Η Ευρώπη ψάχνει εναγώνια να βρει έναν σωτήρα στη δεινή κατάσταση που έχει περιέλθει. Διαιρεμένη όσο ποτέ άλλοτε. Οικονομικά εξασθενημένη στο μεγαλύτερο μέρος της και όχι μόνον στο Νότο. Αποδεδειγμένα ο σωτήρας αυτός δεν είναι η Α(ν)γκελα Μέρκελ. « Εχουν βρεθεί» κατά καιρούς ελάχιστα πρόσωπα που φαίνονται να συγκεντρώνουν τα «εχέγγυα» του επίδοξου σωτήρα, αλλά η σωτηρία καθυστερεί γιατί ο υποτιθέμενος θησαυρός κατά κανόνα αποδεικνύεται άνθρακες.

«Τράμπ-α τραμπαλίζομαι πέφτω και τσακίζομαι», θα τολμούσε να πει κανείς προειδοποιητικά στην ευρωπαϊκή στερνή ελπίδα, τον οραματιστή μιας νέας Ευρώπης που θα κατασκευάσει και θα παραδώσει το «ευρωπαϊκό όνειρο», ατόφιο, τον μεσιέ Εμμανουήλ Μακρόν, Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας μεγάλο, εν δυνάμει μεταρρυθμιστή που επισκέφθηκε μετά πάσης επισημότητας τον Λευκό Οίκο και έτυχε θερμότατης υποδοχής που απασχόλησε τον Τύπο, κυρίως για τις τρυφερές σκηνές εναγκαλισμών των δύο προέδρων, τα φιλικά χτυπήματα στις πλάτες αλλήλων ίσως για να απομακρυνθεί πάραυτα η αντικοινωνική πιτυρίδα που εμφώλευε στο σακάκι του Μακρόν.

Εις το μέλλον προβλέπεται η πρόσληψη από αρχηγούς κρατών ειδικών που θα φροντίζουν για την άψογη εμφάνισή τους απαλλαγμένη από πιτυρίδες, σκόνες και τρίχες (ιδίως αν είναι ξανθές και η σύζυγός τους είναι προσώρας μελαχροινή) και για ό,τι άλλο δυσάρεστο θέλει προκύψει. Μερίδα του γαλλικού Τύπου φρονεί ότι ο Τραμπ ταπείνωσε το Μακρόν με την επιδεικτική επισήμανση ύπαρξης της αναθεματισμένης πιτυρίδας.

Ωστόσο η ατμόσφαιρα ήταν πολύ χαρούμενη για την υποδοχή του Μακρόν στον Λευκό Οίκο. Μια στρατιωτική μπάντα (τον μαέστρο της οποίας συνεχάρη προσωπικώς ο Τραμπ) έπαιζε εύθυμους σκοπούς. Σε μια στιγμή μάλιστα μου φάνηκε σαν να άκουσα το”There’s no business like show business”. Eάν δεν το συμπεριέλαβαν, κακώς έπραξαν.

Ομως ενδεχόμενα –αλλά όχι και σίγουρα- ο Γάλλος πρόεδρος κινδυνεύει να την πάθει όπως ο Τόνι Μπλερ την έπαθε με τον Τζορτζ Μπους, όταν στον πόλεμο του Ιράκ χαρακτηρίστηκε από τον Τύπο ως η «σκυλίτσα» του Αμερικανού προέδρου λόγω της υπακοής του στον Μπους. Αλλά οπωσδήποτε ο Μακρόν δεν είναι «τέφλον- Τόνι»
και ίσως να διαθέτει ηθικά ερείσματα που ο Μπλερ ουδέ καθ’ύπνους διαθέτει, αλλά πάλι πού ξέρεις τι μας επιφυλάσσει ένα γεμάτο εκπλήξεις μέλλον; Ο Τράμπ έχει αποδειχθεί ανυποχώρητος στο θέμα αλλαγής του κλίματος (Συμφωνία Παρισίού,2017) και αποχωρεί από τη συμφωνία. Στο θέμα του Ιράν (για το πυρηνικό) επίσης γιατί κυρίως θέλει να ικανοποιήσει το δικαιολογημένα ανήσυχο Ισραήλ. Τέλος υπάρχει το θέμα εμπορίου όπου εισχωρεί και δε βγαίνει το «Η Αμερική πρώτα».

