Η συμμετοχή του Ευκλείδη Τσακαλώτου, στο πρώτο και στα επόμενα υπουργικά συμβούλια της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, ήταν για πολλούς μια διπλή έκπληξη. Πρώτον, διότι έλκει την επωνυμία του, από ιστορική πρεβεζιάνικη οικογένεια, με πιο γνωστό σ’ αυτήν το όνομα του στρατηγού Θρασύβουλου Τσακαλώτου, επικεφαλής των κυβερνητικών δυνάμεων και θανάσιμου αντίπαλου του καπετάν Μάρκου Βαφειάδη, επικεφαλής, στη διάρκεια του αδελφοκτόνου εμφύλιου Πολέμου 1946 – 1949, του αντάρτικου, αριστερού Δημοκρατικού Στρατού και της επίσης αριστερής Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης.
Είχα την τύχη, της γνωριμίας και με τους δύο κορυφαίους πολέμαρχους της εμφύλιας αυτής τραγωδίας τον Μάιο του 1983, με το πρώτο κύμα της παλιννόστησης των 65.000 πολιτικών προσφύγων, με απόφαση της τότε κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, επί πρωθυπουργίας Ανδρέα Παπανδρέου. Η «Ελευθεροτυπία» αλλά και η ιταλική RAI, στο πρόγραμμα TG1, μου παρεχώρησαν απλόχερα και χώρο και χρόνο για την απαθανάτιση του ιστορικού ντοκουμέντου της συγκλονιστικής συμφιλιωτικής συνάντησης των δύο πολέμαρχων. Μιας συνάντησης που πραγματοποιήθηκε μετά από μια περιπετειώδη πρωτοβουλία του γράφοντος και με τη συνδρομή του Ελληνοϊταλού δημοσιογράφου της RAI Βιττόριο Τσίτεριτς, και του Έλληνα τηλεσκηνοθέτη της RAI Κώστα Παπαδόπουλου.
Καρπός της πρωτοβουλίας μου αυτής ήταν το τηλεοπτικό ντοκουμέντο “L’ ultimo sangue della Grecia” (Το τελευταίο αίμα της Ελλάδας»), που αναμεταδόθηκε με διετή καθυστέρηση από το τότε μονοπωλιακό κανάλι της ΕΡΤ.
Η δεύτερη έκπληξη ήταν η συμμετοχή του Ευκλείδη Τσακαλώτου στο κατά δήλωσιν ριζοσπαστικό αριστεροφανές ακροδεξιό κυβερνητικό μόρφωμα των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.
Ο αναμφισβήτητα συγκροτημένος περί τα πολιτικο – οικονομικά, πανεπιστημιακός και συμφοιτητής του σημερινού προέδρου της Τράπεζας της Ελλάδας Γιάννη Στουρνάρα, είχε αποκομίσει μια κάποια εμπειρία από τα πολιτικά δρώμενα της Ελλάδας, στη σύντομη θητεία του, ως διδάσκοντος στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (από το 2010), εκτός βέβαια, από τις σπουδές του στα πανεπιστήμια του Σάσσεξ και της Οξφόρδης και τα διδακτικά καθήκοντα στο πανεπιστήμιο του Κεντ. (Σύμφωνα με το βιογραφικό του).
Παρ’ όλα αυτά, η μάλλον βεβιασμένη πολιτική επιλογή από τον Ευκλείδη, του χώρου των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, ως πεδίου πολιτικής υλοποίησης των προοδευτικών ιδεωδών του, δεν άργησε να τον διαψεύσει, στα περίπου τρία χρόνια της υπουργικής του θητείας. Έτσι, έφθασε σήμερα στη δραματική κατάληξη να το αντιληφθεί, χωρίς ωστόσο να το δηλώνει, ότι ως δεύτερος τη τάξει υπουργός μιας κυβέρνησης, χωρίς πυξίδα υπεύθυνης και έντιμης συνδιαλλαγής με τον όμιλο των πιστωτών μας, αναγκάζεται να ομολογήσει, ότι η κατά τον Αλέξη Τσίπρα… αναίμακτη έξοδος από την μνημονιακή ομηρεία είναι… παραμύθι της Χαλιμάς.
Τιμώντας την καταγωγή του, από οικογένεια ηπειρωτών ευπατριδών ο Ευκλείδης Τσακαλώτος έχει από καιρού παύσει να κινεί τον δείκτη της παλάμης του ειρωνικά και απειλητικά προς την Αντιπολίτευση και μάλιστα με την ιδιάζουσα προφορά της ελληνικής γλώσσας, που μας παραπέμπει στον άξονα Φλαμανδίας – Αγγλίας.
Πρέπει να διευκρινίσω, στο σημείο αυτό, ότι η όλη, συχνά αγχωτική προσπάθεια του Ευκλείδη να ολοκληρώσει τις σκέψεις, τις προτάσεις και τα επιχειρήματά του, με την ορθή ελληνική γλώσσα, τον φέρνουν σε μοίρα καταφανώς ανώτερη από… αυτόχθονες συναδέλφους και συναδέλφισές του, του ιδίου πολιτικού χώρου, που κυριολεκτικά κατακρεουργούν τα ελληνικά.*
Και αυτό δείχνει ότι είναι εξοικειωμένος εκφραστικά με ακαδημαϊκή ορολογία με κοινά εννοιολογικά στοιχεία, τα οποία δεν εξουδετερώνονται από τις γλωσσικές διαφορές.
