Το πολύ καθισιό «συρρικνώνει» τον εγκέφαλο

Το πολύ καθισιό –κύριο «συστατικό» του σύγχρονου τρόπου ζωής μας –δεν επιδρά αρνητικά μόνο στο σώμα μας αλλά και στον εγκέφαλό μας, συρρικνώνοντας τις περιοχές του που συνδέονται με τη μνήμη! Αυτό ανακάλυψαν ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Λος Αντζελες (UCLA), όπως ανέφεραν σε πρόσφατη δημοσίευσή τους στην επιθεώρηση «PLoS ONE». Ακόμη πιο ανησυχητικό ήταν μάλιστα το γεγονός ότι, σύμφωνα με τα ευρήματα των επιστημόνων του UCLA, ακόμη και η πολλή άσκηση δεν φάνηκε να μπορεί να αντισταθμίσει την αρνητική επίδραση του καθισιού στον εγκέφαλο.

Η ερευνητική ομάδα μελέτησε τη σύνδεση μεταξύ της καθιστικής ζωής, της άσκησης και του πάχους του μέσου κροταφικού λοβού και των υποπεριοχών του που εμπλέκονται στον σχηματισμό της μνήμης. Οι συμμετέχοντες, ηλικίας 45 ως 75 ετών, απάντησαν σε ερωτηματολόγια σχετικά με το πόσο χρόνο περνούσαν καθιστοί την προηγούμενη εβδομάδα καθώς και πόσο ασκούνταν. Υπεβλήθησαν επίσης σε εξετάσεις, μεταξύ των οποίων περιλαμβανόταν η εξέταση για παραλλαγές του «γονιδίου της νόσου Αλτσχάιμερ» (ΑΡΟΕ). Τέλος, οι ερευνητές υπέβαλαν τους εθελοντές σε μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου ώστε να μετρήσουν το πάχος περιοχών στον μέσο κροταφικό λοβό.

Από τα ευρήματα προέκυψε ότι όσο περισσότερες ώρες καθόταν κάποιος τόσο μεγαλύτερη λέπτυνση εμφάνιζε ο μέσος κροταφικός λοβός καθώς και κάποιες περιοχές εντός του, συμπεριλαμβανομένων του ενδορινικού φλοιού, του παραϊπποκαμπικού φλοιού και του υποθέματος του ιπποκάμπου. Ακρως ενδιαφέρον ήταν το εύρημα ότι η άσκηση δεν φάνηκε να συνδέεται με το πάχος των συγκεκριμένων περιοχών, γεγονός που μαρτυρεί ότι η φυσική δραστηριότητα δεν μπορεί να αντισταθμίσει τις βλάβες που προκαλεί η καθιστική ζωή. Οι ερευνητές γράφουν σχετικά ότι «είναι πιθανό η καθιστική συμπεριφορά να αποτελεί σημαντικότερο προγνωστικό δείκτη της δομής του εγκεφάλου και ειδικά του πάχους του μέσου κροταφικού λοβού καθώς και ότι η φυσική δραστηριότητα, ακόμη και σε υψηλά επίπεδα, δεν είναι αρκετή ώστε να αντισταθμίσει την επιβλαβή επίδραση της καθιστικής ζωής». Σημειώνεται επίσης ότι δεν εντοπίστηκε σύνδεση μεταξύ των παραλλαγών του γονιδίου ΑΡΟΕ και του πάχους των εγκεφαλικών περιοχών που εξετάστηκαν.

Η μελέτη αυτή είναι σημαντική για αρκετούς λόγους. Κατ’ αρχάς επειδή η καθιστική ζωή είναι γνωστό ότι αποτελεί προγνωστικό παράγοντα εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ. Μάλιστα, η ερευνητική ομάδα τονίζει ότι προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι ποσοστό της τάξεως του 13% των περιπτώσεων νόσου Αλτσχάιμερ πιθανώς οφείλονται στην έλλειψη φυσικής δραστηριότητας αλλά και ότι μια μείωση ακόμη και κατά 25% στην καθιστική συμπεριφορά θα μπορούσε να μειώσει τη συχνότητα εμφάνισης της Αλτσχάιμερ κατά ένα εκατομμύριο περιπτώσεις παγκοσμίως. Από παλαιότερες μελέτες έχει επίσης προκύψει ότι όσο περισσότερο χρόνο περνά κάποιος στον… καναπέ ή στο γραφείο τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να έχει χειρότερες γνωστικές επιδόσεις, το οποίο αποτελεί πιθανότατα σύμπτωμα σχετικά με το ότι έχουν ήδη εμφανιστεί αλλαγές στον εγκέφαλο. Ετσι, η νέα μελέτη έρχεται τώρα να εξηγήσει αυτές τις συνδέσεις δείχνοντας τις νευρολογικές αλλαγές που προκαλούνται εξαιτίας της καθιστικής ζωής.

Για ποιον λόγο όμως το πολύ καθισιό επιδρά με αυτόν τον τρόπο στην υγεία του εγκεφάλου; Υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί πιθανοί μηχανισμοί, συμπεριλαμβανομένων της μείωσης στη γέννηση νέων νευρώνων, της μείωσης της πλαστικότητας καθώς και της αύξησης των φλεγμονών.

Τέλος, τα νέα ευρήματα δείχνουν ότι η καθιστική ζωή «καταστρέφει» τον εγκέφαλο, όπως ακριβώς έχει αποδειχθεί μέχρι σήμερα από πλήθος στοιχείων ότι «καταστρέφει» και το σώμα αυξάνοντας τον κίνδυνο για πλήθος νόσων, από τις καρδιοπάθειες ως τον καρκίνο. Για αυτό προκειμένου να προστατεύσετε σώμα και πνεύμα… κινηθείτε!