Η ιστορική ρωμαϊκή ρήση «Άρτον και θεάματα» στον σύγχρονο κόσμο, έχει αντικατασταθεί από τον «πολιτικό λόγο και την εικόνα». Χορταίνει ο κόσμος από λόγια και θεάματα. Η πληροφορία, η είδηση και κάθε μορφή λόγου, ταξιδεύει σε κλάσματα δευτερολέπτου σε όλον τον πλανήτη.Το διαδίκτυο πλημμυρίζει απόμηνύματα, τιτιβίσματα, εντυπωσιασμούς και εικόνες. Ποτάμια από λέξεις και εικόνες κατακλύζουν κάθε γωνιά και σπίτι. Τα παραδοσιακά κόμματα όλο και περισσότερο χάνουν έδαφος. Οι αρχηγοί διαμορφώνουν την ατζέντα και το θέατρο της πολιτικής σκηνής. Γίνεται κατανοητό ότι στην κοινωνία του θεάματος που ζούμε, ο πολιτικός λόγος αρκείται περισσότερο στο φαίνεσθαι και λιγότερο στην ουσία. Είναι επίσης γεγονός ότι μεγάλο μέρος της πολιτικής το έχουν αναλάβει οι imagemakersπου φροντίζουν τόσο για την εικόνα του αρχηγού όσο και για το περιτύλιγμα των προγραμμάτων.
Οι επικοινωνιολόγοι συμπληρώνουν το έργο και επινοούν λέξεις ισχυρές, χρώματα και μηνύματα για το φαίνεσθαι. Για το φαντασμαγορικό θέαμα που «ξυπνάει» το συναίσθημα. Όσοι δε επιμένουν για την ουσία των προγραμμάτων, κινδυνεύουν να χαρακτηρισθούν αφελείς. Ο λόγος και το θέαμα πουλάνε και όχι τα προγράμματα.

Η μαγική δύναμη του λόγου, κάνει το μαύρο άσπρο στην πολιτική σκηνή. Στοχεύοντας μάλιστα στην εξουσία ο λόγος γίνεται παραπλανητικός ή εκφοβιστικός για να γίνει αποδεκτός από το πλήθος. Ζήσαμε εξάλλου αυτό το θέαμα και τη δύναμη του πολιτικού λόγου ολάκερη τη μνημονιακή περίοδο που βιώνουμε.

Ακούσαμε λέξεις, ιδέες πολλές «παραπλανητικές ή εκφοβιστικές» για τον λαό, που εξανεμίσθηκαν στο πρώτο φύσημα της σκληρής πραγματικότητας. Βιώσαμε το χάος ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις. Οι σύντροφοι στη ΛΑΕ, στηνΠλεύση Ελευθερίας, οι κάθε λογής Βαρουφάκηδες που αποτελούσαν την αιχμή τουΣυριζαϊκού δόρατος, μέχρι το 2015, σήμερα με τον πολιτικό τους λόγο αποτυπώνουν με τον πιο ανάγλυφο τρόπο την απόσταση, το διαζύγιο και το ανέφικτο του αντιμνημονιακού πολιτικού λόγου με την πραγματικότητα.

Κι όμως τα θεάματα και οι παραπλανητικοί λόγοι συνεχίζονται από την πολιτική εξουσία. Αυτή η γραμμή πλεύσης όμως της πολιτικής ζωής θαμπώνει τα λόγια και δεν «λαμπυρίζουν» οι λέξεις (Δημοκρατία, Ελευθερία, Αλληλεγγύη, Δικαιοσύνη, «καθαρή» έξοδος από τα μνημόνια, Δίκαιη Ανάπτυξη κ.α.). Απλά επαναλαμβάνονται ανούσια, από τον λόγο των πολιτικών. Είναι αυτονόητο ότι αυτή η έκπτωση των λέξεων υποβαθμίζει τον δημόσιο διάλογο. Οι μονόλογοι ανάμεσα στις παρατάξεις δημιουργούν τη λεγόμενη ξύλινη γλώσσα. Πολιτικός λόγος και θεάματα, κεντρίζουν σήμερα τον νου και προπάντων το συναίσθημα των πολιτών. Τα προγράμματα έχουν φαίνεται δευτερεύουσα σημασία και το μόνο που λαμπυρίζει είναι το φανταχτερό περιτύλιγμα, που ικανοποιεί τις επιθυμίες των πολιτών. Να κατανοήσουμε καλύτερα την πραγματικότητα για τις βασικές κατευθύνσεις της χώρας.

