Πέντε διογκούμενα και αλληλένδετα προβλήματα, το μεγάλο χρέος, το προβληματικό ασφαλιστικό σύστημα, το αντιαναπτυξιακό φορολογικό πλαίσιο, τα δίδυμα προβλήματα πολυνομίας και κακονομίας και οι δυσλειτουργίες και καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης, είναι τα ζητήματα που το καθένα χωριστά και όλα μαζί από κοινού εγκλωβίζουν την οικονομία σε στασιμότητα και αποθαρρύνουν τις επενδύσεις.
Είναι οι επονομαζόμενοι «δράκοι» της ελληνικής οικονομίας.
Από όλες τις χώρες που βίωσαν ανάλογες κρίσεις και εφάρμοσαν προγράμματα προσαρμογής, η Ελλάδα είχε μεν το μεγαλύτερο πρόβλημα, αλλά ήταν όμως και η μόνη που λίμνασε κυριολεκτικά επί μία δεκαετία, με το μεγαλύτερο κοινωνικό και οικονομικό κόστος προσαρμογής.
Για να είμαστε αντικειμενικοί, σε αυτή τη δεκαετία, έστω και υπό πίεση και πολιτική και κοινωνική αντίσταση, έγιναν και πολύ σημαντικές μεταρρυθμίσεις και διορθώθηκαν οι ανισορροπίες που μας οδήγησαν στην κρίση.
Αποτέλεσμα, τα δύο τελευταία χρόνια, μετά την κρίση του καλοκαιριού του 2015, η οικονομία και οι αγορές να δείχνουν σήμερα σαφή στοιχεία βελτίωσης και ανάκαμψης, έστω και αν η τελευταία παραμένει αναιμική.
Τα βήματα αυτά ασφαλώς δεν επαρκούν. Η πλειονότητα του πολιτικού συστήματος δεν τόλμησε να παραδεχθεί, ιδιαίτερα από τη θέση της αντιπολίτευσης, ότι σημαντικό τμήμα των προτεινόμενων από τους δανειστές μεταρρυθμίσεων ήταν αναγκαίο.
Για τη διόρθωση των σοβαρών μακροοικονομικών ανισορροπιών και κυρίως για τη δημιουργία των θεσμικών και οικονομικών προϋποθέσεων επιστροφής της χώρας στην κανονικότητα, στην ανάπτυξη, στη διεθνή ανταγωνιστικότητα.
Περισσότερο όμως από αυτό, τα τελευταία δέκα χρόνια, δεν διαμορφώσαμε το δικό μας αφήγημα εξόδου από την κρίση.
Ενα αξιόπιστο πρόγραμμα οικονομικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που θα απελευθέρωνε τις υγιείς και παραγωγικές δυνάμεις της χώρας και θα συμπεριελάμβανε κρίσιμες μεταρρυθμίσεις: στο επιχειρηματικό και επενδυτικό περιβάλλον, στο φορολογικό σύστημα, στη δημόσια διοίκηση, στην ανταγωνιστική λειτουργία των αγορών, στο τραπεζικό σύστημα, στο ασφαλιστικό και στη Δικαιοσύνη.
Ατυχώς, η «ενοχλητική» αλήθεια είναι ότι ζήσαμε μια περίοδο που στα χρονίζοντα προβλήματα της χώρας απαντήσαμε πολλές φορές με λαϊκισμό και κοντόφθαλμες πολιτικές και τακτικισμούς, με γνώμονα κυρίως το πολιτικό κόστος.
Δεν δείξαμε ευθύνη, ειλικρίνεια, αυτοκριτική και θάρρος απέναντι στην κοινωνία, που έκανε και κάνει ακόμα πολλές θυσίες και για χρόνια πίστεψε το αφήγημα των κακών ξένων και των ευκολότερων λύσεων.
Δυστυχώς, οι «δράκοι» δεν είναι μόνο πέντε. Τα θέματα της ταχύτερης μείωσης του σημαντικού υπολοίπου των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ύψους €95 δισ. σήμερα, καθώς και της αναγκαιότητας σημαντικής ανάκαμψης των ιδιωτικών επενδύσεων που κατέρρευσαν, από €50 δισ. περίπου το 2007 σε €14,4 δισ. το 2017 ετησίως, οφείλουν να αποτελέσουν αντικείμενο ουσιαστικού σχεδίου αντιμετώπισής τους.
Τι χρειαζόμαστε: Αυτό που χρειαζόμαστε τώρα είναι αλλαγές φιλικές προς το επιχειρείν, τις επενδύσεις, την ανάπτυξη και την ιδιωτική παραγωγική ανασυγκρότηση.
Οι πέντε αυτοί αναπτυξιακοί καταλύτες, όπως τους ονομάζω, σε συνδυασμό με την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων για την αντιμετώπιση των «δράκων» μπορούν να αποτελέσουν την κρίσιμη και ειδοποιό διαφορά για την οριστική επιστροφή της χώρας σε ισχυρή και διατηρήσιμη αναπτυξιακή τροχιά και οικονομική και κοινωνική κανονικότητα.
