Πόλεμος εντυπώσεων έχει ξεσπάσει ανάμεσα στο Ισραήλ και στους Παλαιστινίους: η βίαιη πάταξη των διαδηλώσεων της Δευτέρας στον φράχτη που χωρίζει τη Λωρίδα της Γάζας από το Ισραήλ, όπου σκοτώθηκαν τουλάχιστον 60 Παλαιστίνιοι (ανάμεσά τους οκτώ παιδιά κάτω των 16 ετών) και τραυματίστηκαν περί τους 2.500 (όλοι Παλαιστίνιοι), ήταν αποτέλεσμα του ότι η Χαμάς, που διοικεί τη Γάζα, χρησιμοποίησε γυναίκες και παιδιά σαν ανθρώπινες ασπίδες, όπως υποστηρίζει το Ισραήλ, ή του ότι οι Ισραηλινοί μεταχειρίστηκαν υπερβολική βία και απάντησαν με πραγματικές σφαίρες στους ειρηνικούς διαδηλωτές;
Σε κατάσταση πολιορκίας
Σε κάθε περίπτωση, τα αιματηρά γεγονότα έστρεψαν ξανά τη διεθνή προσοχή στη Γάζα, η οποία ζει επί περισσότερο από μία δεκαετία σε κατάσταση πολιορκίας από το Ισραήλ και τα τελευταία χρόνια είχε επισκιαστεί από άλλες συγκρούσεις στην περιοχή, όπως ο εμφύλιος της Συρίας.
Το επόμενο ραντεβού της Πορείας για την Επιστροφή (των Παλαιστινίων στα εδάφη τους) έχει δοθεί για την Τρίτη 5 Ιουνίου, επέτειο του Πολέμου των Εξι Ημερών του 1967. Αλλά και κάθε Παρασκευή μέχρι τότε ενδεχομένως να πραγματοποιούνται διαδηλώσεις, αν και το Ραμαζάνι, που άρχισε την Πέμπτη, κάνει τις κινητοποιήσεις δυσκολότερες.
Αρχικά η «μεγάλη πορεία» επρόκειτο να διαρκέσει έξι εβδομάδες και να ολοκληρωθεί την περασμένη Δευτέρα, όταν εγκαινιάστηκε η αμερικανική πρεσβεία στην Ιερουσαλήμ, και την Τρίτη, στην 70ή επέτειο της Νάκμπα (καταστροφής), όπως αποκαλούν οι Παλαιστίνιοι την ίδρυση του Ισραήλ το 1948 και τον διωγμό των Παλαιστινίων από τα εδάφη τους. Οι διοργανωτές της και η Χαμάς ήθελαν να δουν αν η πορεία θα είχε απήχηση στον λαό της Γάζας ή θα «ξεφούσκωνε». Αποφάσισαν να την παρατείνουν, χωρίς όμως να έχουν μια σαφή στρατηγική για τη συνέχεια, καθώς η ένοπλη αντιπαράθεσή τους με το Ισραήλ έχει επανειλημμένως αποτύχει και πλέον δοκιμάζουν τις ειρηνικές διαδηλώσεις.
Η πορεία ξεκίνησε στο Facebook
«Βοήθησα να ξεκινήσουν οι διαμαρτυρίες στη Γάζα. Δεν το μετανιώνω, έγραψε σε άρθρο του στους «New York Times» ο 34χρονος Αχμεντ Αμπού Αρτέμα, εξηγώντας πώς ξεκίνησαν όλα. Ο σπόρος φυτεύτηκε στις 9 Δεκεμβρίου, λίγες ημέρες μετά την αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ από τον Ντόναλντ Τραμπ. «Πολλοί άνθρωποι της ηλικίας μου δεν έχουν λάβει ποτέ την άδεια να βγουν από τη Γάζα… Η σκέψη αυτή οδήγησε σε μια ευχή που εκφράστηκε στο Facebook» και η οποία κατέληγε ως εξής: «Είμαστε αναγκασμένοι να επιλέξουμε ανάμεσα στις συγκρούσεις και στη ζωή #GreatReturnMarch». Σύντομα, εκατοντάδες άνθρωποι συζητούσαν στα social media την ανάρτηση του Αμπού Αρτέμα.
