Εναν χρόνο νωρίτερα πίνοντας καφέ με τον Σταμάτη Κριμιζή, σε αγαπημένο του καφέ στο Αλσος Παπάγου, φέραμε τη συζήτηση στο θέμα που απασχολούσε (και εκείνητην περίοδο) την επικαιρότητα: «Και τι είναι αυτή η ΕλληνικήΔιαστημική Υπηρεσία;». Ησυνέχεια της ερώτησης έμοιαζε δεδομένη: «Πώς και αποφασίσατε να εμπλακείτε αυτή την περίοδο στην προσπάθεια δημιουργίας ελληνικής διαστημικής υπηρεσίας;».
Ο Σταμάτης Κριμιζής δεν βλέπει την Ελλάδα με τα μάτια του Ελληνα. Τη βλέπει μάλλον με τη νοσταλγία του Ελληνα. Δεν αντιλαμβάνεται γραφειοκρατικά ή πολιτικά κωλύματα. Σκέφτεται σχεδόν πάντα
«μήπως τώρα ήρθε η ώρα να κάνουμε ένα βήμα μπροστά;».
Κατ’ επέκταση τον στενοχωρούσε η απόσταση που έβλεπε να τον χωρίζει από μια κυβέρνηση που έδειχνε φιλοσοφική αντίθεση στην αναζήτηση της αριστείας και στις ευρύτερες συνεργασίες μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (κάτι που πάντα αποκαλούσε «σχιζοφρενικό»), αλλά έμοιαζε πρόθυμος να την ξεχάσει εάν πληρούνταν το δεύτερο «Α» στην κλίμακα αξιών του: Αξιοκρατία.
Ακρωτηριασμένος Οργανισμός
Ετσι πολύ απλά στην κουβέντα μας απάντησε: «Πρέπει κάποτε να γίνει. Η Ελλάδα πληρώνει κάθε χρόνο περίπου 11 εκατ. ευρώ στην ESA (σ.σ.: την ευρωπαϊκή διαστημική υπηρεσία), και μέρος αυτών είναι στις υποχρεώσεις των Ευρωπαίων να επιστρέφονται στη συνέχεια με συμβόλαια σε τεχνολογίες και αντίστοιχες υπηρεσίες στην Ελλάδα. Πρέπει επιτέλους να αποκτήσουμε ένα συντονισμένο πρόγραμμα. Οι κυβερνήσεις στην Ελλάδα, παρότι τους το έλεγα συνέχεια, δεν ήθελαν να το αντιμετωπίσουν. Το προσπαθώ τα τελευταία 30 χρόνια. Στα μέσα της δεκαετίας του ’90 βέβαια ήρθαμε κοντά στο να το προχωρήσουμε με έναν νόμο τότε του κ. Χριστοδουλάκη. Ετσι τελικά σκέφτηκα ότι, εάν τώρα δημιουργηθεί ένα διαφανές και αξιοκρατικό σύστημα, ίσως είναι η στιγμή».
Η στιγμή όμως δεν ήρθε. Λίγο περισσότερο από μήνας χρειάστηκε για τον ευπατρίδη επιστήμονα για να παραιτηθεί και στη συνέχεια να δηλώσει απογοητευμένος προς κοινό φίλο που τον προέτρεπε να μην εμπλακεί στη δημιουργία του Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού (ΕΛΔΟ).
«Ειπώθηκε ότι είμαι εναντίον του προγράμματος γιατουςμικροδορυφόρους» δηλώνει σήμερα ο κ. Κριμιζής μιλώντας στο «Βήμα» σχετικά με τους αξίας περίπου 24 εκατ. ευρώ δορυφόρους που προβλέπεται να κατασκευαστούν από ελληνικά πανεπιστήμια. «Είναι ειρωνικό διότι, μεταξύ άλλων, είμαι συντονιστής των ομιλιών για «SmallScientificSatellites» τα τελευταία 15 χρόνια στο ετήσιο Διεθνές Αστροναυτικό ΣυνέδριοτηςΔιεθνούς Ακαδημίας Αστροναυτικής, όπου παρουσιάζονται οι τελευταίες εξελίξεις στον κλάδο. Σε καμία περίπτωση δεν είμαι αντίθετος στο πρόγραμμα που είχε ανακοινωθεί προτού γίνει ο ΕΛΔΟ και ποτέ δεν δήλωσα ούτε υπαινίχθηκα κάτι τέτοιο. Είπα ότι το πρόγραμμα είναι σημαντικό αλλά και πολύπλοκο. Τόνισα ότι χρειάζεται προγραμματισμός και οργάνωση για να είμαστε σε θέση να υλοποιήσουμε το πρόγραμμα ακολουθώντας τα διεθνή πρότυπα και να εγγυηθούμε ή να διαφημίσουμε τα μελλοντικά αποτελέσματα. Και δυστυχώς από τις συζητήσεις προέκυψε ότι κάτι τέτοιο δεν υπάρχει ακόμη».
Να θυμίσουμε εδώ ότι ο κ. Κριμιζής διατύπωσε αιχμές τις προηγούμενες ημέρες, με την επιστολή παραίτησης του από την προεδρία του Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού, για τις επιδιώξεις και τις στοχεύσεις της ηγεσίας του υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής σε ό,τι αφορά τις διαδικασίες σύστασής του.
Επίσης, υπογράμμισε ότι δεν δέχθηκε να ηγηθεί ενός Οργανισμού οι αρμοδιότητες του οποίου με υπουργικές αποφάσεις ακρωτηριάζονταν συνεχώς, για να μεταφερθούν σε μη ειδικούς, υπαλλήλους του υπουργείου.