Τα προγράμματα και οι βασικοί κανόνες της οικονομικής και κοινωνικής ζωής του τόπου προς το παρόν και για μεγάλο χρονικό διάστημα έχουν φορτωθεί στον αυτόματο πιλότο των μνημονίων. Οι προγραμματικές διαφορές ανάμεσα στις παρατάξεις γίνονται ακόμη πιο μικρές και δυσδιάκριτες. Συνεπώς, οι διαφορές έχουν να κάνουν με τον τρόπο διαχείρισης της εξουσίας. Οι μεταμορφώσεις του πολιτικού λόγου στην περίοδο που διανύουμε είναι μνημειώδεις. Η αντιμνημονιακή θεωρία του χθες, τα έχει κάνει «πλακάκια» με τους δανειστές και το κυρίαρχο σύστημα της Ε.Ε..

Τα ακούσματα από την επίσκεψη του κ. Γιούνκερ και του επικεφαλής του ΟΑΣΑ, επιβεβαιώνουν αυτόν τον ισχυρισμό. Τα καλά πολιτικά λόγια ήταν ιδιαιτέρως ισχυρά για την παρούσα διακυβέρνηση, ότι έχει πλήρως προσαρμοσθεί στο υπάρχον οικονομικό σύστημα και μάλιστα, με βαθμούς σχεδόν άριστα στις μεταρρυθμίσεις.

Δηλαδή, στην ιδιωτικοποίηση κάθε δημόσιας περιουσίας που έχει απομείνει, στην υποβάθμιση των θεσμών της κοινωνικής Δημοκρατίας και της πολιτικής συνεννόησης και στη «βαλκανοποίηση» του κοινωνικού μοντέλου. Αυτά καταγγέλλουν και οι παλιοί σύντροφοι του ΣΥΡΙΖΑ, που έφυγαν νωρίς από την εξουσία. Με αυτά που συμβαίνουν απορώ πραγματικά όταν ακούω και διαβάζω, ότι ο πολιτικός λόγος του ΣΥΡΙΖΑ γίνεται σοσιαλδημοκρατικός. Η πολιτική και τα μέτρα που εφαρμόζονται από τη σημερινή διακυβέρνηση σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής, δεν έχουν καμία σχέση με τις σοσιαλδημοκατικές πολιτικές από τον πόλεμο και μετά.

Ασφαλώς η σοσιαλδημοκρατία, ως πολιτικός λόγος καιδιακυβέρνηση, έχει αποδυναμωθεί σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Η συντήρηση και οι αυταρχικές εξουσίες κυριαρχούν στον κόσμο. Το χρήμα έχει παντού τον πρώτο λόγο και χαράζει πορείες. Η Δημοκρατία βρίσκεται πολιορκημένη από την οικονομία, τις αγορές και τους ολιγάρχες. Η Δημοκρατία κινδυνεύει επίσης από το «κενό», λαϊκιστικό λόγο που κυρίαρχα ενδιαφέρεται για την εκλογική πελατεία και λιγότερο για την ουσία.

