Οι Ζισκάρ, Γουλφ, Γιούνκερ και η «επανάσταση» Μακρόν

Σε πρόσφατη έκδοση του βιβλίου της διαΝΕΟσις «Η Επόμενη Ευρώπη» παρουσιάζεται ένα σύνολο κειμένων για το μέλλον της Ευρώπης. Το γενικό συμπέρασμα στο οποίο μπορεί να καταλήξει ο αναγνώστης είναι ότι ναι μεν υπάρχει αισιοδοξία σχετικά με το μέλλον της Ευρώπης, αλλά υπό όρους.

Φυσικά τον τόνο τον δίνει ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ. Αναγνωρίζει ότι η Ευρώπη βρέθηκε σε υπαρξιακή κρίση. Και χαρακτηρίζει το έτος 2016 –με το δημοψήφισμα για αποχώρηση της Βρετανίας από την Ενωση, την προσφυγική κρίση, την τρομοκρατική απειλή και την άνοδο του λαϊκισμού –ως annus horribilis. Ωστόσο, «η Ευρώπη αποδείχτηκε περισσότερο ανθεκτική από ό,τι πίστευαν οι επικριτές της».

Στη συνέχεια, αφού επισημαίνει ότι δεν υπάρχει περιθώριο για εφησυχασμό, παρουσιάζει τις γνωστές από τη «Λευκή Βίβλο» μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη ο κοινός μας τόπος. Οπως η ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης, ο μετασχηματισμός του ESM σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, η ένταξη της ψηφιακής αγοράς και της αγοράς της ενέργειας στην ενιαία αγορά,η δημιουργία κοινής πολιτικής για την άμυνα και την προστασία των συνόρων,η κοινωνική προστασία κ.ά. Και αυτά όλα με την κοινοτική μέθοδο και όχι τη διακυβερνητική, αλλά και την άσκηση επιμέρους πολιτικών με τους «προθύμους». Στους –όλο και λιγότερους –υποστηρικτές της Ομοσπονδιακής Ευρώπης, «της περισσότερης Ευρώπης», δηλώνει την πίστη του για «περισσότερη και καλύτερη Ευρώπη». Μια πιο έξυπνη, αποτελεσματική, αλληλέγγυα και επικεντρωμένη στους στόχους της Ενωση.

Την εβδομάδα που πέρασε δύο άρθρα σημάδεψαν, κατά τη γνώμη μου, τον προβληματισμό για το μέλλον της Ευρώπης.

Το πρώτο με την υπογραφή του Ζισκάρ ντ’ Εστέν, του ανθρώπου που έβαλε την υπογραφή του στη δημιουργία του ευρώ, προκαλεί ερωτηματικά. Τα συμπεράσματά του από την υπαρξιακή κρίση της ΟΝΕ προκαλούν εύλογες απορίες. Προτείνει τη ριζική μετάλλαξη της Ευρώπης. «Το μπλοκ σήμερα είναι σε βαθιά σύγχυση γιατί είναι αδύναμο, γραφειοκρατικό». Και προτείνει την άμεση δημιουργία μιας Ευρώπης ομοσπονδιακής μορφής, αποτελούμενης από 12 κράτη.

Τα έξι ιδρυτικά και τις Ισπανία, Πορτογαλία, Αυστρία, Φινλανδία, Ιρλανδία και Πολωνία! Το σχέδιο προβλέπει τη δημιουργία δικού της «προϋπολογισμού, ενιαίου φορολογικού συστήματος και θεσμών, χωρίς την ανάγκη αναθεώρησης των ευρωπαϊκών θεσμών». Ισχυρίζεται ότι δεν πρόκειται για μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων, αλλά για τη δημιουργία ενός ισχυρού πυρήνα που θα μπορέσει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις αλλαγές που γίνονται στην παγκόσμια σκηνή.

Την ίδια εβδομάδα διαβάσαμε ένα εκρηκτικό άρθρο του πρύτανη της οικονομικής δημοσιογραφίας και της οικονομίας της παραγωγής των «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» Μάρτιν Γουλφ. Φαινομενικά το κείμενο επεξεργάζεται τα λάθη των ΗΠΑ σε σχέση με τη διαμάχη της, τον εμπορικό πόλεμο, με την Κίνα και καταλήγει στο εξής συμπέρασμα, που αφορά και την Ενωση.

«Η Κίνα δεν είναι πραγματική απειλή… Η απειλή είναι η παρακμή της Δύσης, είναι η αδιαφορία της για την τύχη του μεγάλου μέρους των πολιτών, η διαφθορά της πολιτικής από το χρήμα και η θυσία των μακροπρόθεσμων επενδύσεων για χάρη της ιδιωτικής και της δημόσιας κατανάλωσης». Και καταλήγει στην επισήμανση ότι η μέθοδος που αντιμετωπίσαμε την οικονομική κρίση μέσω νομισματικών πολιτικών δημιούργησαν νέες φούσκες.

