Οι Τούρκοι λένε «ταμάμ» στον Eρντογάν

«Tamam» και «bahsis». Να που δύο γνωστές λέξεις της ευγενούς τουρκικής γλώσσας απέκτησαν, ξαφνικά, τεράστια πολιτική σημασία. Στην προεκλογική Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το αντικυβερνητικό κίνημα #tamam (Ως εδώ! – Αρκετά!) κατάφερε το μέχρι πρότινος ακατόρθωτο: να συσπειρώσει την κατακερματισμένη αντιπολίτευση και μερικά εκατομμύρια πολίτες εναντίον του λαοπρόβλητου και εκλεγμένου μεν, αλλά όλο και πιο αυταρχικού λαϊκιστή «σουλτάνου». Ο οποίος φαίνεται ότι έχει αρχίσει να φοβάται και τάζει προεκλογικά «μπαχτσίσια» στον λαό, για να κερδίσει αυτές τις κρίσιμες, διπλές (προεδρικές και βουλευτικές) εκλογές. Ο Ερντογάν τις προκήρυξε πρόωρα, για τις 24 Ιουνίου, για να προλάβει να εδραιώσει την υπερεξουσία του με το νέο προεδρικό σύστημα, προτού σκάσει η φούσκα της τουρκικής οικονομίας, που υπερθερμαίνεται επικίνδυνα.

Αυτά λέγονται και γράφονται διεθνώς, την ώρα που σχεδόν 3 εκατομμύρια χρήστες έχουν κατακλύσει το Τwitter κάνοντας το hashtag #tamam το δημοφιλέστερο trend παγκοσμίως στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και στις κουβέντες του κόσμου στην Τουρκία και στο εξωτερικό.

Τα ήθελε και τα έπαθε. Κύμα αγανάκτησης κατέκλυσε το Internet ύστερα από δική του προεκλογική ομιλία, όπου ο Ερντογάν υποσχέθηκε πως «αν μια μέρα ο λαός αποφασίσει να πει «αρκετά!» τότε εμείς θα κάνουμε στην άκρη». Μιλώντας για τον εαυτό του σε πληθυντικό της μεγαλοπρεπείας, όπως αρμόζει σε σουλτάνο, χάρισε άθελά του ένα πρωτοφανές, ενωτικό σύνθημα σε όλους τους αντιπάλους του.

Και είναι πολλοί. Η «άλλη μισή Τουρκία», όπως λένε όσοι πιστεύουν ότι ο πολωτικός Ερντογάν εισπράττει τώρα τα επίχειρα του διχασμού που τόσο εντατικά καλλιεργεί, κυρίως μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα και το πογκρόμ που έχει εξαπολύσει εναντίον όσων δεν είναι «μαζί του».

Αντιπολίτευση, ανεξάρτητη Δικαιοσύνη, ελεύθερος Τύπος, στρατιωτικοί, δημόσιοι υπάλληλοι, πανεπιστημιακοί διώκονται ανελέητα ως πραγματικοί ή φανταστικοί εχθροί του καθεστώτος του.

Σε ενιαίο μέτωπο (άλλο πρωτοφανές γεγονός) οι πολιτικοί αντίπαλοι τον χτυπάνε τώρα αλύπητα. Λίγες ώρες μετά την επίμαχη ομιλία, η Μεράλ Ακσενέρ του ακροδεξιού εθνικιστικού Καλού Κόμματος, ο υποψήφιος της κεμαλικής αντιπολίτευσης Μουχαρέμ Ιντζέ και ο (φυλακισμένος) ηγέτης του φιλοκουρδικού αριστερού HDP Σελαχατίν Ντεμιρτάς ανέβασαν όλοι τη λέξη «Ταμάμ!» στο Διαδίκτυο. Ακολούθησαν εκατοντάδες χιλιάδες αναδημοσιεύσεις. Αλλά όπως πάντα, ο Ερντογάν τα ρίχνει στους «εχθρούς της πατρίδας». Λέει ότι το «Ταμάμ!» προέρχεται από αυτοματοποιημένα προφίλ (μποτς) από τις «τρομοκρατικές οργανώσεις» του ιμάμη Γκιουλέν και των Κούρδων του ΡΚΚ.

«Ντροπή! Εξαγοράζει ψήφους!», «Τρέμει και ρίχνει γρόσια στους φτωχούς!», «Οι δημοσκοπήσεις δεν γιατρεύονται με ψίχουλα σε μπαχτσίσια». Αυτά λένε Ακσενέρ, Ιντζέ και λοιποί για το προεκλογικό πακέτο παροχών που έταξε ο Ερντογάν.

Οι συνταξιούχοι θα εισπράξουν σε δύο δόσεις από 1.000 λίρες (200 ευρώ) και εκατομμύρια Τούρκοι θα δουν διαγραφή διαφόρων οφειλών προς την Εφορία. Η γερμανική εφημερίδα «Die Welt» υπολογίζει ότι τα διάφορα «προεκλογικά δώρα» θα κοστίσουν συνολικά περί τα 5 δισ. ευρώ, χρήματα που η Αγκυρα δεν έχει στην πραγματικότητα. Ιδίως τώρα, με τέτοιον πληθωρισμό και έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών. Η Standard & Poor’s μόλις υποβάθμισε την πιστοληπτική αξιολόγηση της Τουρκίας (στον λεγόμενο τομέα των «σκουπιδιών»). Η τουρκική λίρα έχει χάσει το 10% της αξίας της έναντι του δολαρίου εφέτος. Το χρέος του κράτους, των ιδιωτικών νοικοκυριών και των εταιρειών έχει σχεδόν δεκαπλασιαστεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Φτάνει τα 450 δισ. δολάρια (πάνω από το 50% της οικονομικής παραγωγής), και η τάση αυξάνεται, με την οικονομία να παρουσιάζει όλα τα σημάδια υπερθέρμανσης που οδηγεί αναπόφευκτα σε κραχ.

