ότι κρίνει πως την αναβάθμιση των F-16 θα την κάνει άλλη εταιρεία ή και άλλες εταιρείες. Η Lockheed είναι αυτή την οποία ζητήσαμε. Σας λέω λοιπόν ότι υπήρξε προσφορά και από την Boeing να κάνει την αναβάθμιση. Αυτό δεν θα το επιλέξουμε εμείς, θα το επιλέξουν οι Αμερικανοί» είχε δηλώσει. Στην πράξη ο υπουργός Αμυνας έκανε το αντίθετο. Στο επίσημο αίτημα της ελληνικής πλευράς αναφέρεται μόνο μία εταιρεία, η Lockheed Martin, καθιστώντας απαγορευτική την ανάμειξη οποιασδήποτε άλλης εταιρείας. Τη συγκεκριμένη εταιρεία υποδεικνύει εμμέσως και το αίτημα για την αναβάθμιση των F-16 Block 52+ στην έκδοση Viper που μόνο η Lockheed μπορεί να κάνει.

Δεν είναι ασυνήθιστο βεβαίως να προτιμάται για την αναβάθμιση των πολεμικών αεροσκαφών η κατασκευάστρια εταιρεία. Αυτό που ξεφεύγει από τη συνήθη διαδικασία είναι ότι η ελληνική πλευρά επέβαλε εταιρεία και δεν επέτρεψε στην αμερικανική πλευρά να διερευνήσει την αγορά και να προτείνει ενδεχομένως πιο οικονομικές τιμές. Ιδίως όταν, όπως παραδέχθηκε ο ίδιος ο κ. Καμμένος, υπήρχε ανταγωνιστική προσφορά από άλλη εταιρεία (Boeing) και, σύμφωνα με πληροφορίες, και από τρίτη (Raytheon). Η κυβέρνηση θα μπορούσε έστω να αξιοποιήσει τις προσφορές αυτές για να συμπιέσει το κόστος της αναβάθμισης των F-16 αλλά αδιαφόρησε.

Τον Μάρτιο του 2015 ο κ. Καμμένος πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Ουάσιγκτον, στο πρόγραμμα της οποίας περιλαμβανόταν συνάντηση με τον αμερικανό ομόλογό του Αστον Κάρτερ. Η συνάντηση ακυρώθηκε μυστηριωδώς και το γεγονός καλύφθηκε από δημοσιεύματα για τις υπέρογκες δαπάνες του υπουργού Αμυνας, τις οποίες εκείνος ισχυρίστηκε ότι κάλυψε μέσω της πιστωτικής κάρτας του. Τότε δεν υπήρχε στο προσκήνιο ούτε ο Τζορτζ Παπαδόπουλος ούτε υπόνοιες για ανάμειξη της Ρωσίας στις αμερικανικές εκλογές, αλλά, όπως αποκάλυψε η «Washington Post» σε εκτενές δημοσίευμα τον Δεκέμβριο του 2017, «ο έλληνας υπουργός Αμυνας δεν ήταν ιδιαίτερα αποδεκτός στην κυβέρνηση Ομπάμα» επειδή είχε απειλήσει τους Ευρωπαίους με κύμα τζιχαντιστών αν δεν υποχωρούσαν στην απαίτηση για τερματισμό της λιτότητας αλλά και επειδή διαφήμιζε ανοιχτά τις προσβάσεις του στη Μόσχα. Η εφημερίδα αναφέρεται επίσης σε ένα σχέδιό του να κατασκευάσουν από κοινού η Ελλάδα και η Ρωσία όπλα «Καλάσνικοφ», γεγονός που είχε προκαλέσει διπλωματικό επεισόδιο με την Ουάσιγκτον.

Η ακύρωση της συνάντησης με τον Αστον Κάρτερ, μαρτυρούν πρόσωπα που γνώριζαν τα παρασκήνια της κυβέρνησης εκείνο το διάστημα, συγκλόνισε τον κ. Καμμένο, ο οποίος αναζητούσε απεγνωσμένα τρόπο (π.χ. μια συμφωνία για εξοπλιστικά προγράμματα) για να αποκαταστήσει τους δεσμούς. Τον Νοέμβριο του 2016 ο Ντόναλντ Τραμπ κέρδισε τις εκλογές και ο κ. Καμμένος, που είχε μετατραπεί σε έναν από τους θερμότερους υποστηρικτές του στην Ευρώπη, ήταν ένας από τους προσκεκλημμένους της δεξίωσης στο Metropolitan Club της Ουάσιγκτον, το βράδυ πριν από την ορκωμοσία του αμερικανού προέδρου.