Την εικόνα σύγχυσης, πεσιμισμού και αναθεωρητισμού ήρθε και επισφράγισε ο Μακρόν με τη διαπίστωσή του στην ομιλία του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ότι η περίοδος μέχρι τις εκλογές του Ευρωκοινοβουλίου θα επιβεβαιώσει την ικανότητα της Ευρώπης να επιβιώσει. Η ομιλία του ήταν δραματική, βαθιά πολιτική και σκληρή και παρά τα θερμά χειροκροτήματα της Ολομέλειας –πλην Λακεδαιμονίων –προκάλεσε σιωπηρή δυσφορία σε μέρος του Λαϊκού Κόμματος, όταν τον άκουσαν να μιλάει για την ανάγκη αναδιανομής των πόρων προς τις ασθενέστερες οικονομίες για τη δημιουργία θεσμών κοινοτικών κ.ά. Είπαμε. Καλοί οι συμβολισμοί.

Αλλά όχι και να χάσουμε τις επόμενες εκλογές στις χώρες μας! Δύσκολα μπορεί να κανείς να διακρίνει τη σύμπλευση με τη σημερινή γερμανική κυβέρνηση.

Ο πρόεδρος της Γαλλίας φαίνεται ότι έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το επόμενο Κοινοβούλιο, παρά την μη συμμετοχή των Βρετανών, θα ενισχύσει τις κεντρόφυγες τάσεις εις βάρος των παραδοσιακών κομμάτων.

Ετσι τον βλέπουμε να προχωρεί το σχέδιό του για τη δημιουργία ενός νέου πολιτικού πανευρωπαϊκού σχηματισμού βασισμένου στη θεμελιώδη αρχή της ΕΕ: τη φιλελεύθερη Δημοκρατία. Σε αυτή «χωράνε» κεντροδεξιοί, φιλελεύθεροι και κεντροαριστεροί σχηματισμοί. Το σχέδιο παρασκηνιακά επεξεργάζεται στενός του συνεργάτης.

Φαίνεται ότι έχει εξασφαλίσει από την Ισπανία τους Ciudadanos, που οι δημοσκοπήσεις τους φέρνουν πρώτο κόμμα σήμερα, μεγάλο μέρος των φιλελεύθερων κομμάτων και του ίδιου του Φερχόφστατ. Από τη Γερμανία οι Πράσινοι εκφράζουν την επιθυμία να συμμετάσχουν, αν και ο Μακρόν δεν επιθυμεί να προκαλέσει προβλήματα στη Μέρκελ.

Στην Ιταλία, στην οποία είχε ήδη εξασφαλίσει τη συμμετοχή του Ρέντσι και μετά τις εκλογές, βρίσκεται σε συνεννοήσεις με το πρώτο σε ψήφους Κίνημα των 5 Αστέρων. Η στροφή του από τον αντιευρωπαϊκό λαϊκισμό στη φιλευρωπαϊκή παράταξη είναι εντυπωσιακή. Σχεδόν βέβαιη θεωρείται η συμμετοχή κομμάτων της Benelux. Και οι διαβουλεύσεις συνεχίζονται. Μεγάλο μέρος της σοσιαλδημοκρατίας, βλέποντας το φάσμα της εκλογικής συντριβής το καλοκαίρι του ’19, θα βρουν τρόπο να συμμετάσχουν στο εγχείρημα, που φιλοδοξεί να έρθει δεύτερο στις ευρωεκλογές.

Αλλά και μετά την αποτυχία του πειράματος Τσίπρα, που συμπαρέσυρε και το Podemos στην Ισπανία στη δημοσκοπική κατάρρευση, πιστεύω ότι έχουν περιθώριο να συμμετάσχουν σχηματισμοί από την Αριστερά που αφυπνίζονται από ιδεολογικό βολονταρισμό τους. Η σύγκρουση της ιδεολογίας με την πραγματικότητα υπήρξε επώδυνη και διδακτική. Αλλά και βρετανοί αντίπαλοι του Brexit, οι οποίοι δεν θα έχουν πλέον εκπροσώπηση στο Ευρωκοινοβούλιο, θα βρεθεί τρόπος να συμμετάσχουν μέσα από τις «λίστες Μακρόν».

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, ας μην εκπλαγούμε αν βρεθούμε απέναντι σε εκπλήξεις που σήμερα ακόμη δεν μπορούμε να φανταστούμε. Ή μήπως μπορούμε;

Ο κ. Αντώνης Τριφύλλης είναι πρώην στέλεχος της ΕΕ και μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου της διαΝΕΟσις.