Κάποτε ο Μάικλ Τζόρνταν, ίσως ο μεγαλύτερος παίκτης μπάσκετ όλων των εποχών, είχε πει ότι στην καριέρα του ταλαιπωρήθηκε πολλές φορές από την ιδέα ότι έχασε τον δρόμο της επιτυχίας, μόνο και μόνο γιατί δεν ακολούθησε τις αγαπημένες του συνήθειες από φόβο μη φανεί προληπτικός. «Οταν έρθουν οι επιτυχίες, παγιδευμένος από τη δημόσια εικόνα σου, καταπιέζεσαι από την ανάγκη να είσαι αψεγάδιαστος στα μάτια των τρίτων. Νομίζεις ότι όταν επαναλαμβάνεις τις αγαπημένες σου συνήθειες γίνεσαι προβλέψιμος. Κυρίως φοβάσαι να μη φανείς αδύναμος. Οι προλήψεις και οι εμμονές είναι απόδειξη αδυναμίας. Από την άλλη, όμως, σου δίνουν και μια παράξενη δύναμη. Εχεις πάντα ανάγκη να διαβάζεις σημάδια ότι όλα πάνε καλά όπως πάντα» λέει στη βιογραφία του με τίτλο «Ζωή», που υπογράφει ο Ρόλαντ Λάζενμπι (στα ελληνικά από τις εκδόσεις MVPublications).
Εχω συζητήσει το θέμα με πολλούς αθλητές. Συμφωνούν όλοι ότι συχνά αυτή η εμμονή της επιτυχίας οδηγεί στο συμπέρασμα πως επαναλαμβάνοντας τα ίδια και τα ίδια φτάνεις πάντα στο ίδιο θριαμβευτικό φινάλε, ενώ προφανώς δεν είναι έτσι ακριβώς. Αυτή η μυστήρια ανάγκη για αυτοεπανάληψη δημιουργεί μικρές ψυχώσεις που καμιά φορά δυσκολεύουν τους αθλητές στο να καταλάβουν ότι δεν είναι μια συνωμοσία του Σύμπαντος αυτό που τους δίνει νίκες, αλλά οι δικές τους ικανότητες. Είναι γνωστές οι ιστορίες του Γιάννη Ιωαννίδη, ο οποίος πλήρωνε έναν άνθρωπο για να του τρακάρει το αυτοκίνητο(!) πριν από τα ματς του Αρη με τον ΠΑΟΚ.
Οµως το κόλληµα στις ίδιες συνήθειες διακρίνει και άλλους, πολύ πιο ψύχραιμους.
Ο Βασίλης Σπανούλης π.χ., παρά το κρύο αίμα, κάθεται πάντα στο ίδιο σημείο του πάγκου στα time out, αλλά στέκεται και στο ίδιο σημείο του γηπέδου όταν ο συμπαίκτης εκτελεί βολές. Λες και ακολουθεί μια χορογραφία. Τα βλέπεις αυτά και αναρωτιέσαι πώς άνθρωποι τόσο ψημένοι στη δυσκολία της ζωής μπλοκάρονται σε τέτοια παιχνίδια του μυαλού. Το σκέφτεσαι γιατί δεν θέλεις να παραδεχθείς ότι όμηρος τέτοιων μικρών νευρώσεων είσαι κι εσύ.
Λένε πως οι τζογαδόροι βλέπουν παντού σημάδια της μοίρας: εγώ λέω ότι όλοι το ίδιο ψάχνουν. Δεν έχουν καμία διαφορά οι προλήψεις από τις μεγάλες βεβαιότητες. Kαι οι δύο βασίζονται στο ότι η λογική πάει στην άκρη. Μπορεί να μη φτύνεις τον κόρφο σου όταν βλέπεις μαύρη γάτα, αλλά πηγαίνεις πάντα στο ίδιο εστιατόριο –γιατί εκεί «σερβίρουν το καλύτερο ψάρι». Παραγγέλνεις από τον ίδιο πιτσαδόρο «γιατί είναι η καλύτερη πίτσα της πόλης». Ονειρεύεσαι να ξαναπάς διακοπές εκεί που κάποτε έκανες τα καταπληκτικότερα μεθύσια της ζωής σου «γιατί είναι απλά τέλεια». Ο,τι δεν μπορείς να το επαναλάβεις, γιατί π.χ. μεγάλωσες, απλώς το νοσταλγείς –και αυτό εμμονή είναι. Στην πραγματικότητα, όλα αυτά τα εμμονικά σχήματα είσαι εσύ: αυτές οι ατεκμηρίωτες με βάση τη λογική βεβαιότητές σου (ακόμα και οι πλέον ασήμαντες) είναι οι ψηφίδες του χαρακτήρα σου. Δεν γεννηθήκαμε για να αμφιβάλλουμε, αλλά για να κουβαλάμε σιγουριές. Καμιά φορά γελοίες, αλλά τι σημασία έχει;
Ο Τζόρνταν είχε κινήσεις προβλέψιμες, αλλά ελάχιστοι τον σταμάτησαν στα γήπεδα του μπάσκετ. Ο Ιωαννίδης χωρίς τις προλήψεις του θα ήταν ένας ακόμα προπονητής. Ο Σπανούλης, αν δεν στεκόταν στο ίδιο σημείο όταν ο συμπαίκτης του εκτελεί βολές, δεν θα ήταν ο παίκτης που ξέρουμε. Και εσύ, αν δεν είχες τη βεβαιότητα ότι έχεις βρει μαγικά μέρη στις διακοπές σου και καταπληκτικές οάσεις στην καθημερινότητά σου, θα ήσουν βαρετά ανυπόφορος –ειδικά αν εξηγούσες τα πάντα με τη λογική. Καλή είναι, αλλά δεν χρειάζεται πάντοτε. Σε μερικές από τις ωραιότερες στιγμές της ζωής σου την είχες αφήσει στην άκρη.
Είμαστε οι βεβαιότητές μας. Αυτές φυσικά δεν μας κάνουν ούτε εξαιρετικούς, ούτε καταπληκτικούς. Μας κάνουν όμως κάτι σημαντικότερο: μοναδικούς. Οι άνθρωποι χωρίς αυτές τις ακατανόητες ξεροκεφαλιές τους θα ήταν απερίγραπτα βαρετοί. Αν δεν πίστευαν ότι θα φτάνουν στο αποτέλεσμα που θέλουν απλώς επαναλαμβάνοντας τις ίδιες χαζοσυνήθειες, θα χάνονταν στα μονοπάτια της κατάθλιψης. Καλύτερη και από την επιτυχία είναι η βεβαιότητά σου ότι έχεις βρει έναν μαγικό τρόπο να φτάνεις σε αυτήν. Το λέει ο Μάικλ Τζόρνταν.
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino το Σάββατο 26 Μαϊου 2018.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