Οι Τραμπ και Μακρόν αφετέρου χρειάζονται ο ένας τον άλλον-ιδίως ύστερα από το Brexit. Οπωσδήποτε το απρόβλεπτο του χαρακτήρα του Αμερικανού μας κάνει σκεπτικούς (skeptical με την έννοια που αποδίδουν στην ελληνική λέξη οι αγγλόφωνοι). Φοβόμαστε το χειρότερο ελπίζουμε στο καλύτερο. Ούτε ο Γάλλος πρόεδρος φαίνεται να αισιοδοξεί πως θα επιτύχει: «Δεν μπορώ να πείσω τον Τραμπ σε όλα,» είπε σε δήλωσή του. Σε πόσα μπορεί να τον πείσει ακριβώς δεν μας είπε.

Το BBC εκτιμά πως «ο Πρόεδρος Τραμπ έχει κάνει ένα καινούργιο φίλο». Eνώ παρακολουθούσαν οι δυο τους την επέτειο της πτώσης της Βαστίλης στο Παρίσι πέρσι (ο Τραμπ βρέθηκε στην πόλη του φωτός ύστερα από ευγενική πρόσκληση του Μακρόν) ο Αμερικανός Πρόεδρος έβαλε φιλικά και αυθόρμητα το χέρι του στον ώμο του Μακρόν . Ο τελευταίος δεν άφησε να πάει χαμένη μια τέτοια ευκαιρία και έβαλε και αυτός το χέρι του φιλικά στον ώμο του Τραμπ και ούτω πως, καθώς θα έλεγαν στην αξέχαστη ταινία «Καζαμπλάνκα»: This was the beginning of a beautiful friendship. Ετσι σφυρηλατήθηκε “le relationship especiale” που σαφώς δεν ήταν “special relationship”(Μπους-Μπλερ)
Η ίδια τρυφερή σκηνή ακριβώς δεν επαναλήφθηκε σε επίσκεψη της Α(ν)γκελα Μερκελ την περασμένη Παρασκευή στην Ουάσινιγκτον όπου ο Τραμπ φίλησε αδέξια τη Μέρκελ με το στόμα ερμητικά κλειστό και τα χείλη σουφρωμένα σαν να είχε φάει σκόρδο και φοβόταν την κακοσμία που θα προκαλούσε..

Με την καμπάνα να σημαίνει το οριστικό τέλος του μερκελισμού και τον κύριο Μακρόν να παίρνει τη θέση της, ως ηγέτης της Ευρώπης , χάρη στη χαρισματικότητα και τα γοητευτικά νιάτα του, θα μπορούσαμε να πούμε πως η Ευρώπη βρίσκεται σε μια σημαντική καμπή της, γεμάτη από εκπλήξεις της «παιχνιδιάρας» Ιστορίας της. Μπορεί πολλά καλά, αλλά και πολλά δεινά να συμβούν : ο χρόνος θα δείξει και κανονικά τίποτα δε θα πρέπει να μας εκπλήξει αφού σχεδόν όλα είναι πιθανά. Πριν είχαμε την ιστορικής σημασίας φιλία Γαλλίας – Γερμανίας. Τώρα έχουμε δεσμούς στοργής ανάμεσα σε Γαλλία και ΗΠΑ. Αύριο μπορεί να έχουμε θερμές χειραψίες μεταξύ Τραμπ και Κιμ Γιονγκ Ουν.
Εκείνο όμως στο οποίο εστιάζουν την προσοχή τους οι δημοσιογράφοι είναι η γλώσσα του σώματος. Πώς κράτησε το χέρι του Μακρόν ο Τραμπ. Γιατί φάνηκε φειδωλός στις χειραψίες του με τη Μέρκελ ο Τραμπ κλπ κλπ. Ζούμε σε μια εποχή που τα λόγια είναι φτώχεια, η body language (γλώσσα του σώματος) φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματική, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις διεθνείς σχέσεις.

Η θέση του χεριού ενός στον ώμο ενός άλλου-αν μη τι άλλο υποδηλώνει υπεροχή του πρώτου και επίδειξη προστασίας/ προστατευτισμού προς αυτόν. Ο Μακρόν το ένιωθε καλά αυτό και αντιδρούσε ανάλογα σχεδόν κλεφτά έβαζε και εκείνος το χέρι του γύρω από τον ώμο του Τραμπ.

