Πατρίσια Απέργη: Ανιχνεύοντας τη δύναμη της ήττας

Πώς είναι να είσαι πολίτης μιας χώρας που χάνει; Τι είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπίσεις, τον θυμό, τον φόβο ή την ήττα; Τι έχει μεγαλύτερη αξία, η μάχη ή το αποτέλεσμα; Μπορείς να γίνεις ήρωας μέσα από μια αποτυχία; Σήμερα για ποιους πολίτες θα ψάλλουμε κλέα ανδρών;

Τα παραπάνω ερωτήματα θέτει η Πατρίσια Απέργη στη νέα της παράσταση με τίτλο «ΠολΗΤΤες» που κάνει πρεμιέρα στις 27 Μαΐου στο θέατρο Κιβωτός, στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Σύγχρονου Χορού Αθήνας «Arc For Dance Festival 10» ενώ θα ακολουθήσουν τέσσερις ακόμη «ανεξάρτητες» παραστάσεις στον ίδιο χώρο στις 31 Μαΐου, 1, 2 και 3 Ιουνίου. Ο τίτλος αποτελεί λογοπαίγνιο συνδυάζοντας τις λέξεις «πολίτης» και «ήττα» και αντικατοπτρίζει τον τρόπο με τον οποίο αισθάνεται η χορογράφος σχετικά με ό,τι συμβαίνει στη χώρα. «Το έργο μιλά για μια κοινωνία σε σημείο μηδέν. Θέλησα, λοιπόν, να εξερευνήσω κατά πόσο η ήττα έχει κάποια δύναμη. Συνήθως βλέπουμε τα γεγονότα από τη σκοπιά του νικητή, τώρα σκέφτηκα να εξερευνήσω και την άλλη πλευρά. Μπορεί, άραγε, μια ήττα του παρόντος να θέσει τις βάσεις, να οδηγήσει σε μια νίκη στο μέλλον;» αναρωτιέται η Πατρίσια Απέργη, η οποία από κοινού με την ομάδα της «Αερίτες», που ίδρυσε το 2006, έχει περιοδεύσει τα έργα της σε διάφορα φεστιβάλ και θέατρα της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Μπορεί πράγματι η ήττα να έχει μια θετική πλευρά; «Η προσωπική προσπάθεια έχει να κάνει με αυτή την ανάγκη» απαντά η χορογράφος. Και συνεχίζει: «Θεωρώ ότι αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε ένα μεταίχμιο. Αν δεν βρεις χαραμάδες αισιοδοξίας μέσα στη σκοτεινιά που βιώνουμε, τότε τα πράγματα μοιάζουν να είναι μονόδρομος. Ναι, με έναν τρόπο μπορεί να υπάρχει κάποια αισιοδοξία σε όλο αυτό ξεκινώντας όμως από τη διαπίστωση ότι τα πράγματα δεν είναι καλά. Από την άλλη πλευρά, κάθε αλλαγή είναι πάντα αισιόδοξη, ακόμη κι αν φέρει κι άλλη σκοτεινιά».

Πιστεύει, άραγε, ότι τα πράγματα μπορούν να γίνουν ακόμη πιο δύσκολα; «Δυστυχώς, απ’ ό,τι φαίνεται, μπορούν» εκτιμά. «Παρατηρώντας το τοπίο παγκοσμίως δεν φαίνεται κάτι αισιόδοξο. Ωστόσο, μέσα από τέτοιες διαδικασίες, μακροπρόθεσμα έστω, οι κοινωνίες βγαίνουν πάντα πιο εξελιγμένες, πιο ώριμες. Προς το παρόν βλέπουμε μια τρομερή στροφή στον συντηρητισμό, στη βία, πράγματα τα οποία έβλαψαν την ανθρωπότητα επανέρχονται, έστω κι αν στην πραγματικότητα δεν πέρασαν τόσο πολλά χρόνια από τότε ώστε να έχουμε ξεχάσει τις ολέθριες συνέπειές τους. Μορφώματα τα οποία φαίνονται καινούργια αλλά είναι απολύτως επαναλαμβανόμενα και επικίνδυνα επιστρέφουν.

Γεννημένη στην Αθήνα, η Πατρίσια Απέργη σπούδασε χορό, θέατρο και χορογραφία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Τμήμα Θεατρικών Σπουδών) και σε πανεπιστήμια της Γαλλίας και της Βρετανίας προτού ιδρύσει τους «Αερίτες» από κοινού με τον Δημήτρη Χαλαζωνίτη. Στα έργα της μοιάζει να εμπνέεται σταθερά από την περιρρέουσα κοινωνικοπολιτική κατάσταση. «Προς το παρόν για εμένα αυτό είναι σχεδόν μονόδρομος» λέει η χορογράφος. «Είναι προσωπική μου ανάγκη να μιλήσω για ό,τι συμβαίνει γύρω μου, δεν μπορώ να κάνω αλλιώς». Μέσα από αυτό το πρίσμα θα χαρακτήριζε τη δουλειά της πολιτική; «Γενικά δεν μου αρέσει να βάζω ταμπέλες, τις αντιπαθώ» απαντά. «Ωστόσο, από μια άποψη θα μπορούσε όντως να θεωρηθεί και πολιτική αφού μιλά για ό,τι συμβαίνει στον άνθρωπο». Η ίδια κρατά ψηλά την ιδέα της πολιτικής, όπως και αυτή της δημοκρατίας, όπως λέει. «Το θεωρώ πραγματικά λυπηρό οι έννοιες αυτές να κάνουν βουτιά στη συνείδηση του κόσμου».

