Η Ελενα Κελεσίδη στον ρόλο μιας ντίβας… 337 ετών

Η Ελενα Κελεσίδη είναι μια ντίβα της όπερας… 337 ετών! Αυτό απαιτούν οι ανάγκες του νέου της ρόλου. Η σοπράνο, η οποία έχει διαγράψει σημαντική διαδρομή σε μερικές από τις πιο φημισμένες διεθνείς λυρικές σκηνές, ερμηνεύει την Εμίλια Μάρτι στην όπερα του Τσέχου Λέος Γιάνατσεκ «Υπόθεση Μακρόπουλου» που παρουσιάζεται για πρώτη φορά από την Εθνική Λυρική Σκηνή σε μουσική διεύθυνση του σλοβάκου αρχιμουσικού Οντρέι Ολος και σκηνοθεσία του Γιάννη Χουβαρδά. Συναντηθήκαμε μια Παρασκευή απόγευμα, αμέσως μετά το πέρας της πρόβας της. Με χαιρετά εγκάρδια και την επόμενη στιγμή μου δείχνει μερικά από τα αξεσουάρ που συμβάλλουν στη μεταμόρφωσή της στην πρωταγωνιστική ηρωίδα του έργου: μια περούκα, ένα ρούχο… «Τα κοστούμια μου είναι όλα τιγρέ και λεοπάρ. Είμαι ένα άγριο ζώο» λέει με χιούμορ.

Πώς είναι, άραγε, να ερμηνεύει μια γυναίκα που κουβαλά στην πλάτη της τρεις αιώνες ζωής; «Πρώτη φορά μου συμβαίνει αυτό» λέει γελώντας δυνατά. «Ηξερα την όπερα αλλά δεν είχε τύχει μέχρι σήμερα να τη δω. Κάποια εποχή που τραγουδούσα στο Κόβεντ Γκάρντεν παιζόταν στο Λονδίνο. Είχα διαβάσει το θεατρικό, τη μαύρη κωμωδία του Κάρελ Τσάπελ επάνω στην οποία βασίζεται το λιμπρέτο, αν και υπάρχουν κάποιες διαφορές. Οταν ανέλαβα τον ρόλο άρχισα να ψάχνω τα πάντα γύρω από την ηρωίδα και το έργο».

Η πρεμιέρα της όπερας, σε λιμπρέτο του ίδιου του συνθέτη, δόθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 1926 στο Εθνικό Θέατρο του Μπρνο της Τσεχίας. Η διάσημη τραγουδίστρια Εμίλια Μάρτι είναι μια κυρία 337 ετών. Το μυστικό της αιώνιας νιότης της κρύβεται σε ένα ελιξίριο το οποίο παρασκεύασε τον 16ο αιώνα ο κρητικός αλχημιστής Ιερώνυμος Μακρόπουλος, στην υπηρεσία τότε του αυτοκράτορα Ροδόλφου Β’, και το δοκίμασε πρώτα στην ίδια του την κόρη, την Ελίνα Μακροπούλου. Η Ελίνα έζησε στη διάρκεια των τριών αυτών αιώνων ως Ευγενία Μοντές, Ελζα Μίλερ, Εκατερίνα Μίσκιν, Ελιάν Μακ Γκρέγκορ, διατηρώντας μόνο τα αρχικά γράμματα του πραγματικού της επωνύμου. Κάποια στιγμή, ως Εμίλια Μάρτι πλέον, νιώθει να την πλησιάζει η φθορά και θέλει να πάρει πίσω στα χέρια της το ελιξίριο που θα της χαρίσει άλλα τόσα χρόνια ζωής. Ωστόσο, συνειδητοποιεί τον κυνισμό και την απάθεια που έχει επιφέρει η κατάσταση της αιώνιας νιότης και αντιλαμβάνεται πόσα σημαντικά πράγματα, όπως η αίσθηση ενός σκοπού στη ζωή, έχουν να κάνουν με τη γνώση ότι υπάρχει ένα ορατό τέλος. Ετσι, αποφασίζει να αφήσει τον θάνατο να την κυριεύσει…

Η Ελενα Κελεσίδη λέει ότι η σκηνοθεσία του Γιάννη Χουβαρδά είναι πραγματική πρόκληση, έχει μεγάλο ενδιαφέρον. «Ποτέ δεν είχα κάνει κάτι τέτοιο. Να βρίσκονται επί σκηνής όλη την ώρα οι πάντες, ανεξάρτητα από το αν τραγουδούν ή όχι. Ακόμη και οι μικροί ρόλοι είναι διαρκώς παρόντες και λειτουργούν ως ηθοποιοί, κάτι κάνουν. Εγώ περίμενα το κλασικό «δεν τραγουδώ, φεύγω από τη σκηνή, ξεκουράζομαι, διορθώνω λίγο το μακιγιάζ μου, κοιτάω τα λόγια μου». Εδώ είναι αλλιώς».