Στην πολιτική μας σκηνή ο «Λόγος και το Θέαμα» της πολιτικής εξουσίας, αφήνουν ελάχιστο χώρο για να αναδειχθούν οι μεγάλες προτεραιότητες της χώρας. Όλα εξαντλούνται σε συγκινησιακές ρητορείες που εγείρουν συναισθήματα φόβου, μίσους, απαξίωσης και εξόντωσης του αντιπάλου. Νέες διαχωριστικές γραμμές σηματοδοτούν το πολιτικό τοπίο με το βλέμμα στην κάλπη. Οι συμπολιτευόμενοι θεωρούν πως όλα είναι καλά καμωμένα και καλούν τους οπαδούς τους να πολεμήσουν το «παλιό σύστημα» και το «μαύρο» μέτωπο του αντι-Συριζαϊκού πολέμου. Και τα λόγια αυτά δημιουργούν θεάματα πρωτόγνωρα στη Βουλή, τα ΜΜΕ και την κοινωνία. Και η αντιπολίτευση με λόγο απαξιωτικό για το κυβερνητικό έργο ακολουθεί την ίδια πολιτική ρητορεία.

Δεν διαμορφώνει έναν άλλον πολιτικό λόγο πειθούς και επιχειρηματολογίας για τις πραγματικές συνθήκες της κοινωνίας:

• Ότι η ζωή έγινε δυσχερέστατη για τη μεγάλη πλειοψηφία του λαού, τόσο για τις λαϊκές τάξεις, όσο και για τα μεσαία κοινωνικά στρώματα. Υπάρχει μέγα ζήτημα ανθρωπιστικής κρίσης.

• Ότι μεγάλο μέρος «φαιάς» ουσίας, επιστημονικού δυναμικού, οδεύει προς μετανάστευση και παίρνει χαρακτήρα αληθούς και «καθαρής» εξόδου (και όχι αναληθούς «καθαρής» εξόδου από τα μνημόνια).

• Ότι το κράτος έχει περιέλθει σε διαρκή και οξύτατη αντίθεση με όλα τα κοινωνικά στρώματα και το μόνο πρόβλημα που κυριαρχεί και είναι ψηλά στην ατζέντα είναι πότε θα γίνουν εκλογές και με ποιο πολιτικό σύστημα!!!

• Ότι το έθνος μας και η εδαφική ακεραιότητα απειλούνται με πολεμικό πολιτικό λόγο των Τούρκων αξιωματούχων, αλλά και από γεγονότα.

• Ότι στο πολιτικό σκηνικό, εντός και εκτός των κομμάτων, χάθηκαν οι συλλογικές αξίες και οι συλλογικές δράσεις. Ο πολιτικός λόγος εκφέρεται από τους αρχηγούς, τους imagemakers, τους επικοινωνιολόγους και τους δημοσιολόγους. Αυτοί προσδιορίζουν την εικόνα και διαμορφώνουν την κοινή γνώμη.

• Ότι η χώρα δεν κινδυνεύει μονάχα από τις προκλήσεις των Τούρκων και την οικονομική κρίση, αλλά και από την αποδυνάμωση των πολιτισμικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών κινήσεων και φορέων. Αναρωτιέται κανείς ποια είναι ισχύς και η διαπραγματευτική ικανότητα αυτών των κοινωνικών υποκειμένων που προσδιορίζουν την ποιότητα της κοινωνικής Δημοκρατίας. Κάηκε η Αττική, ως συνήθως, και άλλα μέρη στην Ελλάδα και το περιβαλλοντικό κίνημα βυθίζεται στην ακινησία και την απραξία.