Παρακάμπτοντας ορισμένες αβασάνιστες προκαταλήψεις, που συχνά μας οδηγούν, σε ταπεινωτικούς και άδικους για τους άλλους, αφορισμούς, αισθάνομαι την ανάγκη να κατατάξω τον Ευκλείδη Τσακαλώτο στην κατηγορία των πολιτικών με ακαδημαϊκή συγκρότηση και ευθιξία, που στα οριακά σημεία της ψυχικής τους αντοχής, δεν θα διεκινδύνευαν ποτέ να θυσιάσουν την αξιοπρέπειά τους, χάριν της κομματικής – κυβερνητικής συνοχής, όταν μάλιστα η συνοχή αυτή λειτουργεί εις βάρος της συνταγματικής και πολιτικής ευταξίας.
Από την παραπάνω άποψη πρέπει να το παραδεχτούμε, ότι ο Ευκλείδης, σχεδόν σε ημερήσια βάση, κινείται εναγωνίως στα ρευστά για τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ όρια, μεταξύ προσωπικής αξιοπρέπειας και αχαλίνωτης κομματικής – πολιτειακής εκτροπής.
Ήδη, τους τελευταίους μήνες, χωρίς περιστροφές, μηδενίζει την πρωθυπουργική, γεμάτη αυταρέσκεια αλλά και αυτοδιαψεύσεις, επαγγελία για απολύτως καθαρή έξοδο από τον μνημονιακό δαίδαλο, τονίζοντας ο ίδιος με το δικό του εκφραστικό ιδίωμα, ότι «θα αυξηθούν οι αξιολογήσεις μετά το μνημόνιο», ή «παρακολούθηση, κατά την μεταμνημονιακή φάση, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, δηλαδή τρεις ή τέσσερις φορές το χρόνο». (Συνέντευξη στους Financial Times 24.04.18).
Όμως, παράλληλα με την επιστημονική του ευθύνη, στις προβλέψεις του για έξοδο από τα μνημόνια, ο Ευκλείδης έχει καταφανώς υποστείλει το μπαϊράκι των θορυβωδών αντεγκλήσεων, με την αντιπολίτευση, αποφεύγοντας συστηματικά την ανάμιξή του στον Συριζαϊκό πόλεμο λάσπης, που εναρμονίζεται με το αξίωμα: «Πας μη ημέτερος είναι και εχθρός».
Κοντολογίς, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος δεν δείχνει πλέον διατεθειμένος να επωμίζεται το υπέρβαρο φορτίο της εκτόξευσης ύβρεων και συκοφαντιών, κατά των «μη ημετέρων», ούτε φυσικά και να φτάνει στο σημείο της εξευτελιστικής ταύτισης ευρωβουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ με ανελεύθερα δικτατορικά καθεστώτα, όπως αυτό του αιμοσταγούς Βενεζουελάνου Μαδούρο, όταν τίθεται στο Ευρωκοινοβούλιο θέμα καταδίκης του αντιδημοκρατικού του καθεστώτος.
Προφανέστατα, ο Ευκλείδης συμπλέει, με τους Συριζανελικούς του συντρόφους, αλλά ήδη ζωσμένος με κάποιο σωσίβιο ηθικής αυτοπροστασίας, στο κλυδωνιζόμενο από αμέτρητα μποφόρ κυβερνητικό σκάφος.
Το εάν θα κάνει τελικά βουτιά σωτηρίας, στο θαλασσοδαρμένο αυτό δρομολόγιο, είναι θέμα προσωπικής του επιλογής. Εάν μου έκανε όμως την τιμή να μ’ ερωτήσει, περί του δικού του πρακτέου, θα τον παρέπεμπα σε στίχους ενός γαλλικού τραγουδιού και ενός αγγλικού ποιήματος: α) Il faut savoir (πρέπει να ξέρεις) με τον Charles Aznavour:
Il faut savoir quitter la table
Lorsque l’ amour est desservi
Sans accrocher l’ air pitoyable
Mais partir sans faire le bruit
– – – – – – – – – – – – – – – – –
Πρέπει να ξέρεις να εγκαταλείπεις το τραπέζι
Όταν σου ξεσερβίρεται η αγάπη
Χωρίς να γαντζώνεσαι στον θλιβερό αέρα
Αλλά να φεύγεις αθόρυβα…
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
Il faut savoir, coûte que coûte
Garder toute sa dignité
Et malgré ce qui nous en coûte
S’ en aller sans se retourner
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
Πρέπει να ξέρεις όσο κι αν κοστίζει
Να κρατάς ακέραιη την αξιοπρέπειά σου
Και παρά το τι μας κοστίζει
Να φεύγεις χωρίς να επιστρέφεις
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
β) Και ένα τετράστιχο του Joseph Rudyard Kipling:
Αν ν’ αντικρίζεις σου βαστά
το θρίαμβο και τη συμφορά παρόμοια
κι’ έτσι να φέρεσαι σ’ αυτούς
τους δυο τυραννικούς απατεώνες
Άντρας αληθινός θα’ σαι παιδί μου!
____________________________
* Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος γεννήθηκε στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας και μεγάλωσε στο Λονδίνο, όπου εργαζόταν ο ναυπηγός πατέρας του. Παππούς του ήταν ο γυμνασιάρχης της Πρέβεζας Ευκλείδης Τσακαλώτος και ξάδελφος του παππού του ο στρατηγός και πρεσβευτής της Ελλάδας στο Βελιγράδι Θρασύβουλος Τσακαλώτος.