Ο ίδιος γεννήθηκε στη Ράφα, όπου βρίσκεται το μοναδικό συνοριακό πέρασμα ανάμεσα στη Γάζα και στην Αίγυπτο, δύο χρόνια αφότου το Ισραήλ αποσύρθηκε από τη Χερσόνησο του Σινά και η Ράφα διαιρέθηκε στα δύο. «Το κέντρο της πόλης ισοπεδώθηκε προκειμένου το Ισραήλ και η Αίγυπτος να δημιουργήσουν μια νεκρή ζώνη, χωρίζοντας οικογένειες, μεταξύ των οποίων και η δική μου, με αγκαθωτό σύρμα. Η οικογένεια της μητέρας μου ζούσε στην αιγυπτιακή πλευρά και η διαίρεση της Ράφας χώρισε τους γονείς μου. Αν και η μητέρα μου ζούσε σε απόσταση αναπνοής, έκανα 19 χρόνια να τη συναντήσω».
Ο Αμπού Αρτέμα έγραψε ότι οι κάτοικοι της Γάζας σκοπεύουν να συνεχίσουν τον αγώνα τους. Ο ίδιος παραμένει κατά της βίας και κατά της προσπάθειας των διαδηλωτών να περάσουν τον φράχτη. «Ομως δεν μπορώ να τους σταματήσω. Είναι η πράξη φυλακισμένων ανθρώπων που λαχταρούν ελευθερία. Η απελπισία τροφοδοτεί αυτή τη νέα γενιά» που ζητεί «να σταματήσει ο αποκλεισμός της Γάζας».
Σφαίρες εναντίον αμάχων
«Η Χαμάς κάλεσε τις γυναίκες και τα παιδιά να προσπαθήσουν να περάσουν τα σύνορα και να απαγάγουν ισραηλινούς στρατιώτες, να σκοτώσουν ισραηλινούς πολίτες» είπε μιλώντας σε κλειστό κύκλο δημοσιογράφων διπλωματική πηγή από το Ισραήλ. Σύμφωνα με την επίσημη αυτή γραμμή της ισραηλινής κυβέρνησης, οι παλαιστίνιοι διαδηλωτές αποτελούσαν απειλή για τους ανυποψίαστους ισραηλινούς πολίτες. Δύσκολα μπορούμε να φανταστούμε πώς.
Ο φράχτης της Γάζας είναι πανύψηλος, ενισχυμένος με ατσάλι και αγκαθωτό σύρμα στην κορυφή. Στην ισραηλινή πλευρά υπήρχαν ελεύθεροι σκοπευτές ακροβολισμένοι σε υψώματα. Οι Ισραηλινοί είχαν προειδοποιήσει ότι θα πυροβολούσαν όποιον πλησίαζε κοντύτερα από 700 μέτρα τον φράχτη. Ακόμα και αν ένας διαδηλωτής κατάφερνε να τον περάσει, πού αλλού θα πήγαινε εκτός από κατευθείαν στα χέρια των ισραηλινών στρατιωτών;
Η 14χρονη Βισάλ Σεΐχ Χαλίλ προσπάθησε να φθάσει τον φράχτη «οπλισμένη» με έναν κόφτη σύρματος όταν σκοτώθηκε με μια σφαίρα στο κεφάλι τη Δευτέρα. Ο ισραηλινός στρατός ισχυρίζεται ότι οι οδηγίες ήταν να πυροβολούνται «στα πόδια» οι «υποκινητές» ανάμεσα στους «ταραξίες». Ισχυρίζεται επίσης ότι οι διαδηλωτές και σχεδόν όλα τα θύματα ήταν στελέχη της Χαμάς –δημοσιογράφος της «Washington Post» που πήγε στο σπίτι της Χαλίλ διαπίστωσε ότι η οικογένεια υποστηρίζει την ανταγωνιστική Φατάχ.