Από τα παραπάνω είναι προφανές ότι ο τόπος έχει ανάγκη από ένα νέο πολιτικό λόγο «πειθούς» και επιχειρημάτων.Δεν χωράει αμφιβολία ότι αυτός ονέος πολιτικός λόγος είναι και δύσκολος και δεν παράγει θέαμα. Είναι όμως πιστεύω μονόδρομος για να αλλάξει το πολιτικό τοπίο. Να αναδειχθούν οι μεγάλες προτεραιότητες για την πορεία της χώρας και την ευημερία των πολιτών. Να σκιαγραφηθούν εθνικοί στόχοι που συσπειρώνουν και ενώνουν τον λαό. Οι τουρκικές προκλήσεις δεν θα σταματήσουν με τις εκλογές του Ιουνίου, όπως κυβερνητικά στελέχη θέλουν να πιστεύουν. Οι ενεργειακοί δρόμοι από την Κύπρο προς το Αιγαίο και τα προβλήματα στη Θράκη θα είναι πάντα ζεστά μέτωπα. Και σε βάθος δεκαετίας τι κάνουμε όταν η Τουρκία θα φθάνει τα 100 εκατομμύρια πληθυσμό και η Ελλάδα με το οξύτατο δημογραφικό πρόβλημα και τη μετανάστευση θα φαντάζει μια μικρή Πολιτεία!!!

Από τον Αύγουστο και μετά η χώρα μπαίνει σε έναν νέο κύκλο, που αφορά κύρια την πορεία της οικονομίας, την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας και τη διαχείριση του χρέους. Ανοίγεται η χώρα στην επικίνδυνη θάλασσα της αγοράς. Αυτός ο νέος κύκλος αφορά όλα τα κόμματα και την κοινωνία.

Ο κυβερνητικός όμως λόγος δεν αφήνει περιθώρια συνεννόησης και στοιχειώδους συμμετοχής της αντιπολίτευσης στο εθνικό σχέδιο για το αύριο. Διαπραγματεύεται η πολιτική εξουσία με τους εταίρους και τους δανειστές, γιατο λεγόμενο «μεταμνημονιακό σχέδιο» χωρίς η Βουλή και η κοινωνία να γνωρίζουν στοιχειωδώς τις βασικές προτεραιότητες. Ο κυβερνητικός λόγος αρκείται περισσότερο στο θέαμα. Στους μονόλογους του αρχηγού είτε με συνεχή διαγγέλματα, είτε με παραστάσεις στα λεγόμενα «περιφερειακά» Συνέδρια. Για την ουσία, τα προβλήματα δεν γίνεται λόγος διαλεκτικός (μαρξιστικός) θέσης, αντίθεσης και σύνθεσης. Ο αντίλογος δεν γίνεται αποδεκτός από την πολιτική εξουσία.

Όταν όμως σε τόσο βασικά θέματα, ο πολιτικός λόγος δεν δημιουργεί γέφυρες συνεννόησης των πολιτικών κομμάτων, τότε τα πράγματα γίνονται περισσότερο δυσοίωνα.

Σε αυτή τη μεγάλη εικόνα,όπου κυριαρχεί ο λόγος και τοθέαμα, θα πρέπει να προβληματιστούμε για το πως θα δώσουμε νέα πνοή, νέα δύναμη στις λέξεις:

«να πούμε τα σύκα – σύκα και τη σκάφη – σκάφη», όπως λέει ο ποιητής.

Να κατανοήσουμε ότι:

• Ο πολιτικός λόγος του θεάματος και των συναισθημάτων αποσκοπεί στο να μην ασχοληθεί ο κόσμος με τα μεγάλα προβλήματα του έθνους, της οικονομίας και της κοινωνίας. Αποσκοπεί να γίνουν οι πολίτες οπαδοί, αντίπαλοι και εχθροί. Τους καλεί να πολεμήσουν τον αντίπαλο, το «παλιό σύστημα» στη λογική «πας μη μεθ’ ημών εστί βάρβαρος».

• Οι λεωφόροι της πληροφόρησης και της επικοινωνίας έχουν δώσει τεράστια δύναμη στο «Λόγο και τα θεάματα». Πρέπει γι’ αυτό να ανακαλύψουμε λέξεις μαγικές μήπως και «ξυπνήσει», εγερθεί η μεγάλη, ήρεμη δύναμη των πολιτών. Ο λόγος της πειθούς, της ουσίας και των επιχειρημάτων, πρέπει να πάρει τη θέση των μονολόγων (της ξύλινης γλώσσας) και των θεαμάτων.