ΗΤζόαν Κόλινς ξαπλωμένη νωχελικά σε ένα ροζ κρεβάτι κρατάει στα χέρια της ένα (επίσης ροζ) πουντλ ως επίδοξη Μπάρμπαρα Κάρτλαντ τη δεκαετία του ’50. Το αγαπούσε το ζωάκι σύμφωνα με τα λεγόμενά της, αλλά μάλλον η βαφή στο τρίχωμά του δεν ήταν φυτική, όπως εκείνη που χρησιμοποίησε ο Αμπουμπακάρ Φοφάνα από το Μάλι της Αφρικής προκειμένου να βάψει ορισμένα πρόβατα μπλε για τα μάτια της documenta 14 στην Αθήνα. Η Ελίζαμπεθ Τέιλορ το 1957 μαζί με ένα (φυσικό) λευκό πουντλ καπνίζει και πίνει, κοινώς ρουφάει τη ζωή με το μεδούλι όπως μόνο εκείνη ήξερε να κάνει, προτού φτάσει να δηλώσει ότι «oρισμένοι από τους καλύτερους συμπρωταγωνιστές μου ήταν σκυλιά και άλογα» –στο ίδιο μήκος κύματος με τη διάσημη ρήση του Σαρλ ντε Γκωλ: «Οσο περισσότερο γνωρίζω τους ανθρώπους τόσο περισσότερο αγαπώ τους σκύλους».
Η εξίσου πανέμορφη Λορίν Μπακόλ, η οποία ωστόσο πάντα διαφοροποιούνταν από τις υπόλοιπες συναδέλφους της, προτιμούσε τις μεγαλύτερες ράτσες, όπως τα μπόξερ. Ενα τέτοιο κουτάβι ήταν το αγαπημένο τους γαμήλιο δώρο με τον «Μπόγκι» το 1945 –τελικά πέθανε από ραγισμένη καρδιά έξι μήνες μετά από εκείνον, το 1957. Ο Πικάσο σε μια παραλία με τον αγέρωχο σκύλο του όπως τον είδε με τον φακό του ο Μαν Ρέι, προτού γνωρίσει το περίφημο ντάξχουντ ονόματι Lump, και συνάψει μια σχεδόν «ερωτική σχέση» μαζί του δεδομένου ότι απ’ όλους τους –πολλούς – τετράποδους φίλους του μόνο σε εκείνον επέτρεπε να τρώει από το χέρι του.
Αυτά και άλλα πολλά και γλαφυρά μαθαίνει κανείς από το λεύκωμα «The Dog in Photography: 1839 – Today» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Taschen και αποτελεί μια απόπειρα να χαρτογραφηθεί η ιστορία της φωτογραφίας από τη δημιουργία του μέσου μέχρι σήμερα. Στην ουσία πρόκειται για μια συρραφή από χαριτωμένα ενσταντανέ, από εκείνα που σε γεμίζουν χαρά και τρυφερότητα, αν και εφόσον αγαπάς τους σκύλους. Αν κρίνει κανείς από τα 50 εκατομμύρια ποσταρίσματα σε hashtags του Instagram, όπως το #instadog για παράδειγμα, οι κυνόφιλοι αυτού του κόσμου είναι μάλλον περισσότεροι από τους φαντάρους που πετάνε σκυλιά σε γκρεμούς.
«Στα μάτια του σκύλου του κάθε άνθρωπος είναι ο Ναπολέων, να γιατί είναι πάντα τόσο δημοφιλή τα σκυλιά» έλεγε ο συγγραφέας Αλντους Χάξλεϊ προσεγγίζοντας μόνο μία παράμετρο από τις πολλές που τα καθιστούν τόσο αξιολάτρευτα. Ποια να ήταν άραγε η άποψη της Βασίλισσας Βικτωρίας, γνωστής και ως «η μονάρχης-χορηγός της φωτογραφίας και των σκυλιών», η οποία όσο να ‘ναι γνώριζε τι σημαίνει δέος και λατρεία προς το πρόσωπό σου; Η βρετανή γαλαζοαίματη στήριζε τις τεχνολογικές εξελίξεις σε αυτόν τον τομέα και έδινε μεγάλη βαρύτητα στην προστασία των ζώων, εξ ου και το πορτρέτο της δεν θα μπορούσε να λείπει από το λεύκωμα της Taschen, εν προκειμένω μαζί με ένα ντάξχουντ και όχι με το αγαπημένο της κόλεϊ. Βέβαια, στη συγκεκριμένη έκδοση οι πρωταγωνιστές δεν είναι οι λαμπεροί ηθοποιοί, οι ιδιοφυείς καλλιτέχνες ή οι βασίλισσες που μακροημέρευσαν, αλλά περισσότεροι από 400 σκύλοι, όσες και οι φωτογραφίες του λευκώματος.