Στόχος είναι να γίνει επιτέλους η Ελλάδα μια σύγχρονη, ανοικτή και ανταγωνιστική οικονομία αγοράς, με κοινωνική συνοχή, ένας τόπος ελκυστικός να ζεις, να εργάζεσαι, να παράγεις, να επενδύεις, να δημιουργείς.
1. Ο πρώτος αναπτυξιακός καταλύτης είναι η ανάδειξη μιας νέας δυναμικής και εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα.
Η επιχειρηματικότητα που κυριάρχησε πριν από την κρίση ήταν η επιχειρηματικότητα που μεγάλωσε και πλούτισε σε καθεστώς προστασίας από τον ανταγωνισμό, σε μια κλειστή σχετικά οικονομία, με ευθεία εξάρτηση από κρατικές δουλειές με προνομιακούς όρους, εκμεταλλευόμενη τα κοινοτικά προγράμματα, το χαμηλό κόστος χρήματος, τις σχέσεις με τις ΔΕΚΟ, τις επιδοτήσεις και την ταχύτατη αύξηση της εγχώριας ζήτησης και χρηματοδότησης, που λειτούργησε σε περιβάλλον φοροδιαφυγής και πελατειακών σχέσεων με τον ευρύτερο δημόσιο τομέα.
Σήμερα αναδεικνύεται μια νέα δυναμική επιχειρηματικότητα, που όχι μόνο επέζησε υπό «συνθήκες πολέμου» στη διάρκεια της κρίσης, αλλά αναπτύσσεται στην Ελλάδα και διεθνώς με κέρδη, σύγχρονα προϊόντα, θέσεις εργασίας και προστιθέμενη κοινωνική και οικονομική αξία. Μια νέα επιχειρηματικότητα χωρίς εξάρτηση από το κράτος.
2. Ο δεύτερος αναπτυξιακός καταλύτης είναι η συρρίκνωση του οικονομικού ρόλου του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Ο ρόλος και η επιρροή του δημόσιου τομέα στην οικονομία, π.χ. στην ενέργεια, στις τράπεζες, στις υποδομές, στις μεταφορές, στις τηλεπικοινωνίες, που στο παρελθόν αποτελούσαν ατμομηχανή ανάπτυξης, περιορίζεται δραστικά, σε βαθμό πρωτοφανή για τη μεταπολεμική περίοδο.
Να σημειώσουμε ότι οι ιδιωτικοποιήσεις, η διαφάνεια στις προμήθειες του Δημοσίου, η σταδιακή ανάπτυξη του outsourcing, των παραχωρήσεων και των ΣΔΙΤ, η ανεξάρτητη διαχείριση της δημόσιας περιουσίας, ο μειούμενος ρόλος των συντεχνιακών συνδικαλιστικών μειοψηφιών, ο περιορισμός του λαϊκισμού και των πελατειακών σχέσεων, η μάχη κατά της φοροδιαφυγής απελευθερώνουν πόρους και παραγωγικές δυνάμεις προς τον ιδιωτικό τομέα, καταργούν γραφειοκρατικούς κανόνες, ανοίγουν οικονομικές δραστηριότητες στον ανταγωνισμό και δημιουργούν νέες επενδυτικές ευκαιρίες.
Οι παραπάνω αλλαγές σταδιακά επίσης αποδυναμώνουν πολιτικούς και οικονομικούς μηχανισμούς και συστήματα στον δημόσιο τομέα που τα χαρακτήριζαν οι «γκρίζες» οικονομικές συναλλαγές, η αδιαφάνεια, η διαφθορά και αναξιοκρατία, η προστασία συντεχνιών και μειοψηφιών, η παρεοκρατία και οι πελατειακές σχέσεις.
3. Ο τρίτος αναπτυξιακός καταλύτης είναι ο σταδιακός, παραγωγικός μετασχηματισμός της οικονομίας.
Η οικονομική παραγωγική δομή της χώρας, λόγω της παρατεταμένης κρίσης και των μεταρρυθμίσεων, υπόκειται σε έναν βαθύ μετασχηματισμό της οικονομικής αρχιτεκτονικής της, με σημαντική μετατόπιση παραγωγικών συντελεστών σε δυναμικότερους τομείς.
Στην παλιά οικονομία πριν από την κρίση ήταν κυρίαρχος ο οικονομικός ρόλος του κράτους, της ιδιωτικής κατανάλωσης (έως 75% του ΑΕΠ), των επενδύσεων στην οικοδομή και στις κατασκευές (έως 11% του ΑΕΠ), μια κλειστή οικονομία κύριων υπηρεσιών και εξυπηρέτησης της εγχώριας αγοράς και του εμπορίου, με το σύνολο των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών να είναι μόνο 18% του ΑΕΠ και με κυρίαρχο οδηγό της ανάπτυξης την εσωτερική ζήτηση, τις πληθωριστικές αυξήσεις μισθών και την ταχύτατη αύξηση της χρηματοδότησης.
Η
νέα, μετά την κρίση, οικονομία γίνεται σταδιακά όλο και πιο ανταγωνιστική διεθνώς.
νέα, μετά την κρίση, οικονομία γίνεται σταδιακά όλο και πιο ανταγωνιστική διεθνώς.
