Επιστρέφει μέσω… Ιταλίας η προληπτική γραμμή

Στο προσκήνιο της διαπραγμάτευσης έρχεται εκ νέου, μέσω… Ιταλίας, το ζήτημα της προληπτικής γραμμής στήριξης (ECCL). Οι πιέσεις που έχει δεχθεί έως τώρα η κυβέρνηση από τους εταίρους αναμένεται να ενταθούν τις προσεχείς ημέρες, με στόχο να αποδεχθεί το συγκεκριμένο χρηματοδοτικό εργαλείο που έχει τον χαρακτήρα «εγγύησης» απέναντι στις αγορές, οι οποίες μετά τις τελευταίες εξελίξεις και τη σημαντική άνοδο των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων επί της ουσίας «έκλεισαν» για την Ελλάδα. Δείχνοντας πόσο εύθραυστες είναι οι ισορροπίες εν όψει της ολοκλήρωσης του τρίτου προγράμματος στις 20 Αυγούστου.

Επειδή μέχρι τώρα η Αθήνα έχει απορρίψει το ενδεχόμενο να ζητήσει από τον ESM (όπως προβλέπεται άλλωστε στο καταστατικό του) προληπτική γραμμή, ευρωπαίος αξιωματούχος σημειώνει ότι «η ιταλική κρίση μπορεί να αποτελέσει το τέλειο άλλοθι για την κυβέρνηση προκειμένου να δικαιολογήσει μια αλλαγή στάσης».

Οπως προσθέτει, η περίοδος είναι εξαιρετικά κρίσιμη και θα είναι συνετό να αντιμετωπίζονται τα προβλήματα με οικονομικά και όχι πολιτικά κριτήρια.

Τις παραπάνω απόψεις φαίνεται πως υιοθετεί και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γιάννης Στουρνάρας, ο οποίος στην τελευταία του τοποθέτηση υποστήριξε πως «η ύπαρξη μιας προληπτικής πιστωτικής γραμμής σαν δικλίδα ασφαλείας θα μπορούσε να λειτουργήσει επικουρικά, εξασφαλίζοντας πρόσβαση, εάν χρειαστεί, σε φθηνά κεφάλαια του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, την «παρέκκλιση» (waiver), καθώς και τη συμμετοχή των ελληνικών κρατικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ στην κανονική περίοδο, αλλά κυρίως στην περίοδο επανεπένδυσης».

Επιπρόσθετα, ο κ. Στουρνάρας υπογράμμισε ότι «πρέπει να ληφθούν άμεσα αποφασιστικές και συγκεκριμένες ενέργειες για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του ελληνικού δημόσιου χρέους, με βάση την απόφαση του Eurogroup του Ιουνίου του 2017».

Σύμφωνα με πληροφορίες από τις Βρυξέλλες, υπέρ της προληπτικής γραμμής τάσσονται η ΕΚΤ, η οποία άλλωστε τη θεωρεί μονόδρομο, και ο ESM, ενώ θετικά βλέπει τη συγκεκριμένη προοπτική το Βερολίνο. Αντίθετα, η Κομισιόν επί του παρόντος θεωρεί ότι η Ελλάδα μπορεί να αντεπεξέλθει χωρίς την ύπαρξή της, αρκεί να δείξει αποφασιστικότητα στην υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων και ταυτόχρονα να ληφθούν το συντομότερο δυνατόν οι αποφάσεις για τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους.

Οι υποστηρικτές της προληπτικής γραμμής σημειώνουν ότι μετά τις τελευταίες εξελίξεις και την εκτόξευση των spreads των ελληνικών ομολόγων αφενός γίνεται απαγορευτική κάθε απόπειρα εξόδου της Ελλάδας στις αγορές και αφετέρου αλλάζουν οι παράμετροι, κάνοντας πιο δύσκολη τη βιωσιμότητα του χρέους. Γι’ αυτό και θεωρούν ότι «θα είναι καθαρή αυτοκτονία η έξοδος από το πρόγραμμα χωρίς ένα χρηματοδοτικό εργαλείο ως εγγύηση».

Πάντως, αν και στο Μέγαρο Μαξίμου έχουν προτάξει ως απόλυτη προτεραιότητα την «καθαρή έξοδο», εντύπωση προκάλεσε η προ ημερών αναφορά του Πρωθυπουργού. Ο κ. Τσίπρας, μιλώντας στη Βουλή για την προληπτική πιστωτική γραμμή, απευθύνθηκε στη ΝΔ λέγοντας «προσέξτε, αυτό που σήμερα αποτελεί το δικό μας πάτωμα για εσάς τότε ήταν ταβάνι, αλλά και άπιαστος στόχος όπως απεδείχθη». Αρα, αν και… χαμηλά, βρίσκεται ως ενδεχόμενο στην ατζέντα των συζητήσεων. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι αποτελούν ισχνή μειοψηφία, όμως υπάρχουν στην κυβέρνηση στελέχη που δεν απορρίπτουν ασυζητητί την προληπτική πίστωση. Από την άλλη, η κυρίαρχη θέση είναι ότι δεν πρέπει να βγούμε από το πρόγραμμα και να εισέλθουμε σε νέο μνημόνιο. Και αυτό καθώς η χώρα η οποία υποβάλλει αίτημα προς τον ESM υπογράφει Memorandum of Understanding, όπου περιγράφονται λεπτομερώς οι όροι πολιτικής που θα συνοδεύουν την προληπτική χρηματοδοτική συνδρομή.

O κ. Ευκλείδης Τσακαλώτος επιμένει στο αφήγημα της «καθαρής εξόδου». Οπως είπε, «τα γεγονότα στην Ιταλία δεν μας δημιουργούν επιπλέον δυσκολίες. Οι αγορές γνωρίζουν ότι η ελληνική οικονομία πάει καλά καιοι προοπτικές της είναι εξαιρετικές». Μάλιστα το πήγε ένα βήμα παραπέρα προσθέτοντας ότι η αναταραχή «μας δίνει ένα επιπλέον επιχείρημα, γιατί όλοι βλέπουν πλέον πόσο σημαντικό κριτήριο για την πρόσβαση στις αγορές αποτελεί η βιωσιμότητα του χρέους».

Πάντως, έως τώρα οι αγορές δεν έχουν πριμοδοτήσει τις «εξαιρετικές» προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, καθώς η απόδοση του 10ετούς ομολόγου παίζει πάνω από το 4,5%. Επίσης, όλες οι ενδείξεις συνηγορούν ότι η Γερμανία δεν προτίθεται να αλλάξει στάση όσον αφορά τις εν εξελίξει διαβουλεύσεις για τη μεταμνημονιακή εποπτεία, όπου ζητεί ένα πολύ αυστηρό πλαίσιο αλλά και τη διευθέτηση του χρέους που δείχνει να μη βιάζεται. Ο γερμανός υπουργός Οικονομικών κ. Ολαφ Σολτς σε συνέντευξη στο Reuters είπε «αναμένουμε τις τελικές εκτιμήσεις και θα λάβουμε τις αποφάσεις μας στο τέλος Ιουνίου».