Ανακαλύπτουν τώρα το πορτογαλικό μοντέλο

Με το «μοντέλο της Πορτογαλίας», την οποία επισκέπτεται επισήμως αύριο ο Πρόεδρος της Βουλής Ν. Βούτσης, θέλει να πορευθεί η κυβέρνηση την «επόμενη μέρα» του Μνημονίου. Είναι το «αριστερό success story» κατά τον Αλ. Τσίπρα, το οποίο ωστόσο μπορεί να αποδειχθεί επισφαλές στη δίνη των ευρωπαϊκών εξελίξεων που πυροδοτεί η πολιτική κρίση στην Ιταλία. Αλλωστε το δημόσιο χρέος της Πορτογαλίας εξακολουθεί να βρίσκεται μεταξύ των υψηλοτέρων στην Ευρώπη (μειώθηκε από το 130% στο 125,7% ως προς το ΑΕΠ). Κατόρθωσε ωστόσο να βγει σύντομα από το Μνημόνιο (το 2014) και να σταθεί η οικονομία στα πόδια της, παραμένοντας βεβαίως στο αυστηρό δημοσιονομικό πλαίσιο πειθαρχίας, έχοντας ταυτόχρονα προβεί σε μέτρα περιορισμού της λιτότητας (ακύρωση μειώσεων σε μισθούς και συντάξεις του Δημοσίου, αύξηση κατά 23 ευρώ του κατώτατου μισθού, ο οποίος έφθασε στα 580 ευρώ, πενιχρές έστω αυξήσεις στις συντάξεις, μείωση της ανεργίας στο 7,4% και έλλειμμα περίπου 3%).

Το σημαντικότερο για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι στο «τιμόνι» της χώρας βρίσκεται μια κυβέρνηση (έστω και μειοψηφίας), η οποία συγκροτείται από τους σοσιαλιστές με τη στήριξη των ομογάλακτων (του ΣΥΡΙΖΑ) από το «Μπλόκο της Αριστεράς» και των κομμουνιστών, που ευαγγελίζεται το τέλος της λιτότητας, την υγιή και βιώσιμη ανάπτυξη, την υλοποίηση πολιτικών κοινωνικής σύγκλισης και περιορισμού των ανισοτήτων και των κοινωνικών αποκλεισμών.

Ο κ. Βούτσης εκτός από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας της Πορτογαλίας, Μαρσέλο ντε Σόουζα, θα δει και τον ομόλογό του Εντουάρντο Ροντρίγκες, αλλά και τον υπουργό Εξωτερικών, Αουγκούστο Σίλβα, ο οποίος αναπληρώνει τον πρωθυπουργό, ενώ θα συναντηθεί και με τον υφυπουργό Κοινοβουλευτικών Υποθέσεων Πέδρο Σάντος, έμπιστο συνεργάτη του πρωθυπουργού Αντόνιο Κόστα και άνθρωπο-«κλειδί» στις σχέσεις μεταξύ των εταίρων που συγκροτούν την κυβέρνηση στη χώρα. «Πάμε να αντιστοιχηθούμε με αυτό που έγινε στην Πορτογαλία» επισημαίνει ο κ. Βούτσης στους συνομιλητές του, δίχως να κρύβει ότι για την ελληνική κυβέρνηση το αποκαλούμενο «πορτογαλικό θαύμα» αποτελεί έμπνευση.

Αλλωστε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός έχει πει ότι το παράδειγμα της Πορτογαλίας «αποτελεί δεδικασμένο» και «άνοιξε δρόμο, ώστε κι εμείς να μπορέσουμε να πράξουμε το ίδιο, χωρίς να είναι σε θέση οι θεσμοί να μας το αρνηθούν –δηλαδή να αυξήσουμε τους μισθούς, να αποκαταστήσουμε τις εργασιακές σχέσεις, τις συλλογικές συμβάσεις κ.λπ.». Τα κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ των δύο χωρών (μέγεθος, οικονομίες κ.λπ.), αλλά κυρίως η εμπειρία που συσσωρεύθηκε τα χρόνια των μνημονίων, αξιολογούνται ως ιδιαίτερα χρήσιμα για την εισαγωγή «τεχνογνωσίας» από την Πορτογαλία. Ο Πρόεδρος της Βουλής δεν κρύβει ότι ο οδικός χάρτης για την έξοδό της από την κρίση καθώς και η προοδευτική πολιτική που έχει ακολουθήσει με προσεκτικά βήματα η κυβέρνηση υπό τον σοσιαλιστή κ. Κόστα αποτελούν για την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ «σταθερό σημείο αναφοράς».