Προσελκύει σημαντικές ξένες αλλά και εγχώριες ιδιωτικές επενδύσεις που κατευθύνονται στην αναβάθμιση των υποδομών και της παραγωγικής υποδομής, με αφετηρία το πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων.
Η χώρα γίνεται πιο εξωστρεφής (το ποσοστό εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών ως προς το ΑΕΠ αυξάνεται σταθερά, στο 33% σήμερα), με τον τουρισμό, τις μεταφορές, τη μεταποίηση, τις εξαγωγές, την ενέργεια, τα logistics, τις υποδομές, τα τρόφιμα και τα μέταλλα, ενδεικτικά, να αποτελούν τους νέους δυναμικούς κλάδους που οδηγούν τη χώρα σε σταθερή τροχιά ανάκαμψης.
4. Ο τέταρτος αναπτυξιακός καταλύτης είναι ότι η κοινωνία και το πολιτικό σύστημα γίνονται σταδιακά πιο φιλικά προς το επιχειρείν, τις ιδιωτικές επενδύσεις, τις ιδιωτικοποιήσεις και τη μείωση του οικονομικού ρόλου του κράτους.
Η υλοποίηση των τολμηρών μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται προϋποθέτει τη διαμόρφωση ενός ισχυρού ηγετικού πόλου εξουσίας μέσω ευρύτερων πολιτικών και κοινωνικών συναινέσεων.
Αυτός ο ηγετικός πόλος εξουσίας θα πρέπει να πείσει την πλειοψηφία της κοινωνίας ότι οι τολμηρές μεταρρυθμίσεις είναι η μόνη διέξοδος από την κρίση και την ατροφική ανάπτυξη.
Χρειαζόμαστε μια ευρύτατη πολιτική και κοινωνική συμμαχία όσων έχουν να επωφεληθούν από τη μεγάλη αλλαγή στη χώρα.
Μια συμμαχία που θα περιλαμβάνει και ανέργους, χαμηλόμισθους, ιδιωτικούς υπαλλήλους, στελέχη επιχειρήσεων, έντιμους και συνεπείς φορολογουμένους, τις δυναμικές ιδιωτικές επιχειρήσεις, τους έντιμους και εργατικούς δημοσίους υπαλλήλους, τους νέους αγρότες, τους χαμηλοσυνταξιούχους.
Να θυμόμαστε, τα ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα δεν ψάχνουν για φιλοδωρήματα και ευεργεσίες.
Θέλουν καλύτερες ευκαιρίες για τα παιδιά τους, δίκαιη και χαμηλή φορολογία, σπίτι για την οικογένειά τους και ευκαιρίες για νέα επιχειρηματικότητα.
Η ευθύνη για την οριστική έξοδο από την κρίση και την οικονομική ανάκαμψη και κοινωνική συνοχή δεν αφορά μόνο την πολιτεία και το πολιτικό σύστημα.
Αφορά και την αλλαγή στη συμπεριφορά και νοοτροπία των οικονομικών φορέων του τόπου.
Εκφράζεται η ανάγκη το ελληνικό κεφάλαιο να επενδύσει στη χώρα και στο μέλλον της με την ευρύτερη έννοια του όρου, να δείξει εμπιστοσύνη στις δυνατότητες της χώρας, να αναλάβει επενδυτικές και παραγωγικές πρωτοβουλίες, να επιδείξει κοινωνική και εργασιακή υπευθυνότητα.
5. Ο πέμπτος αναπτυξιακός καταλύτης είναι η διάδοση των νέων κοινωνικών και παραγωγικών αξιών.
Βλέπουμε γύρω μας όλο και πιο συχνά νέους ανθρώπους να καινοτομούν, να διαπρέπουν επιστημονικά, να αριστεύουν, τη νεανική επιχειρηματικότητα να ανθεί, εκατοντάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις να επενδύουν και να δραστηριοποιούνται στη διεθνή αγορά, χιλιάδες νέους να τολμούν να ξενιτεύονται για ένα καλύτερο αύριο, νέους αγρότες να δοκιμάζουν καινοτόμες δυναμικές καλλιέργειες και μεθόδους, χιλιάδες οικογένειες να επενδύουν με το υστέρημά τους στις σπουδές των παιδιών τους και να είναι περήφανες γι’ αυτό, χιλιάδες δημόσιους λειτουργούς, παρά τις οριζόντιες μειώσεις μισθών, δασκάλους, νοσοκόμες, γιατρούς, κοινωνικούς λειτουργούς, αστυνομικούς, αξιωματικούς, να κάνουν τη δουλειά τους με συνέπεια, ανθρωπιά, περηφάνια, αξιοπρέπεια και ευθύνη.
Αυτοί κρατάνε σήμερα την Ελλάδα όρθια, αυτοί αποτελούν τον ηθικό κορμό και έχουν κερδίσει το δικαίωμα να ζητήσουν να αλλάξει η χώρα πορεία.
Από ομιλία του προέδρου της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών και της Eurobank στην εκδήλωση διαΝΕΟσις και ΣΒΒΕ στη Θεσσαλονίκη.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
