Ισπανία: Οριστικό τέλος για τον ένοπλο αγώνα της ΕΤΑ

Αλλά η ισπανική κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι δήλωσε ότι δεν θα υπάρξει ασυλία και ότι «θα συνεχίσει να κυνηγάει τους τρομοκράτες, όπου και αν βρίσκονται».

Σε μια «τελική διακήρυξη», που φέρει ημερομηνία 3 Μαΐου και διανεμήθηκε στον Τύπο, η παράνομη οργάνωση δηλώνει ότι «διέλυσε όλες τις δομές της»: «Η EΤΑ έφτασε στο τέλος της ύπαρξής της. Αποφάσισε να τερματίσει τον ιστορικό κύκλο της και τον ρόλο της», γράφει η διακήρυξη.

Αλλά η οργάνωση, η οποία έχει εγκαταλείψει την ένοπλη εκστρατεία από το 2011, τόνισε ότι «η απόφαση για διάλυση δεν τερματίζει τη σύγκρουση μεταξύ της βασκικής πατρίδας, της Ισπανίας και της Γαλλίας. Η σύγκρουση δεν ξεκίνησε με την EΤΑ και δεν θα τελειώσει με τη διάλυσή της».

Η συγγνώμη του περασμένου μήνα απορρίφθηκε από τις ομάδες των θυμάτων, και η ισπανική κυβέρνηση την χαιρέτισε ως απόδειξη ότι η ΕΤΑ ηττήθηκε «με τα όπλα της δημοκρατίας και της δύναμης του κράτους δικαίου».

Ο υπουργός Εσωτερικών της Ισπανίας, Χουάν Ινιάθιο Θόιδο αντέδρασε στην αυτοδιάλυση της ΕΤΑ με την υπόσχεση ότι η αστυνομία «θα συνεχίσει να κυνηγάει τρομοκράτες όπου και αν βρίσκονται». «Τα μέλη της EΤΑ δεν πήραν τίποτα σε αντάλλαγμα όταν σταμάτησαν να σκοτώνουν και δεν θα πάρουν τίποτα κάνοντας μια δήλωση για τη διάλυση της οργάνωσης», δήλωσε.

Η EΤΑ, που σημαίνει «βασκική πατρίδα και ελευθερία», δημιουργήθηκε το 1959. Σκοπός της ήταν η ίδρυση ανεξάρτητου βασκικού κράτους στη βόρεια Ισπανία και στη νότια Γαλλία.

Αρχισε τον ένοπλο αγώνα την επόμενη δεκαετία και, μεταξύ 1968 και 2010, δολοφόνησε 829 άτομα σε βομβιστικές επιθέσεις και πυροβολισμούς _ σχεδόν οι μισοί από τα θύματα ήταν πολίτες. Η οργάνωση στόχευε επίσης τις κρατικές δυνάμεις ασφαλείας και το 1973 δολοφόνησε τον ισπανό πρωθυπουργό και ιδεολόγο της δικτατορίας του Φράνκο, Λουίς Καρέρο Μπλάνκο, με μια τεράστια βόμβα. Ηταν ένα χτύπημα χωρίς παράπλευρες απώλειες, που της χάρισε συμπάθεια στη χώρα των Βάσκων και στην Ισπανία.

Μετά το τέλος της δικτατορίας, η αγανάκτηση για τα τυφλά χτυπήματα της ΕΤΑ (ανάμεσα στα θύματα ήταν και παιδιά) της στέρησε σιγά σιγά την λαϊκή υποστήριξη και την άφησε όλο και πιο περιθωριοποιημένη. Το 1987, η οργάνωση σκότωσε 21 άτομα στη βομβιστική επίθεση ενός σούπερ μάρκετ στη Βαρκελώνη. Έξι εκατομμύρια άνθρωποι κατέβηκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν μια δεκαετία αργότερα, όταν απήχθη και δολοφονήθηκε ο Μιγκέλ Ανχελ Μπλάνκο, ένας νεαρός τοπικός πολιτικός του δεξιού Λαϊκού Κόμματος (ΡΡ).

Η τελευταία φονική επίθεση ήταν το 2010, όταν ένας αστυνομικός σκοτώθηκε σε ανταλλαγή πυρών με μέλη της ΕΤΑ σε προάστιο του Παρισιού. Η οργάνωση φυτοζωούσε τα τελευταία χρόνια, αφού εκατοντάδες μέλη της, συμπεριλαμβανομένου του ηγέτη της, συνελήφθησαν και η αστυνομία σε Ισπανία και Γαλλία κατέσχεσε αρκετά από τα όπλα της.

Η EΤΑ επιδιώκει τώρα να διαπραγματευθεί τη διάλυση της με αντάλλαγμα αμνηστία ή βελτιωμένες συνθήκες φυλάκισης για τα περίπου 350 μέλη της που κρατούνται στην Ισπανία και τη Γαλλία.