Στο νέο της έργο η προσπάθεια και η τόλμη γίνονται πρωταγωνιστές, όπως σημειώνει. «Γι’ αυτό προσπαθούμε πολλές φορές. Είτε με τον ίδιο τρόπο, σε εμμονική επανάληψη, είτε με διαφορετικές προσεγγίσεις κάθε φορά. Προκειμένου να ανακαλύψουμε την ταυτότητα, την τάξη, τις σχέσεις, την Ιστορία, το μέλλον μας. Ολα αυτά μέσα από έναν αγώνα. Το σύμβολο της καθημερινής μάχης. Και στον αγώνα αυτόν ο χορός γίνεται το εργαλείο αντίστασης σε όλους τους φόβους μας και ταυτόχρονα το μέσο για να ανταλλάξουμε ιστορίες και αφηγήματα, η παρηγοριά για να παλέψουμε, η εμψύχωση για να χορέψουμε. Ο χορός γίνεται το όπλο για να δεχτούμε την αποτυχία. Και να ξαναπροσπαθήσουμε».

Πώς «μεταφράζεται», αλήθεια, όλο αυτό σε κίνηση; «Προσπαθήσαμε εμπνεόμενοι από έναν αραβικό χορό, το Dabke, τον οποίο συναντάμε σε πολλές αραβικές χώρες» λέει η χορογράφος. «Αρχικά σχετιζόταν με τις κλιματολογικές συνθήκες, όμως αργότερα, στην Παλαιστίνη ιδιαίτερα, έγινε ο εθνικός χορός. Θελήσαμε αργότερα να αντιπαραθέσουμε και στοιχεία ήττας με μια κίνηση που να εμπεριέχει τόσο την επιτυχία όσο και την αποτυχία… αν γίνεται καλά ή αν αποτυγχάνει. Αν συμβεί το δεύτερο, έχει, μήπως, τη δυνατότητα να οδηγήσει σε κάτι ορμητικό;».

Η Πατρίσια Απέργη και η ομάδα της βρίσκονται σε πρόβες εδώ και τρεις μήνες. Το έργο, εξηγεί η χορογράφος, επρόκειτο να αποτελέσει συμπαραγωγή με το Διεθνές Φεστιβάλ της Ραμάλας, μια διοργάνωση η οποία κατά καιρούς έχει φιλοξενήσει κορυφαίους καλλιτέχνες, ωστόσο η κατάσταση στην περιοχή κατέστησε αδύνατη προς το παρόν την ευόδωση του σχεδίου. «Ελπίζουμε κάποια στιγμή στο μέλλον η συνεργασία αυτή να γίνει πραγματικότητα, γι’ αυτό και αποφασίσαμε να διατηρήσουμε τον συνδετικό ιστό. Πρόκειται επίσης για έναν λαό ο οποίος δοκιμάζεται τρομερά, ειδικά αυτό το διάστημα που μιλάμε».

Μετά τις παραστάσεις στο θέατρο Κιβωτός η χορογράφος θα συμμετάσχει στις εφετινές εκδηλώσεις του Λυκείου της Επιδαύρου όπου θα διδάξει τη θεματική των «ΠολΗΤΤών» μέσα από διαφορετικές κινητικές προσεγγίσεις σε 150 σπουδαστές από ολόκληρο τον κόσμο με σκοπό η διαδικασία αυτή να οδηγήσει σε μια παράσταση-παρουσίαση στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου στις 15 Ιουλίου. Αργότερα θα συνεργαστεί για μία ακόμη φορά με τη σκηνοθέτρια Κατερίνα Ευαγγελάτου στους Δελφούς στο πλαίσιο ενός σεμιναρίου με θέμα τον «Ιππόλυτο».

Η Πατρίσια Απέργη έχει συνεργαστεί επανειλημμένως τόσο σε θεατρικές όσο και σε λυρικές παραγωγές. Μόλις ολοκληρώθηκαν οι παραστάσεις της όπερας του Λέος Γιάνατσεκ «Υπόθεση Μακρόπουλου» που παρουσίασε η Εθνική Λυρική Σκηνή στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, όπου η ίδια επιμελήθηκε την κίνηση, ενώ παλαιότερα είχε συνεργαστεί και πάλι με την Κατερίνα Ευαγγελάτου στα «Παραμύθια του Χόφμαν» του Οφενμπαχ που παρουσιάστηκε στην Οπερα του Περμ. «Στο μεν θέατρο έχει ενδιαφέρον το πώς το σώμα μπορεί να «ανοίξει» και να εκφραστεί υπηρετώντας τη δραματουργία ενώ στην όπερα η συνομιλία είναι άλλου τύπου» σχολιάζει η χορογράφος. «Γενικότερα, όμως, κάθε είδος έχει μια πλευρά η οποία μπορεί να σε ωφελήσει σε οτιδήποτε κάνεις» καταλήγει.