Βασιλικός γάμος και γεννήσεις ενισχύουν την μοναρχία στη Βρετανία

Αλλά υπάρχει μια μειονότητα αποφασισμένων ακτιβιστών που δεν το βάζουν κάτω. Αυτός ο θεσμός είναι απαρχαιωμένος και διεφθαρμένος, λένε, «μια σαπουνόπερα, απομεινάρι άλλων εποχών», και «είναι απλώς θέμα χρόνου να καταργηθεί». Δεν είναι κάτι που θα γίνει σήμερα ή αύριο ή σε 10 χρόνια _ αυτό το αναγνωρίζουν. Αλλά είναι σίγουροι πως κάποια μέρα θα δικαιωθούν, όπως άργησαν αλλά δικαιώθηκαν οι σουφραζέτες.

Οι πιο αφοσιωμένοι αντιμοναρχικοί (περί τα 4.000 πλήρη μέλη) ανήκουν στην οργάνωση «Republic» («Δημοκρατία»). Στόχος τους είναι να ανατρέψουν τον οίκο των Ουίνδσορ (ειρηνικά, με εκστρατεία πειθούς της κοινής γνώμης που θα καταλήξει, κάποια στιγμή, σε ένα δημοψήφισμα).

Προς το παρόν οι ελπίδες τους είναι φρούδες. Ο συναισθηματικός δεσμός του βρετανικού λαού με τους βασιλείς και τους πρίγκηπές του μοιάζει ακλόνητος. Το δείχνουν όλες οι δημοσκοπήσεις, το καταλαβαίνει όποιος κάνει μερικές ερώτήσεις στους δρόμους.

Αυτό επιχείρησε ο Τζον Χάρις από τον Guardian, ανήμερα της εργατικής Πρωτομαγιάς, στο Λιντς. Ολη η βρετανική Αριστερά ήταν εκεί, για την πορεία που ξεκίνησε από το δημαρχείο: το Εργατικό Κόμμα, το Κομμουνιστικό Κόμμα, το Σοσιαλιστικό Κόμμα, συνδικαλιστικές οργανώσεις, η Συμμαχία για την Ελευθερία των Εργατών, και μια χούφτα ακτιβιστές κάτω από ένα πράσινο κιόσκι διακοσμημένο με τη φράση «Τέλος στη Βασιλεία».

Μεταξύ, πολλών άλλων, που συζητούσαν εκείνη την ημέρα τα μέλη της «Δημοκρατίας» ήταν το «κυνηγετικό σκάνδαλο» του 33χρονου πρίγκηπα Χάρι (ναι, του γαμπρού). Η αστυνομία, έλεγαν οι ακτιβιστές, ανέκρινε τον πρίγκηπα(δευτερότοκο γιό της αδικοχαμένης πριγκήπισσας Νταϊάνα) επειδή «δολοφονεί σπάνια πουλιά» όποτε βγαίνει για κυνήγι.

Μιλούσαν όπως πάντα για το σκανδαλώδες εισόδημα της Βασίλισσας (82 εκατ. στερλίνες) και για τις λεγόμενες «επιστολές της μαύρης αράχνης» (από τον εκκεντρικό γραφικό χαρακτήρα του πρίγκηπα Καρόλου). Αυτά τα γράμματα αποκάλυψαν (σύμφωνα πάντα με τα μέλη της «Δημοκρατίας») τις προσπάθειες του μελλοντικού βασιλιά να επηρεάσει κάποιες από τις πολιτικές της τελευταίας κυβέρνησης των Εργατικών.

«Η μοναρχία πρέπει να καταργηθεί», γράφει το φυλλάδιο τεσσάρων σελίδων που μοιράζουν τα μέλη της «Δημοκρατίας», εξηγώντας γιατί η κληρονομική μοναρχία στην ηγεσία του σύγχρονου κράτους «έρχεται σε πλήρη αντίθεση με κάθε δημοκρατική αρχή» _ αφήστε που η βασιλική οικογένεια στοιχίζει στους Βρετανούς φορολογουμένους 334 εκατομμύρια στερλίνες ετησίως.

«Τα επιχειρήματά τους εναντίον της μοναρχίας είναι ήρεμα, διαυγή και εύγλωττα. Ολοι έχουν μια ξεκάθαρη αίσθηση του πόσο δύσκολο θα είναι να καταργηθεί αυτος ο ιστορικός, και συχνά πολύ παράξενος, θεσμός», γράφει ο Χάρις.

Μια γυναίκα από το Εργατικό Κόμμα του λέει ότι οι βασιλείς «αντιπροσωπεύουν το τεράστιο χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών», αλλά ο Σαμ, νεαρός φοιτητής, επιμένει ότι η μοναρχία «ενσαρκώνει το Σύνταγμα», και προσθέτει ότι «η Βρετανία δεν είχε ποτέ έναν Χίτλερ διότι η βασίλισσα δεν θα το επέτρεπε».

Μήπως ανησυχούν ότι η άφιξη της Μέγκαν Μαρκλ έχει κάνει την εκστρατεία τους ακόμα πιο δύσκολη; Πρέπει να γνωρίζουν τα επιχειρήματα: ότι μία 36χρονη διαζευγμένη Αμερικανίδα ηθοποιός, που είναι μιγάς και φεμινίστρια, είναι αναμφίβολα μεγάλο σημάδι εκσυγχρονισμού για τον οίκο των Ουίνδσορ.

