Αντρέα Νάλες: Η πρώτη κυρία της γερμανικής Σοσιαλδημοκρατίας

«Γυναίκα, πιστή, αριστερή». Ετσι αυτοπροσδιοριζόταν η Αντρέα Νάλες το 2009 σε δημοσίευσή της με υπότιτλο «Τι μου είναι σημαντικό». Στο τρίπτυχο αυτό δεν άλλαξε τίποτε ως τώρα. Εκείνο που αλλάζει από σήμερα είναι ότι μια γυναίκα, πιστή και αριστερή γίνεται πρόεδρος του SPD, η πρώτη γυναίκα πρόεδρος στα 150 χρόνια του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Γερμανίας. Το σημερινό έκτακτο συνέδριο του SPD στο Βισμπάντεν αποκλειστικά για την εκλογή προέδρου του κόμματος είναι το μέχρι τώρα αποκορύφωμα της πολιτικής διαδρομής της Αντρέα Νάλες.

Τα χρονικά ορόσημα ήταν πολλά, αλλά το 1995 ήταν χρονιά-καμπή για τη Νάλες. Μόλις είχε εκλεγεί πρόεδρος της Νεολαίας «Γιούζος» και με την ιδιότητα αυτή συμμετείχε στο πρώτο της συνέδριο του SPD. Εκείνο το συνέδριο του Μάνχαϊμ έμεινε στην ιστορία για την ανατροπή του Ρούντολφ Σάρπινγκ που οργανώθηκε από τον Οσκαρ Λαφοντέν, ο οποίος εκλέχθηκε και πρόεδρος του κόμματος. Η Νάλες είχε το μερίδιό της στο «πραξικόπημα» του Λαφοντέν, ο οποίος αντάμειψε την πολλά υποσχόμενη νεαρή πολιτικό με επαίνους για τη «φρεσκάδα» της. Ο Λαφοντέν αποχώρησε ύστερα από τέσσερα χρόνια από το SPD. Αλλά για την Αντρέα Νάλες το συνέδριο στο Μάνχαϊμ ήταν η αρχή μιας άνευ προηγουμένου πολιτικής καριέρας.

«Στην περίπτωση του Ρούντολφ Σάρπινγκ, όλοι οι σύνεδροι της Νεολαίας «Γιούζος» ήταν της άποψης ότι με τον Σάρπινγκ δεν μπορούσαν να οργανωθούν κυβερνητικές πλειοψηφίες» είναι η απάντηση που έδωσε πρόσφατα η Νάλες στο γερμανικό ραδιόφωνο «Deutschlandfunk». Η ίδια, όπως έδειξε από τότε, έχει την ικανότητα οργάνωσης πλειοψηφιών.

Για τους εσωκομματικούς της αντιπάλους δεν είναι τίποτε άλλο από μια ιδιαίτερη έφεση στις ίντριγκες. Παραπέμπουν και σε όσα συνέβησαν 10 χρόνια αργότερα, όταν ανέτρεψε έναν άλλον ισχυρό άνδρα, πρόεδρο του SPD: τον Φρανς Μιντεφέρινγκ, ο οποίος στο συνέδριο του 2005 ήθελε άλλον γενικό γραμματέα του κόμματος, αλλά η Αντρέα Νάλες διεκδίκησε τη θέση και την κέρδισε. Η ήττα του Μιντεφέρινγκ οδήγησε αναγκαστικά στην παραίτησή του.

Την οργάνωση πλειοψηφίας θα χρειαστεί η Νάλες στο σημερινό συνέδριο του SPD στο Βισμπάντεν, όπου για πρώτη φορά από το 1995 υπάρχουν δύο υποψηφιότητες για τη θέση του προέδρου, και οι δύο γυναίκες. Η αντίπαλος της Νάλες, Σιμόνε Λάνγκε, 41 χρόνων, δήμαρχος του Φλένσμπουργκ, δεν έχει πιθανότητες επιτυχίας, αλλά η υποψηφιότητά της είναι αποτέλεσμα του προβληματικού τρόπου με τον οποίο διαχειρίστηκε τη διαδοχή του ο Μάρτιν Σουλτς τον Φεβρουάριο, όταν αποφάσισε να διεκδικήσει το υπουργείο Εξωτερικών και να παραδώσει την προεδρία του SPD στην Αντρέα Νάλες. Ο Μάρτιν Σουλτς δεν έγινε ποτέ υπουργός, αλλά η Νάλες, έστω και με καθυστέρηση δύο μηνών, φτάνει στον στόχο της.