Ομολογεί πως ο ρόλος είναι πολύ δύσκολος. «Είναι μεγάλο στοίχημα, και φωνητικά και μουσικά και ρυθμικά. Δεν υπάρχουν μελωδίες, είναι πολύ προχωρημένο έργο. Κάποιες φορές μπορεί να σου θυμίσει Πουτσίνι αλλά στην πραγματικότητα δεν έχει καμία σχέση. Επίσης, τα τσέχικα είναι πολύ δύσκολα. Εχω ζήσει στη Σοβιετική Ενωση, μιλώ ρωσικά, με βοήθησαν στην προφορά, όμως η ίδια η γλώσσα είναι ακόμη πιο δύσκολη, δεν υπάρχει σύγκριση». Η ίδια δουλεύει από τα τέλη Οκτωβρίου. «Στην αρχή, η παράσταση είχε προγραμματιστεί για Ιούλιο. Οταν τελικά αποφασίστηκε να ανέβει τον Μάιο, το διάστημα που είχα μπροστά μου περιορίστηκε. Αναγκάστηκα να ακυρώσω οτιδήποτε άλλο είχα προκειμένου να προετοιμαστώ. Ως την τελευταία στιγμή είχα ανασφάλεια. Τώρα είμαι σίγουρη για κάποια πράγματα, αλλά ακόμη δεν μπορώ να το πω 100%. Ακόμη δεν έχει μπει η ορχήστρα στις πρόβες, η οποία είναι «βαριά», νομίζω περισσότερα από 100 άτομα. Στο τέλος τραγουδώ non stop επί 20 λεπτά. Είναι ένας μονόλογος, δεν μπορείς να πεις άρια γιατί δεν υπάρχει… το τραγουδώ κι από κάτω είναι σαν να ακούς Βάγκνερ. Εγώ δεν είμαι Μπενάτσκοβα με αυτή την τεράστια φωνή».

Η ίδια έχει εμπειρία από έργα του 20ού και 21ου αιώνα. Η πρώτη της επαφή ήταν πριν από μερικά χρόνια με την όπερα του Μιετσισλάβ Βάινμπεργκ «Die Passagierin» («Η επιβάτις») που παρουσιάστηκε υπό τον Θεόδωρο Κουρεντζή στο Μπρέγκεντζ με την ίδια στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Αργότερα, έκανε και τον «Βυσσινόκηπο» του Φιλίπ Φενελόν στη Βαστίλλη, μια όπερα βασισμένη στο ομότιτλο έργο του Τσέχοφ. «Αυτό κι αν ήταν δύσκολο. Δυο χρόνια μου πήρε να μάθω τον ρόλο» λέει η Ελενα Κελεσίδη. Κατά τη γνώμη της, το στοίχημα σε αυτά τα έργα είναι η παρουσία, η προσωπικότητα. «Μουσικά, ό,τι και να κάνεις, ο κόσμος μάλλον δεν θα το καταλάβει, μόνο ο μαέστρος θα το αντιληφθεί. Το σημαντικό είναι να πείσεις τον θεατή που σε βλέπει, να τον κάνεις να καρφωθεί».

Θεωρεί ότι η παρουσίαση αυτών των έργων χρειάζεται πολύ καλή προβολή ώστε ο κόσμος να πάει στην όπερα να τα δει. «Θυμάμαι κάποτε που τραγουδούσα στο Κόβεντ Γκάρντεν «Μποέμ» και «Τραβιάτα», παρουσίαζαν μια νέα, καταπληκτική όπερα με υπέροχα σκηνικά και κοστούμια, θαυμάσιους τραγουδιστές. Ωστόσο, τα εισιτήρια δεν πουλήθηκαν. Πού; Στο Κόβεντ Γκάρντεν που δεν βρίσκεις ούτε για δείγμα. Τελικά, έδωσαν σε εμάς, στους τραγουδιστές που συμμετείχαμε σε άλλες παραγωγές για να πάμε στην πρεμιέρα, να γεμίσουμε το θέατρο και να φέρουμε και κόσμο. Οταν έρθεις και δεις καταπληκτικά πράγματα συνηθίζεις. Κάποιοι έρχονται την πρώτη φορά και δεν τους αρέσει ούτε η «Τραβιάτα». Ξανάρχονται όμως δυο-τρεις φορές, αργότερα ακούν κάπου το «Brindisi» και το αναγνωρίζουν. Ετσι και με τη σύγχρονη όπερα, πρέπει να τη συνηθίσουμε. Να πάμε με καθαρό μυαλό και θέληση».

Μέσα από αυτή τη διαδικασία αγάπησε και η ίδια την Εμίλια Μάρτι. «Την αγάπησα, παρ’ όλο που δεν κάνει και τόσο για τη φωνή μου. Είναι για πιο «γεμάτες», πιο spinto και δραματικές φωνές. Εγώ από το λυρικό ρεπερτόριο πήγα σε κάτι πολύ διαφορετικό. Δεν θέλει πολλή ομορφιά στη φωνή, η έκφραση είναι διαφορετική. Ωστόσο, ακόμη μου αρέσει να ρισκάρω. Τι να κάνω, να συνεχίσω με την «Τραβιάτα»; Πόσο ακόμα; Σπίτι αγόρασα με αυτό το έργο…».

Ονειρεύεται, άραγε, συγκεκριμένους ρόλους για το μέλλον; «Ξέρω πως δεν μπορώ πλέον να τραγουδώ τα κοριτσάκια» λέει η Ελενα Κελεσίδη. «Θα μου άρεσε, για παράδειγμα, να κάνω την Κοντέσα στους «Γάμους του Φίγκαρο». Εχω κάνει Σουζάνα αλλά όχι Κοντέσα. Επίσης ένας ρόλος που θα ήθελα να κάνω είναι η Ντεσπίνα από το «Cosi fan tutte». Είναι τρίτος ρόλος αλλά πολύ ενδιαφέρων. Θέλω να βουτήξω και σε άλλα πράγματα, δεν με πειράζει να τσαλακωθώ».

Πού και πότε

Η όπερα του Γιάνατσεκ «Υπόθεση Μακρόπουλου» θα παρουσιαστεί στις 20, 23 και 25/5 στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της ΕΛΣ, στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Ερμηνεύουν: Ελενα Κελεσίδη, Δ. Πακσόγλου, Β. Μανιάτης, Ν. Στεφάνου, Αρτεμις Μπόγρη, Γ. Γιαννίσης, Χ. Κεχρής, Δ. Σιγαλός, Α. Ρακόπουλος, Μιράντα Μακρυνιώτη. Στις 20.00.