Και βιβλίο με φωτογραφίες που έχουν ως πρωταγωνιστές σκύλους δεν νοείται βεβαίως χωρίς δείγμα της δουλειάς του κορυφαίου φωτογράφου της Magnum, Ελιοτ Εργουιτ (1928-). Mπορεί να έχει μπει στην Κόκκινη Πλατεία στην επέτειο των 40 χρόνων από την Οκτωβριανή Επανάσταση, μπορεί να έζησε από κοντά τον Φιντέλ Κάστρο και τον Τσε Γκεβάρα, όμως ο άνθρωπος έχει μια μεταφυσική σύνδεση με τα σκυλιά. Δεν είναι τυχαίο ότι κάποτε ένας συνάδελφός του τον είχε περιγράψει ως διχοτομημένη προσωπικότητα που είναι μισός άνθρωπος και μισός σκύλος.
Η τρυφερή ματιά του Εργουιτ μαζί με το μοναδικό ταλέντο να αποτυπώνει την (συνήθως χιουμοριστική και ανάλαφρη) ιδιαιτερότητα κάθε σκύλου είχε εκδηλωθεί από πολύ νωρίς. Από τις ημέρες του στη διαφήμιση συγκεκριμένα, όταν για τις ανάγκες μιας φωτογράφισης για γυναικεία υποδήματα σκέφτηκε να αποτυπώσει τα παπούτσια από την οπτική του σκυλιού της ιδιοκτήτριάς τους. Στη διάρκεια της καριέρας του κατάφερε να πιάνει πάντα εκείνη τη φευγαλέα στιγμή όπου η σχέση μεταξύ σκύλου και αφεντικού απέπνεε μια τρυφερή ειρωνεία, ποτέ του άλλωστε δεν επιδίωξε να βγάλει φωτογραφίες γλυκανάλατης τελειότητας. Με κάποιον μεταφυσικό τρόπο, όπως έλεγε και εκείνος ο συνάδελφός του, ο Εργουιτ ήξερε πώς να αναδείξει τη στωικότητα ενός κανίς που το χτενίζουν σαν μπαλίτσα, την παθητικά επιθετική αξιοπρέπεια ενός τσιουάουα ή την αγωνία και τη θλίψη ενός αδέσποτου κυνηγόσκυλου.
Ουτε αποπειράθηκε ποτέ να εξανθρωπίσει τα αξιαγάπητα (σταθερά προγραμματισμένα από τη φύση να ζουν ως) τετράποδα όπως έκανε ένας άλλος φωτογράφος, ο Γουίλιαμ Γουίγκμαν (1943-), ο οποίος έχει γίνει διάσημος για τα πορτρέτα των σκύλων του, ράτσας Βαϊμαράνερ, που ποζάρουν σαν άνθρωποι με πουλόβερ, με πουκάμισο ή με γραβάτα, να πίνουν τσάι ή καφέ. Εικόνες πολύ κιτς, παρ’ όλη τη μαεστρία της ενορχήστρωσής τους, αλλά και παρωχημένες, όχι μόνο επειδή ο Γουίγκμαν τις ανακυκλώνει ήδη από τη δεκαετία του ’80 αλλά και επειδή το Studio Bengue & Kindermann φωτογράφιζε σκύλους με ημίψηλο και κοστούμι ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα. Ο σκύλος ως παιχνίδι για ενηλίκους δεν παύει να συναρπάζει, αν κρίνει κανείς και από τη μικρή στραβόγλωσση Marnie the dog που κερδίζει ανά δεκάδες χιλιάδες τα likes στο Instagram από τους 2,1 εκατ. «πιστούς» της με κάθε νέο φουστανάκι που της φοράει ο ιδιοκτήτης της.
Λένε εξάλλου ότι οι άνθρωποι που αγαπούν πολύ τα σκυλιά, των οποίων οι νοητικές ικανότητες και η συναισθηματική νοημοσύνη ανταποκρίνονται σε εκείνες ενός τρίχρονου παιδιού, παραμένουν και οι ίδιοι παιδιά έως έναν βαθμό, καθώς αναζητούν μέσα από την επαφή τους με τα συγκεκριμένα ζώα εκείνο το προλεκτικό στάδιο στα πρώτα χρόνια της ζωής όπου η σύνδεση με τα πρόσωπα γινόταν μέσω της αφής και του χαδιού. Σε ποιο προλεκτικό στάδιο άραγε να έχει κολλήσει η Μπάρμπρα Στράιζαντ, η οποία λείπει από αυτή την καλόγουστη ανθολογία της απεικόνισης των τετράποδων; Η εικόνα της μαζί με τη Μις Σκάρλετ και τη Μις Βάιολετ, τα δύο Κότον ντε Τουλεάρ σκυλάκια που είναι κλώνοι της αγαπημένης της σκυλίτσας που πέθανε το 2017 και κόστισαν 50.000 δολάρια έκαστο για να δημιουργηθούν από τα κύτταρα της αείμνηστης Σαμάνθα της, μάλλον αποτελεί δυσφήμηση για τους απανταχού φιλόζωους. Εκτός και αν έχει αντίρρηση η Τζόαν Κόλινς. l
To βιβλίο «The Dog in Photography: 1839 –
Today» του Ρέιμοντ Μέριτ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Taschen, www.taschen.com
Today» του Ρέιμοντ Μέριτ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Taschen, www.taschen.com
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 6 Μαϊου 2018.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
