Στις 19 Απριλίου εκτοξεύθηκε τo νέο αμερικανικό διαστημικό τηλεσκόπιο Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS), που θα αποτελέσει τον διάδοχο του τηλεσκοπίου Kepler στην αναζήτηση εξωπλανητών. Το τηλεσκόπιο δημιουργήθηκε από το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης, το περίφημο ΜΙΤ, που έχει και την επιστημονική ευθύνη της κόστους 337 εκατ. δολαρίων αποστολής, σε συνεργασία με το Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Goddard της NASA.
Μετά τις κατάλληλες «μανούβρες», οι οποίες θα διαρκέσουν περίπου δύο μήνες, το TESS, που έχει μέγεθος ψυγείου, θα τεθεί σε μια άκρως ελλειπτική τροχιά γύρω από τη Γη. Πρόκειται για μια τροχιά στην οποία δεν έχει ποτέ τεθεί άλλο διαστημικό αντικείμενο. Το τηλεσκόπιο θα κάνει μία πλήρη περιστροφή γύρω από τον πλανήτη μας κάθε 13,7 ημέρες, κινούμενο σε απόσταση 108.000 χιλιομέτρων από τη Γη (στο περίγειο) και μέχρι 373.000 χιλιόμετρα (στο απόγειο). Κάθε φορά που θα πλησιάζει πολύ τη Γη, θα στέλνει στους επιστήμονες τα στοιχεία που θα έχει συλλέξει στο μεταξύ.
Το TESS θα στρέψει τις τέσσερις κάμερές του στον ουρανό για να αναζητήσει ίχνη πλανητών που περνούν μπροστά από τουλάχιστον 200.000 κοντινά στη Γη άστρα, τα οποία απέχουν από τον πλανήτη μας έως 300 έτη φωτός. Κατά το πρώτο έτος λειτουργίας του το τηλεσκόπιο θα παρατηρεί τον ουρανό του νοτίου ημισφαιρίου, ενώ κατά το δεύτερο έτος θα στραφεί στο βόρειο ημισφαίριο, με στόχο να καλύψει πάνω από το 85% του ουρανού.
Το TESS θα ψάξει μια περιοχή του ουρανού περίπου 350 φορές μεγαλύτερη από εκείνη του Kepler και θα εστιάσει σε άστρα πιο μικρά, ψυχρά και αχνά σε σχέση με τον Ηλιο μας (δηλαδή, στους ερυθρούς νάνους, που αποτελούν περίπου το 90% των άστρων του γαλαξία μας). Αναμένεται να βρει μέσα σε δύο χρόνια τουλάχιστον 20.000 εξωπλανήτες, με τους αστρονόμους να πιστεύουν ότι κάποιοι εξ αυτών θα έχουν χαρακτηριστικά παρόμοια με αυτά της Γης. Το ΒΗΜΑ-Science μίλησε με τον Στίβεν Ράινχαρτ, επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας της αποστολής, για το τι μπορούμε να περιμένουμε από αυτήν.
Πότε αναμένετε να φθάσουν τα πρώτα δεδομένα από τις παρατηρήσεις του TESS;
«Το τηλεσκόπιο έχει ξεκινήσει τη διαδικασία να βρεθεί στη σωστή τροχιακή θέση και παράλληλα στην ενεργοποίηση των καμερών και των οργάνων του. Μόλις τα όργανα ενεργοποιηθούν θα ξεκινήσει η διαδικασία του ελέγχου της λειτουργίας τους. Ολα αυτά αναμένεται να διαρκέσουν περίπου 60 ημέρες, στη διάρκεια των οποίων θα έρχονται κάποια δεδομένα. Αυτά τα πρώτα δεδομένα αναμένεται να φθάσουν τον Ιούνιο. Θα ακολουθήσουν εξαντλητικός έλεγχος και ανάλυσή τους για να διαπιστωθεί ότι όντως αυτά αποτελούν προϊόν ομαλής λειτουργίας των οργάνων και αν όλα δείχνουν σωστά τότε θα γίνει η δημοσιοποίησή τους. Υπολογίζουμε λοιπόν ότι το κοινό θα μάθει για πρώτη φορά τι «είδε» το Tess έξι μήνες μετά την έναρξη των παρατηρήσεων».
Πότε προβλέπετε ότι θα υπάρξει η πρώτη ανακοίνωση για ανακάλυψη ενός εξωπλανήτη από το TESS;
«Αν και είναι μια εικασία, νομίζω ότι τα πρώτα κιόλας δεδομένα θα υποδεικνύουν την ύπαρξη εξωπλανητών. Αρα γύρω στον Δεκέμβριο η πρώτη ανακοίνωση θα αφορά εξωπλανήτες αλλά θα χρειαστεί βέβαια κάποιο χρονικό διάστημα στη συνέχεια για να υπάρξει οριστική επιβεβαίωση της ύπαρξής τους».