Χρήσιμη θα φανεί η ικανότητα οργάνωσης πλειοψηφιών στη Νάλες κυρίως στην κεντρική πολιτική σκηνή της Γερμανίας, στην οποία θα πρωταγωνιστεί πλέον ως πρόεδρος του SPD που συμμετέχει για μία ακόμα τετραετία σε κυβέρνηση της δεξιάς καγκελαρίου Μέρκελ. Οντας ταυτόχρονα και κοινοβουλευτική ηγέτις του SPD ως πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του κόμματος, η Αντρέα Νάλες συγκεντρώνει στα χέρια της την εξουσία που της επιτρέπει να βάλει τη δική της σφραγίδα στη γραμμή του SPD και ταυτόχρονα σοσιαλδημοκρατική σφραγίδα στην πολιτική της κυβέρνησης «μεγάλου» συνασπισμού της Μέρκελ. Και στην προσπάθεια αυτή δεν θα φεισθεί σκληρών επιθέσεων εναντίον των πολιτικών αντιπάλων. «Από αύριο θα τρώνε μπουνιές στα μούτρα» απειλούσε η Νάλες με την εκλογή της ως προέδρου της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του SPD τον περασμένο Οκτώβριο, όταν η Μέρκελ διαπραγματευόταν για την «Τζαμάικα» και οι Σοσιαλδημοκράτες ονειρεύονταν τα έδρανα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Η 47χρονη Νάλες, γεννημένη στο Βάιλερ της Βόρειας Ρηνανίας Βεστφαλίας, πιστή καθολική, είναι μητέρα μιας κόρης σε σχολική ηλικία, την οποία μεγαλώνει μόνη της στο αγρόκτημα των προπαππούδων της. Σπούδασε Γερμανική Φιλολογία και Πολιτικές Επιστήμες, εντάχθηκε μαθήτρια στο SPD, το 1998 εκλέχθηκε για πρώτη φορά βουλευτής της Μπούντεσταγκ.

Εκείνο που τη χαρακτηρίζει είναι η μαχητικότητα. Στο κρίσιμο συνέδριο του περασμένου Δεκεμβρίου, όπου το SPD έπρεπε να αποφασίσει αν θα εγκρίνει μια νέα συγκυβέρνηση με τη Χριστιανική Ενωση της Μέρκελ, ήταν ο φλογερός λόγος της Αντρέα Νάλες εκείνος που αντέστρεψε το αρνητικό κλίμα για μια νέα συγκατοίκηση με τη Μέρκελ και απέτρεψε την επικράτηση του «ΝΟ ΓΚΡΟΚΟ». Στη διαπραγμάτευση που ακολούθησε, το SPD, με σημαντική συμβολή της Νάλες, πέρασε στην κυβερνητική συμφωνία σημαντικές προεκλογικές του εξαγγελίες για την ασφάλιση υγειονομικής περίθαλψης με αύξηση της συμμετοχής των εργοδοτών και για τον περιορισμό των συμβάσεων μερικής απασχόλησης, καθώς και μέτρα μεσοπρόθεσμα για τη σταθεροποίηση του σημερινού επιπέδου των συντάξεων.

Τα θέματα αυτά είχε διαχειριστεί η ίδια την προηγούμενη τετραετία και ως υπουργός Εργασίας στην κυβέρνηση της Μέρκελ, αφήνοντας πίσω της σημαντικό έργο, όπως η καθιέρωση και στη Γερμανία του εγγυημένου κατώτατου μισθού και η επαναφορά της δυνατότητας για συνταξιοδότηση στο 63ο έτος της ηλικίας.

Ανανέωση προσώπων και προγράμματος

Ως πρόεδρος του κόμματος πρέπει να υλοποιήσει την υπόσχεση της ανανέωσης σε πρόσωπα και πρόγραμμα του SPD, ύστερα από μια δραματική εκλογική ήττα και μια περίοδο που αντί να ασχοληθεί με το μέλλον ομφαλοσκοπούσε για τις συνέπειες των μεταρρυθμίσεων με την «Ατζέντα 2010» του Γκέρχαρντ. Η Νάλες είχε πολεμήσει τον Σρέντερ. «Για την “Ατζέντα” θα πάρουμε ίσως κάποτε μια τιμητική διάκριση για τις σωστές μεταρρυθμίσεις. Αλλά έτσι δεν θα κερδίσουμε ποτέ εκλογές» έλεγε το 2015. Η σύζυγος του πρώην καγκελαρίου Ντόρις Σρέντερ-Κοπφ σε συνέντευξή της στο περιοδικό «Stern» απαντά χωρίς περιστροφές στην ερώτηση εάν έχει ανάμεικτα συναισθήματα για τη Νάλες: «Οχι, δεν έχω. Είμαι σύνεδρος στο συνέδριο και θα την ψηφίσω. Προφανώς καταφέρνει να δένει πολλούς ανθρώπους μαζί της, έχει επαφές, είναι δικτυωμένη και μπορεί να ξεπερνάει δυσκολίες και πλήγματα».

Στην πρωτοφανή κρίση ηγεσίας που πέρασε το SPD μετά τις εκλογές, η Νάλες συνεργάστηκε άψογα με τον Ολαφ Σολτς, ο οποίος ήταν άλλοτε δεξί χέρι του Σρέντερ και σήμερα αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομικών. Η κατανομή εργασίας μεταξύ τους είναι συμφωνημένη και λειτουργεί. Αλλά στο τέλος της τετραετίας, όταν θα έρθει η ώρα της απόφασης για τον υποψήφιο καγκελάριο του SPD, κανένας δεν θα μπορεί να προσπεράσει την Αντρέα Νάλες.