Τι λέει το Ισραήλ
«Ο λαός της Γάζας είναι εχθρός του Ισραήλ» πρόσθεσε η ισραηλινή διπλωματική πηγή που μίλησε στο «Βήμα». «Μας επιτέθηκαν και ανταποδώσαμε τα ίσα». Σημειωτέον ότι όλοι οι νεκροί (112 συνολικά από την αρχή της Πορείας για την Επιστροφή στις 30 Μαρτίου) και οι τραυματίες είναι Παλαιστίνιοι και όλοι ήταν στην πλευρά της Γάζας. Κανένας δεν κατάφερε να περάσει τον φράχτη. Σύμφωνα με δημοσιογράφους ξένων εφημερίδων που βρίσκονταν εκεί, ήταν όλοι άοπλοι –είχαν μόνο πέτρες, φλεγόμενους χαρταετούς και μόνο σε μια-δυο περιπτώσεις όπλα.
Η ισραηλινή κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι οι διαδηλώσεις αποτελούν μέρος της «ένοπλης σύγκρουσης» ανάμεσα στο Ισραήλ και στη Χαμάς: «Το κράτος αντιτίθεται στην εφαρμογή του νόμου για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην ένοπλη σύγκρουση» λέει.
Αντιτίθεται και στην ανεξάρτητη διεθνή έρευνα για τα γεγονότα της Δευτέρας, όπως ζητούν πολλές κυβερνήσεις (π.χ. η βρετανική) και οργανώσεις παγκοσμίως. «Ερευνούμε μόνοι μας, δεν πιστεύουμε ότι υπάρχει ανάγκη για μονόπλευρη ανεξάρτητη έρευνα. Γιατί να δεχθούμε διεθνείς έρευνες όταν όλες είναι μονόπλευρες;» αναρωτήθηκε η ισραηλινή διπλωματική πηγή. Και πρόσθεσε: «Η Χαμάς θέλει να δείξει στον κόσμο ότι η Γάζα είναι ο πιο μίζερος τόπος στη Γη, αλλά ο κόσμος έχει βαρεθεί τη μιζέρια».
Το παιχνίδι των εντυπώσεων πάντως δεν το κέρδισε το Ισραήλ αλλά η Χαμάς, η οποία ναι μεν θεωρείται «τρομοκρατική οργάνωση» από τις ΗΠΑ, την ΕΕ και το Ισραήλ, όμως καμία σοβαρή εφημερίδα («New York Times», «Washington Post», «Monde», «Guardian» κ.λπ.) δεν την αναφέρει ως «τρομοκρατική» αλλά συνήθως ως «μαχητική» (militant) ή, σπανιότερα, «ένοπλη».
Διπλωματικός πόλεμος με Ευρώπη και Αγκυρα
Η Τουρκία και η Νότια Αφρική ανακάλεσαν τους πρεσβευτές τους από το Ισραήλ. Η Αγκυρα μάλιστα, που απέλασε προηγουμένως τον ισραηλινό πρεσβευτή, τον «ταπείνωσε» στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης υποβάλλοντάς τον σε έρευνα, ακόμη και να βγάλει τα παπούτσια του. Οι σχέσεις Τουρκίας – Ισραήλ βρίσκονται στο ναδίρ (και αναμένεται να παραμείνουν τουλάχιστον ως τις τουρκικές εκλογές στις 24 Ιουνίου).
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις καταδίκασαν με σκληρή γλώσσα το Ισραήλ, αν και μερικές πρόσθεσαν μια έκκληση για αυτοσυγκράτηση και προς τις δύο πλευρές. Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ δεν μπόρεσε να εκδώσει ψήφισμα λόγω αμερικανικού βέτο.
«Από την αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ μέχρι την παρακράτηση χρημάτων από την υπηρεσία αρωγής του ΟΗΕ προς τους παλαιστίνιους πρόσφυγες – την οποία ο ισραηλινός πρωθυπουργός θέλει να δει να καταργείται – και την αποχώρηση από τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει λούσει τον Βενιαμίν Νετανιάχου με πολιτικά δώρα» έγραψαν οι «New York Times».