Η αποστολή Kepler εντόπισε περίπου 3.000 εξωπλανήτες. Πόσους πλανήτες πιστεύετε ότι θα ανακαλύψει το TESS; Εχετε θέσει κάποιον συγκεκριμένο στόχο ή δεν υπάρχουν προβλέψεις;
«Οι προσομοιώσεις που έχουμε κάνει δείχνουν ότι το TESS θα ανακαλύψει χιλιάδες εξωπλανήτες. Ωστόσο το πιο σημαντικό είναι το TESS έχει σχεδιαστεί να εντοπίζει πλανήτες που κινούνται γύρω από άστρα με 30-100 φορές μεγαλύτερη φωτεινότητα από τα άστρα των πλανητών που εντόπιζε το Kepler. Αυτό σημαίνει ότι οι αστρονόμοι θα διευκολύνονται στην παρατήρηση και μελέτη αυτών των πλανητών ανακαλύπτοντας περισσότερα στοιχεία σε σχέση με εκείνους που κινούνται γύρω από πιο αχνά άστρα».
Ποιος είναι ο βασικός σκοπός πίσω από την κατασκευή του TESS; Η λεπτομερής χαρτογράφηση του γαλαξία μας ή η ανακάλυψη κάποιου πλανήτη φιλόξενου στη ζωή που θα μπορέσει κάποτε να αποτελέσει τόπο κατοικίας των ανθρώπων;
«Για μένα προσωπικά το σημαντικό για αποστολές όπως αυτή του TESS είναι ότι μας βοηθούν να κατανοούμε καλύτερα τους πλανήτες. Καθώς μαθαίνουμε να κατανοούμε τους πλανήτες τόσο του ηλιακού μας συστήματος όσο και τους εξωπλανήτες, αρχίζουμε να μαθαίνουμε το πώς σχηματίζονται και εξελίσσονται τα πλανητικά συστήματα. Αυτό φυσικά σημαίνει ότι θα κατανοήσουμε το πώς εξελίχθηκε και το δικό μας. Ενα από τα μυστήρια (και υπάρχουν τόσο πολλά!) είναι το τι έκανε τη Γη φιλόξενη στη ζωή. Αυτό είναι κάτι που ακόμη δεν έχουμε καταλάβει πώς συνέβη, αλλά μελετώντας άλλα πλανητικά συστήματα ίσως κάποια στιγμή να βρούμε την απάντηση».
Αν κάποιος σάς έλεγε ότι θα πρέπει να επιλέξετε ανάμεσα στην ανακάλυψη από το TESS δεκάδων χιλιάδων εξωπλανητών ή στην ανακάλυψη ενός μόνο εξωπλανήτη, ο οποίος όμως θα ήταν πανομοιότυπος με τη Γη, τι θα επιλέγατε;
«Θα επέλεγα την ανακάλυψη χιλιάδων πλανητών, αν και είμαι σίγουρος ότι πολλοί θα διαφωνήσουν μαζί μου. Αν και πιστεύω ότι η ανακάλυψη ενός πλανήτη δίδυμου με τη Γη θα είναι μια συναρπαστική εξέλιξη που θα έχει ακόμα και φιλοσοφικές προεκτάσεις, εν τούτοις θα ήθελα να ανακαλυφθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι πλανήτες και να τους μελετήσουμε. Θέλω να κατανοήσω το πώς αυτοί οι πλανήτες δημιουργήθηκαν και σε όσους εξ αυτών υπάρχει ζωή πώς αυτή έκανε την εμφάνισή της εκεί».
Ποια είναι η ευχή σας για αυτή την αποστολή;
«Οταν ξεκινά μια νέα αποστολή, αυτό που με κάνει να ανυπομονώ είναι το στοιχείο του απροσδόκητου. Εχουμε κάποιες σκέψεις για το τι μπορεί να ανακαλύψει το TESS και οι ανακαλύψεις που θα κάνει θα είναι αναμφισβήτητα πολύ σημαντικές. Ωστόσο η μεγαλύτερη ευχή και ελπίδα μου είναι να ανακαλύψουμε κάτι απρόσμενο. Κάτι που θα φέρει στο τραπέζι καινούργια ερωτήματα και θα μας σπρώξει να προσπαθήσουμε να κάνουμε νέες εντυπωσιακές ανακαλύψεις».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