Το ΔΝΤ προειδοποίησε ότι το χρέος, σε συνδυασμό με την υποτίμηση του νομίσματος, καθιστά την Τουρκία «ευάλωτη σε ένα σοκ». Στο μεταξύ ο Ερντογάν ποντάρει στη γνωστή συνταγή του εθνολαϊκισμού. Υπόσχεται στρατιωτική νίκη κατά Κούρδων στη Συρία, ανεβάζει μονίμως την ένταση σε Κύπρο και Αιγαίο, ενώ πέφτουν βροχή ποινές δεκάδων ετών ισοβίων στους «πραξικοπηματίες».

Η Τουρκία πηγαίνει στις κάλπες σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, δηλαδή με στρατιωτικό νόμο που δεν εγγυάται ελεύθερες και δίκαιες εκλογές. Και ενώ κανένας δεν αμφιβάλλει για την αληθινή δημοτικότητα του Ερντογάν, ιδίως στα βάθη της φτωχής, ευσεβούς ισλαμικής Ανατολίας, όλοι αναρωτιούνται πόσο θα αντέξει η ενότητα αυτής της μεγάλης, γεωστρατηγικής σημασίας χώρας, που δοκιμάζεται καιρό τώρα από τέτοιους πολιτικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς κλυδωνισμούς.

Ο καθηγητής με ρίζες από τη Θεσσαλονίκη

Και το όνομα αυτού Μουχαρέμ Ιντζέ. Τον 54χρονο μαχητικό και διαπρύσιο αντίπαλο του «σουλτάνου», τέσσερις φορές βουλευτή Νικομήδειας, διάλεξε η κοσμική, κεμαλική αξιωματική αντιπολίτευση (CHP) για προεδρικό υποψήφιο απέναντι στον εξίσου φλογερό ρήτορα Ερντογάν.

Με έναν παππού με καταγωγή από τη Θεσσαλονίκη και βαθιές πολιτικές ρίζες στη γενέτειρά του Γιάλοβα (αρχ. Ελενούπολη, στις όχθες του Μαρμαρά), ο Ιντζέ, πρώην καθηγητής λυκείου (φυσικοχημικός), φημίζεται πράγματι για πύρινους λόγους, που τον έχουν καθιερώσει εδώ και χρόνια ως έναν από τους δριμύτερους επικριτές του Ερντογάν.
Τηλεοπτικό ντιμπέιτ ανάμεσά τους δεν θα γίνει. Το απέρριψε ήδη ο 64χρονος πρόεδρος. Απόδειξη ότι ο Ερντογάν φοβάται τον Ιντζέ, λένε οι οπαδοί του CHP.

Οπως και αν έχει, ο Ιντζέ έσπευσε να δηλώσει ότι θα είναι «πρόεδρος όλων των Τούρκων, ένας υπερκομματικός ηγέτης. Οι ημέρες της θλίψης θα τελειώσουν στις 24 Ιουνίου», είπε σε πλήθος οπαδών του κόμματος που τον αποθέωσαν μόλις ανακοινώθηκε η υποψηφιότητά του.

Γνωστός στην τουρκική Εθνοσυνέλευση για την ευγλωττία του, ο Ιντζέ έχει διεκδικήσει δύο φορές (μάταια) την προεδρία του CHP αλλά θεωρείται ο πιο ικανός να προσελκύσει ψήφους εθνικιστών, κοινωνικά συντηρητικών και δεξιών ψηφοφόρων.

Εχει δηλώσει ότι, εφόσον εκλεγεί πρόεδρος, δεν θα κατοικήσει στο ανάκτορο των 1.000 δωματίων, το φαραωνικό «λευκό σαράι» του Ερντογάν, λέγοντας ότι θα μετατρέψει αυτό το σπάταλο προεδρικό μέγαρο σε «ναό της γνώσης».
Εχει δεσμευθεί, επίσης, να δώσει τέλος στην «κυριαρχία» του κυβερνώντος κόμματος στη Δικαιοσύνη και στο τουρκικό Δημόσιο.

Αναλυτές εκτιμούν πάντως ότι μεγαλύτερη εκλογική απειλή για τον Ερντογάν αποτελεί η 61χρονη πρώην «γκρίζα λύκαινα» Ακσενέρ. Γνωστή και ως «Λεπέν της Ανατολίας», η πρώην υπουργός Εσωτερικών έφυγε από το εθνικιστικό MHP του βετεράνου ακροδεξιού υπερεθνικιστή Ντεβλέτ Μπαχτσελί (νυν εκλογικού συμμάχου του Ερντογάν) για να ιδρύσει δικό της αποσχιστικό κόμμα (Iyi, το Καλό Κόμμα), και να είναι τώρα υποψήφια πρόεδρος.