Φαίνεται πως τα χέρια έπαιξαν κυρίαρχο ρόλο. Γιατί εκτός από τις πολυσυζητημένες χειραψίες, δεν πρέπει να παραλείψουμε το τράβηγμα από το χέρι. Ο Τράμπ τραβούσε τον Μακρόν από το χέρι στην κυριολεξία, σαν δάσκαλος-προστάτης ενώ ο Μακρόν φαίνεται ότι ένιωθε άβολα σαν «πρωτάκι» που δεν ήθελε να πάει σχολείο.
Γενικά η κατάσταση έχει αλλάξει ριζικά από την εποχή του Νίξον, της Θάτσερ ακόμα και του Μπλερ: Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ασπασμούς θερμές και παρατεταμένες χειραψίες, φιλάκια και αγκαλίτσες όπως συμβαίνουν στη εποχή μας όπου στις διαχύσεις εισερχόμεθα σε μια νέα περίοδο;

Ο πλανητάρχης περίμενε την ευκαιρία επίδειξης υπεροχής που δεν άργησε βέβαια να του δοθεί. Τι ήθελε να βρεθεί πιτυρίδα πάνω στο πέτο του αμήχανου Μακρόν; Αγνοώντας κάθε έννοια του πρωτοκόλλου, ο Τραμπ την τίναξε και φώναξε: «Θέλουμε να είναι τέλειος. Είναι τέλειος!». Δεν γνωρίζουμε αν η δεύτερη πρόταση έγινε μετά την απομάκρυνση της πιτυρίδας. Εκείνη όμως που γνωρίζουμε καλώς είναι ότι έχει γίνει σίγουρα του συρμού η φράση «η διπλωματία της πιτυρίδας».

Τι ακριβώς θα σημαίνει η περί ης ο λόγος φράση μέλλει να το δούμε. Ωστόσο η φιλία μεταξύ Τραμπ και Μακρόν δεν υπήρξε κεραυνός εν αιθρία. Αντίθετα προηγήθηκαν εκτενείς ανταλλαγές απόψεων που συνακόλουθα εδραίωσαν ένα κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης και εκτίμησης μεταξύ των δύο ηγετών, Όλα αυτά βέβαια υπόκεινται σε έναν έλεγχο του απρόβλεπτου, παρορμητικού και εν πολλοίς παρανοικού χαρακτήρα του αμερικανού προέδρου με την τρέλα του μεγαλείου του που επιθυμεί διακαώς να ιδρύσει μια Αμερικανική Αυτοκρατορία του Εμπορίου και σε αυτό είναι αδαμάντινος, προκαλώντας έντονη δυσανεξία στο Μακρόν αλλά και στους λοιπούς όλου γενικά του πλανήτη.
Κάποιο κλίμα αισιοδοξίας έρχεται από το γεγονός(;) ότι η σχέση ανάμεσα στους δύο ηγέτες αποτελεί ένα από τα πιο σταθερά στοιχεία της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής αναδεικνύοντας τον Μακρόν ως τον αναμφίλεκτο προνομιούχο ηγέτη που διατηρεί δεσμούς φιλίας με τον Λευκό Οίκο. Αλλά τι τα θέλετε; Ο,τι και να πει κανείς η Αμερική διατηρεί την παντοδυναμία της και ο Τραμπ είναι αναγκαίο κακό που πρέπει να υποστούμε, εκόντες άκοντες.

Δύο πολιτικοί άνδρες ο ένας 70+ και ο άλλος μόλις σαράντα έχουν συνευρεθεί και συμπαθήσει ο ένας τον άλλον. Ο πρώτος είναι ηγέτης της πλέον ισχυρής χώρας του κόσμου. Ο άλλος αρχηγός της 2ης δύναμης της Ευρώπης. Φαίνεται πως αλληλοεκτιμήθηκαν, αλλά αυτό δεν λέει τίποτα σε όρους διπλωματίας. Στα βασικά σημεία Ιράν, αλλαγή κλίματος και εμπόριο διατηρούν τις θέσεις τους αμετακίνητες και φυσικά διαφωνούν κάθετα. Ποιος θα υποχωρήσει είναι πασίδηλο.


Ο κ. Θάνος Κακουριώτης είναι ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