Ενώ όλοι οι σύμβουλοι του αμερικανού προέδρου επέμεναν ότι η μεταφορά της πρεσβείας στην Ιερουσαλήμ έπρεπε να ενταχθεί σε μια γενικότερη στρατηγική για την περιοχή, ο Τραμπ έκανε του κεφαλιού του. Και τώρα επιμένει – κόντρα σχεδόν σε όλον τον υπόλοιπο κόσμο – ότι η βία της Δευτέρας δεν είχε σχέση με τη μεταφορά της πρεσβείας. Την ίδια γραμμή ακολούθησε η αμερικανίδα πρεσβευτής στον ΟΗΕ Νίκι Χέιλι, λέγοντας ότι το Ισραήλ ενήργησε με αυτοσυγκράτηση και ότι η βία δεν είχε καμία σχέση με τα εγκαίνια της αμερικανικής πρεσβείας (που πραγματοποιούνταν την ίδια ώρα 50 χλμ. μακριά από τη Γάζα).
Ο Νετανιάχου προέτρεψε στα εγκαίνια και άλλες χώρες να ακολουθήσουν τις ΗΠΑ και να μεταφέρουν τις πρεσβείες τους στην Ιερουσαλήμ, «το οποίο είναι και το σωστό διότι προωθεί την ειρήνη».
Σχεδόν όλος ο υπόλοιπος κόσμος διαφωνεί και κατηγορεί τον Τραμπ ότι από «πυροσβέστης» που ήταν η Αμερική στην περιοχή την έκανε «εμπρηστή». Οτι έβαλε δηλαδή φωτιά (ενδεχομένως και πυρηνική) στη Μέση Ανατολή με τις ενέργειές του, αλλά θα έχει φύγει από τον Λευκό Οίκο προτού αυτή σβήσει, γιατί θα καίει για πολύ.
Φτώχεια και μιζέρια
l
Στη Λωρίδα της Γάζας, μια στενή λωρίδα γης 6-12 χλμ. πλατιά και 41 χλμ. μακριά, ζουν 1,85 εκατ. Παλαιστίνιοι (το ένα εκατομμύριο είναι πρόσφυγες από το 1948).
l
Οι Ισραηλινοί αποσύρθηκαν από τη Γάζα το 2005 αλλά συνεχίζουν να την κατέχουν: το Ισραήλ ελέγχει τον εναέριο χώρο, τη θάλασσα της Γάζας και τα έξι από τα επτά συνοριακά περάσματα (το έβδομο το ελέγχει η Αίγυπτος) και διατηρεί το δικαίωμα να εισβάλλει με τον στρατό του στη Λωρίδα όποτε κρίνει. Η Γάζα εξαρτάται από το Ισραήλ για το νερό, το ηλεκτρικό και τις τηλεπικοινωνίες.
l
Από το 2007, όταν εξελέγη η Χαμάς, η Γάζα βρίσκεται υπό πολιορκία, η οποία την έχει μετατρέψει σε φυλακή. Ολα τα συνοριακά περάσματα είναι κλειστά και οι κάτοικοι δεν είναι ελεύθεροι να βγουν ή να μπουν στη Λωρίδα, ούτε να εισάγουν και να εξάγουν προϊόντα. Υπάρχουν ελλείψεις σε φάρμακα και βασικά αγαθά.
l
Οι κάτοικοι της Γάζας είναι απογοητευμένοι από την οικτρή οικονομική κατάσταση λόγω της πολιορκίας από το Ισραήλ, από την αποτυχία της Χαμάς να τους παρέχει τις βασικές υπηρεσίες και από την απόφαση της Παλαιστινιακής Αρχής (που διοικεί τη Δυτική Οχθη) να πάψει να πληρώνει τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων.
l
Η ανεργία είναι σχεδόν 50% και στους νέους 20-24 χρόνων φθάνει το 68%.
l
Τόσο ο ΟΗΕ όσο και ισραηλινοί αξιωματούχοι ασφαλείας προειδοποιούν ότι η Γάζα βρίσκεται στο χείλος ανθρωπιστικής κρίσης η οποία μπορεί να πυροδοτήσει βία.
l
Η Γάζα βρίσκεται και στο χείλος οικονομικής κατάρρευσης. Από το 2013, όταν η Μουσουλμανική Αδελφότητα («αδερφό» κόμμα της Χαμάς) έχασε την εξουσία στη Αίγυπτο, οι Αιγύπτιοι πάταξαν το λαθρεμπόριο που γινόταν μέσω υπόγειων τούνελ τα οποία συνέδεαν τη Γάζα με την Αίγυπτο, έφερναν φόρους στη Χαμάς και έδιναν πνοή στην οικονομία της Λωρίδας.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