Αθέτηση των υποσχέσεων
Εν ολίγοις ο διακεκριμένος επιστήμονας έκρινε ότι δεν του ταιριάζει ο ρόλος της «γλάστρας». Υπήρξε επί πολλά χρόνια επικεφαλής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φυσικής (APL) του Πανεπιστημίου Τζον Χόπκινς των ΗΠΑ, το οποίο έπαιξε και συνεχίζει να παίζει καθοριστικό ρόλο στις διαστημικές αποστολές. Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη νέων επιστημονικών οργάνων για το Διάστημα και στην προώθηση της ρομποτικής διαστημικής εξερεύνησης.
Είναι μάλισταο μόνος επιστήμονας στον κόσμο ο οποίος έχει ηγηθεί ή έχει συμμετάσχει στα πειράματα διαστημικής φυσικής που έχουν γίνει και στους εννέα πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος. Ο κ. Κριμιζήςυπήρξε επικεφαλής ερευνητής σε πέντε αποστολές της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), μεταξύ των οποίων στις αποστολές των δύο Voyager και τουCassiniστον Κρόνο.
Στην Ελλάδα ωστόσο, όπως φάνηκε, θα έπρεπε να κάνει ένα βήμα… πίσω από τον γενικό γραμματέα Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων Βασίλη Μαγκλάρα, ο οποίος και έσπευσε να του επιτεθεί δημόσια με σειρά χαρακτηρισμών και ισχυρισμών που σχολιάστηκαν αρνητικά τις προηγούμενες ημέρες από πολιτικούς και ακαδημαϊκούς.
Δεν είναι το ότι δεν τηρήθηκαν οι νομικές προδιαγραφές που διέπουν τη λειτουργία του ΕΛΔΟ, λένε σήμερα άνθρωποι από το περιβάλλον του κ. Κριμιζή, αλλά το γεγονός ότι η κυβερνητική πλευρά αθέτησε την υπόσχεσή της πως θα τηρήσει αυτές τις προδιαγραφές. Και αυτή η υπόσχεση ήταν το κίνητρο για τον κ. Κριμιζή να αναλάβει την προεδρία του ΕΛΔΟ.
Οκτώ χρόνια νωρίτερα ωστόσο ο κ. Κριμιζής είχε κάνει μία ακόμα προσπάθεια να συνεργαστεί με ελληνική κυβέρνηση, ως πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Ερευνας και Τεχνολογίας επί υπουργίας Αννας Διαμαντοπούλου στην Παιδεία. Η οποία σήμερα μιλώντας στο «Βήμα» δηλώνει: «Οταν ζήτησα από τον Σταμάτη Κριμιζή να ηγηθεί του οργάνου αυτού, μου απάντησε: «Φυσικά και θα έρθω, βάζω όμως μόνο έναν όρο: σε θέματα αξιοκρατίας θα έχω τον πρώτο λόγο». Κάτι που φυσικά δεχθήκαμε».
«Επιδίωξή μου οι άριστοι να πηγαίνουν μπροστά»
Ο Σταμάτης Κριμιζής συνηθίζει να λέει ότι η Ελλάδα δεν αφήνει τους αρίστους να προκόψουν. Μιλώντας στο «Βήμα» αναφέρει ότι το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα αφήνει τα κόμματα μέσα στα πανεπιστήμια και του είναι τόσο δύσκολο να επικεντρώσει στην αριστεία και όχι στην πολιτική καθοδήγηση. Οτι πολλοί πολιτικοί της χώρας ενδιαφέρονται μόνο για την ψήφο των πολιτών και για να επανεκλεγούν και δευτερευόντως για την ανάπτυξη και στήριξη της χώρας, όμως τελικά – μακροπρόθεσμα – και για την ευημερία των πολιτών. Οτι δεν έχουμε παράδοση μακροχρόνιας στρατηγικής, ούτε εθνικό σχέδιο στην έρευνα.
Με το δεδομένο δε ότι στα της επικαιρότητας η παγκόσμια αγορά που αφορά το Διάστημα μπορεί να ξεπερνά τα 70 δισ. δολάρια, μεγάλο μέρος της οποίας κινείται στην Ευρώπη, κάτι κάνουμε λάθος.
Πάντως πολλοί τις προηγούμενες ημέρες έθεταντο θέμα σύγκρουσης συμφερόντων στο θέμα του Οργανισμού του Διαστήματος.
Για παράδειγμα, ο αντικαταστάτης του κ. Κριμιζή, Χρ. Πρωτοπαπάς, είναι παράλληλα και διευθύνων σύμβουλος τηςHellas Sat/Arabsat, και ο ΕΛΔΟ είναι ο επίσημος διαπραγματευτής των τηλεπικοινωνιακών αναγκών του κράτους, που προσφέρονται από τηνHellas Sat/Arabsat. Μάλιστα ο ίδιος δήλωσε πρόσφατα ότι θα είναι «μη εκτελεστικός πρόεδρος».
Στα παραπάνω να προσθέσουμε ότι με τη μεταρρύθμιση του Κώστα Γαβρόγλου στα ΑΕΙ δημιουργείται τώρα Τμήμα Αεροδιαστημικών Εφαρμογών στο ΤΕΙ Χαλκίδας, που θα ενταχθεί τελικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μήπως συνδέεται με το «μεγάλο σχέδιο»;
Πάντως κάποιοι έσπευσαν να χαμογελάσουν το Πάσχα λαμβάνοντας ευχετήρια κάρτα του Νίκου Παππά με έναν μικρό… πύραυλο να βγαίνει από ένα πασχαλινό αβγό. Γιατί άραγε;
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