Ο ίδιος ο Πάνος Καμμένος, ο οποίος, κατά τις μαρτυρίες, έδινε γη και ύδωρ προκειμένου να εξασφαλίσει την εύνοια της Ουάσιγκτον, ξαφνικά άρχισε να κωλυσιεργεί για την ολοκλήρωση της συμφωνίας για τα F-16. Ο Αλέξης Τσίπρας, λένε οι ίδιες πηγές, αναγκάστηκε να επιστρατεύσει τον εξάδελφό του Γιώργο Τσίπρα για να ολοκληρώσει τη διαπραγμάτευση της τελικής φάσης του προγράμματος αναβάθμισης των F-16 και ο ίδιος ανέλαβε τον χειρισμό του κυβερνητικού εταίρου του.

Εδώ αρχίζουν τα βαθιά μυστήρια της συμφωνίας, η οποία αντί να είναι ενιαία χωρίστηκε σε δύο υποπρογράμματα. Ενα για την αναβάθμιση των αεροσκαφών, ύψους 965 εκατ. δολαρίων, και ένα άλλο για την υποστήριξή τους, ύψους 285 εκατ. δολαρίων. Αυτός ο διακανονισμός έκαμψε εν τέλει τις αντιστάσεις του κ. Καμμένου. Εθεσε όμως την κυβέρνηση σε μια γκρίζα ζώνη, καθώς τα αντισταθμιστικά ωφελήματα απαγορεύονται τόσο από την αμερικανική όσο και από την ελληνική νομοθεσία, έστω και αν μετονομάζονται σε «υποκατασκευαστικό έργο».

Ως υποκατασκευαστής του προγράμματος για την αναβάθμιση των F-16 εμφανίζεται η ΕΑΒ, η οποία με τη σειρά της ορίζει άλλες εταιρείες ως υποκατασκευαστές, όπως η ISI του Κρίστιαν Χατζημηνά και η Intracom του Ντίνου Κόκκαλη, υιού του Σωκράτη Κόκκαλη, οι οποίες αναλαμβάνουν τμήμα του κύριου προγράμματος εκσυγχρονισμού των F-16 και όχι κάποια αμφιλεγόμενα αντισταθμιστικά.

Ο κ. Χατζημηνάς, ο οποίος σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Εθνικής Αμυνας θα εισπράξει τη μερίδα του λέοντος των ωφελημάτων, δεν είναι άγνωστο πρόσωπο στο Πεντάγωνο. Η κοινή γνώμη ωστόσο πληροφορήθηκε την ύπαρξή του όταν το όνομά του συνδέθηκε με την υπερπολυτελή απόδραση του ζεύγους Καμμένου στο Λονδίνο τον Σεπτέμβριο του 2017, η οποία περιελάμβανε εκτός από τη διαμονή στο πανάκριβο ξενοδοχείο «Mandarin Oriental» και επίσκεψη στο «Park Tower Casino».

Η εταιρεία ISI ιδρύθηκε το 1993 και από το 2009 ως το 2011 εμφάνιζε τζίρους που δεν ξεπερνούσαν τα 3 εκατ. ευρώ ετησίως. Αυτή την εταιρεία προτίμησε ο κ. Καμμένος για να της αναθέσει σειρά έργων, όπως την κατασκευή 1.950 διοπτρών νυκτός προς 8.700 εκάστη, ποσό που κρίθηκε υπερβολικό από τους επαΐοντες, ή τον εκσυγχρoνισμό των αεροσκαφών P-3B ναυτικής συνεργασίας του Πολεμικού Ναυτικού. Το έργο αυτό προτάθηκε από τον κ. Καμμένο το 2015 αλλά συνάντησε ισχυρές αντιστάσεις στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς απαιτούνταν 500 εκατ. δολάρια για να ανακατασκευαστούν πτητικά μέσα 50 ετών, ενώ η κυβέρνηση σάρωνε τα διαθέσιμα του Δημοσίου προετοιμάζοντας τη σύγκρουση με τους δανειστές.

Τον περασμένο Ιούλιο ο κ. Καμμένος επανέφερε το θέμα με τροπολογία που κατέθεσε σε νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών. Για πρώτη φορά σε κείμενο διακυβερνητικής συμφωνίας αναφέρεται όχι μόνο ο προμηθευτής (Lockheed Martin) αλλά και ο υποκατασκευαστής (ISI), ο οποίος ανέλαβε έργο 50 εκατ. ευρώ. Μέχρι σήμερα έχει καταβληθεί περίπου το 72% του συμφωνημένου τιμήματος για την αναβάθμιση των P-3B, αλλά δεν έχει παραδοθεί ούτε ένα από τα πέντε αεροσκάφη. Πληροφορίες φέρουν τον κ. Τσίπρα να έχει ζητήσει προσωπική ενημέρωση για το σύνολο των συμβάσεων που έχει υπογράψει το υπουργείο Εθνικής Αμυνας με τις εταιρείες που εκπροσωπεί ο κ. Χατζημηνάς.