Οπώς και αν έχει, ο παραμυθένιος γάμος μιας κοινής θνητής με έναν πρίγκηπα και το τεράστιο ενδιαφέρον που προκαλεί δείχνει ότι η μοναρχία είναι ανθεκτική εξ αιτίας του συναισθηματικού δεσμού με τους ανθρώπους. «Με αυτή την έννοια, οι ψυχρές πραγματικότητες για τις οποίες μιλάει η «Δημοκρατία» _ το κόστος, η μυστικότητα και η κρυμμένη εξουσία _ μπορεί να μην μετράνε και πολύ», γράφει ο Χάρις.

Τα τελευταία 25 χρόνια, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι περισσότεροι από το 70% των Βρετανών στηρίζουν τη μοναρχία, ενώ μόλις ένας στους πέντε φαίνεται να ευνοεί την κατάργησή της. Η μεγαλύτερη κρίση στο θεσμό προκλήθηκε βέβαια την εποχή του θανάτου της πριγκήπισσας Νταϊάνα, ενώ καταγράφηκε πτώση στη στήριξη κατά τη στιγμή του γάμου του Καρόλου με την Καμίλα Πάρκερ Μπόουλς.

Ο πρίγκηπας της Ουαλίας και δεύτερος στη σειρά διαδοχής έχει ακόμα κάποια προβλήματα δημοσίων σχέσεων. Σε δημοσκόπηση του Αυγούστου του 2017 φαίνεται ότι, εάν δοθεί η επιλογή μεταξύ του Καρόλου και του πρωτότοκου γιού του πρίγκηπα Γουίλιαμ, το 51% λέει ότι θα προτιμούσαν να γίνει απευθείας βασιλιάς ο γιος της Νταϊάνα, και μόνο το 22% θα προτιμούσε να δει τον Κάρολο Γ’ να ανέρχεται στον θρόνο.

Η στήριξη για τη μοναρχία είναι αισθητά χαμηλότερη στους νεότερους Βρετανούς: το 2016, το 84% των ατόμων ηλικίας άνω των 55 ετών ήθελαν τη διατήρησή της, σε σύγκριση με το 66% των ατόμων 18-34 ετών. Αλλά, η «βασιλική σαπουνόπερα» μπορεί να μην είναι τόσο δημοφιλής όσο φανταζόμαστε.

Οταν ανακοινώθηκε ο αρραβώνας του Χάρι με την Μέγκαν, το 52% των ερωτηθέντων σε δημοσκόπηση του YouGov εξέφρασαν «αδιαφορία». Αλλά, σε γενικές γραμμές, η βασιλική οικογένεια φαίνεται ότι δεν έχει λόγους να ανησυχεί: στην τελευταία σχετική μέτρηση, η Ipsos Mori υπολόγισε ότι το 76% των ανθρώπων στο Ηνωμένο Βασίλειο επιθυμούν να συνεχιστεί η μοναρχία, ενώ μόνο το 17% θέλουν την κατάργησή της.

Ο 44χρονος Γκράχαμ Σμιθ είναι διευθύνων σύμβουλος και στρατηγικός εγκέφαλος της «Δημοκρατίας» από το 2005. Εχει καταφέρει να αποκαλύψει και να δημοσιοποιήσει μερικές «ενοχοποιητικές» πληροφορίες για το πώς λειτουργεί πραγματικά η μοναρχία _ όπως το γεγονός ότι η ιδιωτική οργάνωση του 70χρονου πρίγκηπα Καρόλου, το Δουκάτο της Κορνουάλης, απαλλάσσεται από τον φόρο εταιρειών και κεφαλαιουχικών κερδών ή ότι τα 18 μέλη της βασιλικής οικογένειας που φέρονται επισήμως ως «εργαζόμενοι» κοστίζουν ο καθένας στον φορολογούμενο περί τις 19 εκατ. στερλίνες ετησίως (κατά μέσο όρο).

«Δεν λέμε πως το γεγονός ότι η μοναρχία είναι δαπανηρή είναι ένας λόγος για να την ξεφορτωθούμε», προειδοποιεί ο Σμιθ. «Δεν είναι. Το γεγονός ότι είναι ακριβή είναι σύμπτωμα του γεγονότος ότι δεν είναι υπόλογη σε κανέναν, και ότι είναι μυστικοπαθής. Ουσιαστικά, η μοναρχία είναι διεφθαρμένη. Αν διαφθορά είναι η κατάχρηση δημόσιου αξιώματος για προσωπικό κέρδος, αυτό ακριβώς κάνει η μοναρχία».

Η «Δημοκρατία» θα ήθελε στη θέση του κληρονομικού μονάρχη έναν εκλεγμένο αρχηγό κράτους παρόμοιο με αυτόν που έχει η Δημοκρατία της Ιρλανδίας _ όπου το αξίωμα είναι σε μεγάλο βαθμό τελετουργικό και απολιτικό, αλλά ο πρόεδρος μπορεί να μιλήσει εξ ονόματος του λαού σε περιόδους εθνικής κρίσης ή αβεβαιότητας (όπως ας πούμε στην περίπτωση του Brexit).