Ιταλία: Η Αθήνα κάθεται σε αναμμένα κάρβουνα όπως η Λισαβόνα το 2015

Σφόδρα ετάραξε τις Βρυξέλλες και τις άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες –του Λονδίνου και των χωρών του Βίζεγκραντ εξαιρουμένων βεβαίως –η πολιτική συμφωνία δύο εθνικιστικών και εσωστρεφών (δηλαδή ευρωσκεπτικιστικών) κομμάτων στην Ιταλία. Η λαϊκιστική και δίχως όρια πολιτική που ρητώς υπόσχεται η συμμαχία του Κινήματος Πέντε Αστέρων και της Λέγκας, ακόμα και αν διαβεβαιώνει ότι στις επιλογές της δεν περιλαμβάνεται πλέον η έξοδος από το ευρώ, θα είναι μια πολιτική απρόβλεπτη, άρα επικίνδυνη για την ΕΕ και ασφαλώς για το ευρώ –η ιταλική είναι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στην ευρωζώνη.

Η Αθήνα όμως έχει πρόσθετους λόγους να αγωνιά για τα ιταλικά πειράματα διακυβέρνησης: οι κρίσιμοι πρώτοι μήνες της νέας κυβέρνησης της Ρώμης συμπίπτουν με την προσπάθεια της Ελλάδας να επιστρέψει στην κανονικότητα ως εθνικά και οικονομικά κυρίαρχος εταίρος της ΕΕ και της ζώνης του ευρώ, υποκείμενη ασφαλώς στους περιορισμούς, στις δεσμεύσεις και στους ελέγχους που συνεπάγεται η συμμετοχή σε έναν υπερεθνικό θεσμό. Ηδη φάνηκε ότι τα ιταλικά και τα ελληνικά ομόλογα ακολουθούν δρόμους παράλληλους –δέχθηκαν ισχυρές πιέσεις ενόσω η αβεβαιότητα για τον σχηματισμό κυβέρνησης κυριαρχούσε, υποχώρησαν αμέσως μόλις ανακοινώθηκε η συμφωνία στη Ρώμη και οι ηγέτες του νέου συνασπισμού διαβεβαίωσαν την προσήλωσή τους στην ΕΕ.

«Τώρα καταλαβαίνω τι τράβηξε η Πορτογαλία το καλοκαίρι του 2015, όταν προσπαθούσε να επιστρέψει στις αγορές και όλοι είχαν το βλέμμα στραμμένο στην Ελλάδα» δήλωσε ανώτατο στέλεχος του οικονομικού επιτελείου της ελληνικής κυβέρνησης. Προσθέτοντας μάλιστα ότι στις συναντήσεις που θα έχει με τους ιταλούς συναδέλφους του στα ευρωπαϊκά όργανα θα είναι πιεστικός προς αυτούς, ώστε να μην αποκλίνουν από την κοινή ευρωπαϊκή πορεία και να εκπληρούν τις υποχρεώσεις τους. Διότι, όπως σημείωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο αναλυτής της τράπεζας Berenberg Χόλγκερ Σμίεντινγκ, «το πλάνο που παρουσίασε η νέα κυβέρνηση περιέχει μια λίστα από δημοσιονομικώς ανεύθυνα και οικονομικώς επιβλαβή μέτρα».

Οι εταίροι ανησυχούν μήπως αναστραφεί η πτωτική πορεία του ιταλικού ελλείμματος που ήταν στο 2,3% του ΑΕΠ το 2017 και εφέτος έχει προϋπολογιστεί να πέσει στο 1,7%. Ανησυχούν επίσης μήπως εκτιναχθεί και πάλι το χρέος, που έχει συγκρατηθεί στο 131,8% του ΑΕΠ το 2017 από 132% που ήταν το 2016 –η Ιταλία έχει ως γνωστόν το υψηλότερο δημόσιο χρέος στην ΕΕ μετά την Ελλάδα. Η πρόβλεψη της νέας κυβέρνησης ότι θα χρηματοδοτήσει τις αυξήσεις των δημοσίων δαπανών και τις φοροελαφρύνσεις που έχει προαναγγείλει από την «πάταξη της φοροδιαφυγής» δεν πείθει ούτε τους εταίρους ούτε τις αγορές…

Ασφαλώς ασφαλιστικές δικλίδες για να αποτρέψουν ή να επανορθώσουν ενδεχόμενες υπερβολές και εκτροπές της κυβέρνησης των αντιθεσμικών του Ντι Μάιο και των ακροδεξιών του Σαλβίνι υπάρχουν. Είναι ο πρόεδρος Σέρτζιο Ματαρέλα, ο οποίος έχει το δικαίωμα αρνησικυρίας σε νομοθετήματα που απειλούν τη χώρα και την οικονομία της. Είναι και τα δικαστήρια, και κυρίως το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας, που ελέγχουν τη συνταγματικότητα των νόμων. Είναι, τέλος, οι θεσμοί εποπτείας και ελέγχου της ΕΕ και οι εταίροι της Ρώμης.

Ανεξάρτητα από τις εξελίξεις στην Ιταλία, στην ΕΕ θα πρέπει να είναι πάντως προετοιμασμένοι και για άλλα διαλυτικά επεισόδια. Διότι όσο οι ευρωπαίοι πολίτες διακατέχονται από αισθήματα ματαίωσης των προσδοκιών τους, όποτε τους δίνεται η ευκαιρία θα εκφράζουν τα αισθήματα αυτά.