Η οργάνωση ιδρύθηκε το 1959 από ομάδα μαρξιστών φοιτητών που συνδύαζαν την αντιδικτατορική δράση κατά του Φράνκο με τον βασκικό εθνικισμό. Τα αρχικά της προέρχονται από τις λέξεις Euskadi Ta Askatasuna, που σημαίνουν Πατρίδα (Χώρα των Βάσκων) και Ελευθερία. Στόχος ήταν η ανάκτηση της αυτονομίας που απολάμβαναν οι Βάσκοι έως τον ισπανικό εμφύλιο (1936-39), και η ίδρυση ανεξάρτητου κράτους που θα ένωνε τους Βάσκους της Ισπανίας και της Γαλλίας.

Αλλά μετά από σειρά τυφλών βομβιστικών χτυπημάτων, η ΕΤΑ έχασε κάθε λαϊκό έρισμα και δυσκολευόταν να στρατολογήσει νέα μέλη. Στο τέλος θύμιζε περισσότερο μαφιόζικη συμμορία (απαγωγές, εκβιασμοί, δολοφονίες) παρά ιδεολογική-επαναστατική οργάνωση. Είναι ενδεικτικό ότι το 1999, στη διάρκεια εκεχειρίας που είχε ανακοινώσει τότε η ΕΤΑ, ο πολιτικός βραχίονάς της, το κόμμα Μπατασούνα ήρθε δεύτερο σε ψήφους στη χώρα των Βάσκων. Αλλά τρία χρόνια αργότερα, όταν η ΕΤΑ ξαναπήρε τα όπλα και χτυπούσε στα τυφλά, το Μπατασούνα συγκέντρωσε λίγες χιλιάδες ψήφους. Και στς 20 Οκτωβρίου 2011 η ΕΤΑ ανακοίνωσε ότι αναστέλλει τη χρήση της βίας.

Αλλά ο βασκικός, όπως και ο καταλανικός εθνικισμός, έχει βαθιές ρίζες. Βασίζεται στην ιστορία και στην ξεχωριστή γλώσσα των Βάσκων, η οποία δεν έχει σχέση με τις γνωστές ινδοευρωπαϊκές γλώσσες. Η περιοχή των Βάσκων εκτείνεται στα δυτικά Πυρηναία και τα παράλια του Βισκαϊκού κόλπου περιλαμβάνοντας τμήματα της βόρειας Ισπανίας και της νοτιοδυτικής Γαλλίας. Οταν στις αρχές του 13ου αιώνα οι Βάσκοι ενώθηκαν με το Βασίλειο της Καστίλης, κατάφεραν να κρατήσουν την αυτονομία τους διατηρώντας μια ειδική σχέση με το ισπανικό στέμμα. Δεν πλήρωναν φόρους, δεν ήταν υποχρεωμένοι να στρατεύονται και είχαν δικούς τους νόμους.

Παρά το γεγονός ότι είναι και οι δύο αυτόνομες περιοχές της Ισπανίας, με ισχυρά αυτονομιστικά/αποσχιστικά/εθνικιστικά κινήματα, η περίπτωση της Καταλωνίας διαφέρει από εκείνη των Βάσκων.

Σύμφωνα με ανάλυση της εφημερίδας La Vanguardia, η ειδοποιός διαφορά είναι η χρήση της βίας. Στην καταλανική περίπτωση, το κίνημα της ανεξαρτησίας δεν συνδέεται με ένοπλη δράση. Οι εκδηλώσεις βίας στη διάρκεια του πρόσφατου δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία ήταν πολύ σποραδικές και δεν συγκρίνονται με τα 40 χρόνια πολύνεκρης δράσης της ΕΤΑ.

Και σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, το 62,9% των Βάσκων δεν τάσσονται υπέρ της εφαρμογής της ίδιας διαδικασίας που ακολούθησε η Καταλωνία. Θέλουν περισσότερη αυτοδιοίκηση και όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αυτονομία από το κεντρικό κράτος της Μαδρίτης, αλλά χωρίς μονομερείς αποφάσεις για ανεξαρτησία _ που όλοι είδαν που κατέληξαν (στην άρση της καταλανικής αυτονομίας, την φυλάκιση εθνικιστών ηγετών, νέες τοπικές εκλογές και επιστροφή στο ίδιο πολιτικό αδιέξοδο).

Η θέση του κυβερνώντος εθνικιστικού κόμματος PNV, που προκρίνει διμερώς αποδεκτές λύσεις, μοιάζει να είναι η επικρατέστερη στη χώρα των Βάσκων, όπου εκτιμάται ότι εάν γίνονταν σήμερα εκλογές, το PNV θα τις κέρδιζε πάλι άνετα.