Ολα αυτά συνεκτιμώνται με το παράδειγμα της προοδευτικής συνεργασίας των δυνάμεων που στηρίζουν την κυβέρνηση «ευρείας συναίνεσης» στην Πορτογαλία, για την οποία ο κ. Βούτσης δεν κρύβει το ενδιαφέρον του στην προοπτική αναδιαμόρφωσης του προοδευτικού πόλου στην Ελλάδα. Η ομιλία του Προέδρου της Βουλής προ ημερών στη Θεσσαλονίκη σε εκδήλωση της Ενωτικής Κίνησης Ευρωπαϊκής Αριστεράς του Φ. Κουβέλη, παρόντος του Ι. Μπουτάρη, αλλά και πρώην κυβερνητικών ή κομματικών στελεχών του ΠαΣοΚ που δεν είχαν προσχωρήσει στον ΣΥΡΙΖΑ (όπως ο Ι. Μαγκριώτης, ο Χ. Τσιόκας –που ήταν μεταξύ των ομιλητών -, ο Γ. Χαλβατζόγλου, ο Γρ. Χατζησάββας, ο Κ. Μαμέλης, ο Δ. Λαζαρίδης κ.ά.), θεωρήθηκε προσπάθεια να τεθεί στο τραπέζι η «ατζέντα» για την πορεία συγκρότησης των «προοδευτικών προγραμματικών συγκλίσεων». Αυτές μπορούν να επιτευχθούν, σύμφωνα με τον κ. Βούτση, με τις διεργασίες, τις ανατροπές και τις προοδευτικές εναλλακτικές που γονιμοποιούνται στην Ευρώπη, ειδικότερα στις χώρες του Νότου, με την «ουσιαστική συζήτηση πάνω στο ολιστικό πρόγραμμα της κυβέρνησης το οποίο ανοίγει όλη την ατζέντα των ζητημάτων και των προτεραιοτήτων που αφορούν την παραγωγική ανασυγκρότηση», με την επίτευξη «ευρύτατης συναίνεσης» για την επίλυση του ονόματος της πΓΔΜ, με την «από κοινού υπερψήφιση προοδευτικών νομοθετημάτων που αφορούν ένα διευρυμένο επίπεδο ατομικών και κοινωνικών εγγυήσεων, δικαιωμάτων και ελευθεριών», με τη σύγκλιση πάνω στα ζητήματα μιας «ριζοσπαστικής συνταγματικής μεταρρύθμισης, με τη συγκρότηση ενός κοινωνικού μετώπου αντίστασης στις αντεργατικές πολιτικές που βρίσκονται στον πυρήνα της ρητορικής της αξιωματικής αντιπολίτευσης» και με την από κοινού συστηματική προσπάθεια για την «ανασύσταση της ιστορικής μνήμης». Τα θέματα αυτά μαζί με την απλή αναλογική (για τις εκλογές στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, που αναμένεται να έρθει προς ψήφιση στη Βουλή μέχρι τα μέσα Ιουλίου και το κλείσιμο των εργασιών της Ολομέλειας) συγκροτούν για τον κ. Βούτση «ένα αυτόνομο κοινό προγραμματικό πεδίο» και διαμορφώνουν «το πρόπλασμα ενός προοδευτικού πόλου» έναντι της νεοφιλελεύθερης θεώρησης. Σε αυτή την προοπτική, μάλιστα, ο ίδιος θεωρεί ότι «η γραμμή της ουδετερότητας και των ίσων αποστάσεων δεν στέκει».

Υπέρ των προγραμματικών συγκλίσεων με φόντο τις αυτοδιοικητικές εκλογές τάχθηκε στην πρόσφατη σύνοδο της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ ο κ. Τσίπρας. Σε αυτό το πεδίο θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό το εγχείρημα της συγκρότησης του «προοδευτικού πόλου». Ο Πρωθυπουργός μίλησε για «συνεννόηση» και «συναίνεση» μέσα σε ένα πλαίσιο αποτύπωσης δημοκρατικών συσχετισμών στις τοπικές κοινωνίες και όχι «καπελώματός» τους. «Δεν είμαστε εξ ορισμού απέναντι στην προοπτική της συνεννόησης, αλλά αυτή η συνεννόηση πρέπει να είναι διαρκώς στη δημοκρατική κρίση των πολιτών, των τοπικών κοινωνιών και των κινημάτων των πολιτών» είπε χαρακτηριστικά, αναδεικνύοντας το ζήτημα της απλής αναλογικής, η οποία, όπως τόνισε, «είναι όρος για την ύπαρξη των αναγκαίων συνεργασιών και προγραμματικών συγκλίσεων».

Ο κ. Τσίπρας μίλησε για «ιδεολογική ηγεμονία της Αριστεράς» και «όχι επιβολή της Αριστεράς», η οποία μπορεί μέσα από «πλατιές συνεργασίες» να δημιουργήσει «ένα ρεύμα και μια προοπτική μεγάλης προοδευτικής πολιτικής αλλαγής και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση στις εκλογές του Οκτώβρη του 2019». Η συζήτηση περί «ηγεμονίας» και «επιβολής» δεν γίνεται στον ΣΥΡΙΖΑ για πρώτη φορά. Εχει τεθεί αρκετές φορές από τον ίδιο τον κ. Βούτση αλλά και όσους αγωνιούν για την «επόμενη μέρα» μετά τα μνημόνια, όπως οι «53+» κ.ά. Είναι η «γκραμσιανής» προέλευσης άποψη για την ιδεολογική ηγεμονία της εργατικής τάξης και των κοινωνικών συμμάχων της έναντι της διευρυμένης ηγεμονίας της αστικής τάξης με τη συναίνεση των καταπιεσμένων τάξεων.