Ολο και πιο κοντά Αθήνα – Ουάσιγκτον λόγω Τουρκίας

Η προκλητικότητα της Αγκυρας στο Αιγαίο Πέλαγος και στην Ανατολική Μεσόγειο, σε συνδυασμό με τον υπερεξοπλισμό της σε επίπεδο αεροσκαφών, αντιπυραυλικών συστημάτων και υποβρυχίων, υποχρεώνει την Αθήνα να διερευνήσει κάθε δυνατότητα προμήθειας πολεμικού υλικού από τις Ηνωμένες Πολιτείες, σε μια περίοδο που οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις διάγουν μία από τις χειρότερες περιόδους τους. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ ναύαρχος Ευάγγελος Αποστολάκης είχε πολύωρες και εις βάθος συνομιλίες για την εμβάθυνση της ελληνοαμερικανικής αμυντικής συνεργασίας κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Ουάσιγκτον. Πέραν της ανάλυσης για τις εξελίξεις στην περιοχή, ο Α/ΓΕΕΘΑ έθεσε στους αμερικανούς συνομιλητές του τρία βασικά θέματα: πρώτον, το ενδεχόμενο παραχώρησης δύο αντιτορπιλικών τύπου Arleigh Burke, δεύτερον, την προμήθεια μη επανδρωμένων αεροσκαφών MQ-1 Predator και, τρίτον, την πιθανή ένταξη της χώρας μας στο πρόγραμμα κατασκευής «ταχέων φρεγατών» κλάσης Freedom.

Ενδεικτική πάντως της στενής σχέσης που έχει διαμορφωθεί μεταξύ Αθήνας και Ουάσιγκτον στον αμυντικό τομέα ήταν και η συνάντηση που είχε ο ναύαρχος Αποστολάκης με τον αμερικανό υπουργό Αμυνας Τζέιμς Μάτις. Ο πολιτικός προϊστάμενος του Πενταγώνου θεωρείται από πολλούς η «ήρεμη δύναμη» της κυβέρνησης Τραμπ. Η συνάντηση των δύο ανδρών διήρκεσε περισσότερο από μία ώρα. Σε αυτήν τέθηκαν επί τάπητος όλες οι εξελίξεις από τα Βαλκάνια ως την Ανατολική Μεσόγειο. Μεγάλο μέρος της συζήτησης αφιερώθηκε στην Τουρκία, χώρα που απασχολεί πάρα πολύ το αμερικανικό στρατιωτικό κατεστημένο, το οποίο ανησυχεί σφόδρα για την προσέγγιση Αγκυρας – Μόσχας, αλλά και για το είδος των σχέσεων Τουρκίας – Ιράν και τον ρόλο της πρώτης στη Μέση Ανατολή.

Τόσο στη συνάντησή του με τον κ. Μάτις όσο και σε αυτές με τον ομόλογό του, στρατηγό Τζόζεφ Ντάνφορντ, τον βοηθό υπουργό Αμυνας για θέματα Ευρώπης και ΝΑΤΟ Τόμας Γκόφους, τον βοηθό υπουργό Εξωτερικών για θέματα Ευρώπης και Ευρασίας Τζόναθαν Κόεν (οι δύο άνδρες βρέθηκαν πρόσφατα στην Αθήνα, όπου συμμετείχαν στις συνομιλίες της διμερούς Συμβουλευτικής Επιτροπής Υψηλού Επιπέδου – HLCC), αλλά και τη βοηθό υπουργό Εξωτερικών για Πολιτικές και Στρατιωτικές Υποθέσεις Τίνα Καϊντάναου (παρακολουθεί χρόνια την Ελλάδα και την Τουρκία), ο έλληνας Α/ΓΕΕΘΑ ανέλυσε με λεπτομέρειες την τουρκική πρακτική στην περιοχή, δίνοντας έμφαση στην ανησυχία που προκαλεί η πιθανή ταυτόχρονη προμήθεια από την Αγκυρα τόσο αεροσκαφών πέμπτης γενιάς F-35 όσο και του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400. Ανάλογες συζητήσεις είχε την Πέμπτη και την Παρασκευή, 10 και 11 Μαΐου, με τον ναύαρχο Τζέιμς Φόγκο, διοικητή της Διακλαδικής Διοίκησης των Συμμαχικών Δυνάμεων στη Νάπολι της Ιταλίας, αλλά και των Ναυτικών Δυνάμεων Ευρώπης και Αφρικής των Ηνωμένων Πολιτειών. Στο Κογκρέσο πάντως έχει φουντώσει η συζήτηση για πιθανό «πάγωμα» της προμήθειας των F-35 αν η Αγκυρα προχωρήσει με τους S-400. Σύμφωνα με τουρκικές πηγές, η τελετή παράδοσης του πρώτου F-35 στην Πολεμική Αεροπορία της γείτονος θα πραγματοποιηθεί τον προσεχή Ιούνιο και η παραλαβή του τον Νοέμβριο του 2019. Επομένως, πολλά μπορεί να συμβούν ως τότε…

