Ε. Ο. Ψhirovici
Το βιβλίο των κατόπτρων
Μετάφραση Αντώνης Καλοκύρης
Εκδόσεις Πατάκη, 2017
σελ. 342, τιμή 15,50 ευρώ

Το μυθιστόρημα του Γιουτζίν Κιρόβιτς που γράφτηκε μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαΐου του 2014 έχει περάσει από σαράντα κύματα μέχρι να εκδοθεί. Ο συγγραφέας του, που γεννήθηκε στην Τρανσυλβανία, σε μια οικογένεια με ρουμανικές, ουγγρικές και γερμανικές ρίζες, σήμερα κάτοικος Βρυξελλών, το έγραψε στα αγγλικά και το επιμελήθηκε, όπως εκμυστηρεύεται, τέσσερις-πέντε φορές, προτού το στείλει σε μια ντουζίνα βρετανούς λογοτεχνικούς ατζέντηδες, οι οποίοι το απέρριψαν χωρίς να του εξηγήσουν τον λόγο.

Το επιμελήθηκε ξανά άλλες δύο φορές και το έστειλε σε έναν μικρό εκδοτικό οίκο. Συναντήθηκε με τον εκδότη, ο οποίος λάτρεψε το βιβλίο και τον συμβούλεψε να το στείλει και σε άλλους ατζέντηδες, πράγμα που αυτός έπραξε. Πράγματι, μία από αυτές, η Marilia Savvides, ανέλαβε να το προωθήσει σε όλον τον κόσμο, με αποτέλεσμα τα δικαιώματα της μετάφρασης να έχουν πουληθεί σε πάνω από τριάντα χώρες μέχρι τώρα. Αυτά τα χρήσιμα σε κάθε εκκολαπτόμενο μυθιστοριογράφο τα διαβάζουμε στο σημείωμα του συγγραφέα στο τέλος του βιβλίου, μαζί με την ιστορία της γέννησης της ιδέας του μυθιστορήματος. Στην ουσία, αυτό που εισπράττουμε από την ανάγνωση είναι το ότι η ανάμνηση ενός γεγονότος μπορεί να ωραιοποιείται ή ακόμα και να πλαστογραφείται, έστω και χωρίς πρόθεση. Επιπλέον, μαθαίνει πως όχι μόνο η μνήμη αλλά και η αλήθεια έχουν πολλά πρόσωπα.


Βρισκόμαστε στο Πρίνστον, το 1987, όταν ο καταξιωμένος ψυχολόγος και καθηγητής Τζόζεφ Βίντερ βρίσκεται δολοφονημένος στο σπίτι του, δύο ημέρες μετά από το δείπνο με τον συνεργάτη του και εκκολαπτόμενο συγγραφέα Ρίτσαρντ Φλυνν. Πολλά χρόνια αργότερα, ο Φλυνν στέλνει σε έναν λογοτεχνικό ατζέντη, τον Πίτερ Κατς, στη Νέα Υόρκη, μια επιστολή και ένα ημιτελές χειρόγραφο που αφορά τη δολοφονία του Βίντερ και παράλληλα εξιστορεί την ερωτική του σχέση με τη Λόρα, μια φοιτήτρια, φίλη του καθηγητή, η οποία τον σύστησε σε αυτόν.

Σύμφωνα με τον Φλυνν, η Λόρα τού είχε καταστρέψει τη ζωή. Πώς την κατέστρεψε; Γιατί; Ωστόσο, πόσα από όσα διηγείται σχετίζονται με την αλήθεια; Μήπως πρόκειται για μια έμμεση ομολογία για το έγκλημα; Κι αν όσα γράφει αποτελούν προϊόν μυθοπλασίας; Κατά τα φαινόμενα, ο Φλυνν είναι ύποπτος για τη δολοφονία, ύποπτη είναι και η Λόρα, η οποία έκανε τη διατριβή της σε ένα ερευνητικό πρόγραμμα με επιβλέποντα καθηγητή της τον Βίντερ. Υποπτος είναι ακόμα και ο Ντέρεκ, ένας άντρας που φρόντιζε το σπίτι του Βίντερ και είχε κατηγορηθεί ότι δολοφόνησε τη σύζυγό του –ο καθηγητής είχε αναλάβει την ιατρική φροντίδα του επειδή εμφάνισε ολική απώλεια μνήμης.

Στο ημιτελές χειρόγραφό του ο Φλυνν αναρωτιέται γιατί μετά από τον θάνατο του καθηγητή έληξε και η σχέση του με τη Λόρα. Ο ατζέντης Πίτερ Κας θέλει να μάθει και αναζητά τον Φλυνν, αλλά μαθαίνει πως πριν από λίγες ημέρες πέθανε από πνευμονία, παίρνοντας το μυστικό της δολοφονίας του καθηγητή στον τάφο του. Το δεύτερο μέρος του μυθιστορήματος το αφηγείται ο Τζον Κέλλερ, ανερχόμενος δημοσιογράφος, στον οποίο ο Πίτερ Κας έχει αναθέσει την εύρεση του υπόλοιπου μέρους του χειρογράφου, προσεγγίζοντας τη σύντροφο του Φλυνν. Σε περίπτωση αποτυχίας, του πρότεινε να γράψει ο ίδιος τη συνέχεια της ιστορίας, ανασυνθέτοντας τις τελευταίες ημέρες της ζωής του Βίντερ.


Οπως διαπιστώνει ο αναγνώστης, το Βιβλίο των κατόπτρων είναι μια ιστορία θρίλερ, όπου η αλήθεια βρίσκεται κρυμμένη πίσω από τις αφηγήσεις των πρωταγωνιστών, οι οποίοι για τους δικούς τους λόγους αποκρύπτουν κομμάτια της πραγματικότητας. Αλλοι λένε ψέματα συνειδητά και άλλοι δεν θυμούνται τι ακριβώς έγινε. Αυτή είναι και η μαγεία του βιβλίου που θέτει συνεχώς διλήμματα, πηγαίνοντας από ανατροπή σε ανατροπή, και τελικά δείχνει τα πάθη των ανθρώπων, οι οποίοι δεν διστάζουν να σκοτώσουν, κινούμενοι από τις φιλοδοξίες, τις εμμονές και τα συμφέροντά τους.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