Η ελληνική πλευρά έθεσε ξεκάθαρα στις επαφές που πραγματοποιήθηκαν την επιθυμία της να αποκτήσει αμερικανικό πλεονάζον αμυντικό υλικό, από τη στιγμή μάλιστα που οι οικονομικές δυνατότητες της χώρας μας δεν είναι απεριόριστες. Η υπογραφή της Letter of Offer and Acceptance για την αναβάθμιση 85 αεροσκαφών F-16 της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας λίγες ημέρες πριν από τη μετάβαση του Α/ΓΕΕΘΑ στην αμερικανική πρωτεύουσα ήταν μια ένδειξη ότι η Αθήνα εννοεί όσα λέει για εμβάθυνση της συνεργασίας. Οι δύο πλευρές βρήκαν τον τρόπο ώστε να γίνει σεβαστό το ελληνικό αίτημα για ευνοϊκότερο τρόπο πληρωμών κατά τη διάρκεια της τριετίας 2019-2021, όταν οι ασφυκτικές δεσμεύσεις επίτευξης δημοσιονομικών πλεονασμάτων 3,5% του ΑΕΠ στο πλαίσιο του προγράμματος προσαρμογής δεν επιτρέπουν ευελιξία. Η λύση βρέθηκε μέσω μιας ρύθμισης που ουσιαστικά επιτρέπει στην Ελλάδα να μην προκαταβάλλει μεγάλα ποσά αλλά, κατά κάποιον τρόπο, να πληρώνει άμα τη παραλαβή.

Οι συζητήσεις για αναβάθμιση του ελληνικού στόλου

Ο ναύαρχος Αποστολάκης κατέστησε σαφές στους Αμερικανούς ότι η Αθήνα επιθυμεί να αναβαθμίσει τον ελληνικό στόλο, διότι μεγάλο μέρος των εξελίξεων λαμβάνει χώρα στη θάλασσα. Οι έλληνες στρατιωτικοί επιτελείς δεν μπορούν να αγνοήσουν το γεγονός ότι η Αγκυρα αναμένεται να παραλάβει από το 2020 ως το 2025 συνολικά έξι υποβρύχια τύπου 214 από τη Γερμανία – εξέλιξη που ισοσταθμίζει τη σημερινή ελληνική υπεροπλία στον τομέα αυτόν. Αν και η Αθήνα έχει ξεκινήσει συνομιλίες με τη Γαλλία για την προμήθεια των γνωστών πλέον «ψηφιακών φρεγατών» Belh@rr@, διερευνά κάθε επιλογή με την οποία θα μπορούσε να καλύψει βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες ανάγκες. Το αίτημα για παραχώρηση δύο αντιτορπιλικών Arleigh Burke δεν είναι φυσικά νέο. Είχε διατυπωθεί και παλαιότερα, αλλά από τη στιγμή που τα πλοία αυτά φέρουν το σύστημα ραντάρ Aegis δεν είναι εύκολο να λάβουν σχετική έγκριση παραχώρησης από το Κογκρέσο (ακόμα και με κάποιου είδους leasing για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα). Στο τραπέζι είχε πέσει και η ιδέα να μετακινηθούν από τη βάση της Ρότα στην Ισπανία στη Σούδα δύο από τα τέσσερα Arleigh Burke που σταθμεύουν εκεί (πρόκειται για τα USS Carney, USS, Donald Cook, USS Porter, USS Ross). Η βάση της Σούδας διαθέτει τις υποδομές για τον ελλιμενισμό τους και η παρουσία τους εκεί θα έστελνε ξεκάθαρα μηνύματα και προς την Αγκυρα.

Ωστόσο, στο πλαίσιο της εξέτασης όλης της γκάμας επιλογών, μια ιδέα θα μπορούσε να είναι ενδεχομένως η ένταξη της χώρας μας στο πρόγραμμα ναυπήγησης «ταχέων φρεγατών» κλάσης Freedom. Το νέο μοντέλο των σκαφών αυτών αναπτύσσει μεγάλη ταχύτητα, έχει ισχυρές αντιαεροπορικές δυνατότητες και η ανάπτυξη του προγράμματος λαμβάνει νέα δυναμική, καθώς η Σαουδική Αραβία έχει συμφωνήσει να αγοράσει έξι από αυτά τα σκάφη. Το κόστος είναι υψηλότερο από αυτό των Belh@rr@, αλλά την ίδια στιγμή το εν λόγω πρόγραμμα είναι μακροπρόθεσμο.
Τέλος, στο τραπέζι έπεσε και το ελληνικό αίτημα για την πιθανή προμήθεια Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών (UAVs) MQ-1 Predator. Η ένταξή τους στο δυναμικό της Πολεμικής Αεροπορίας θα αύξανε πάρα πολύ τις δυνατότητες εναέριας επιτήρησης και ελέγχου στο Αιγαίο Πέλαγος και στην Ανατολική Μεσόγειο, σε συνδυασμό με τη σταδιακή παραλαβή των αναβαθμισμένων P-3 Orion. Παράλληλα, αυτή θα ήταν μια πολύ αποτελεσματική απάντηση στη διαφαινόμενη μετάβαση της Τουρκίας στη χρήση drones στο Αιγαίο, ενώ θα μειωνόταν τόσο ο κίνδυνος ατυχήματος για τους έλληνες πιλότους όσο και το κόστος για καύσιμα και συντήρηση των μαχητικών αεροσκαφών. Η ελληνική πλευρά εκτιμά ότι η ένταξη των MQ-1 θα μπορούσε να γίνει πολύ ομαλά έπειτα και από τη συμφωνία των δύο χωρών για τη στάθμευση αμερικανικών UAVs MQ-9 Reaper στη Λάρισα, καθώς θα μπορούσε να εκπαιδευθεί το απαραίτητο ελληνικό προσωπικό.