Οι παγίδες του ελέγχου φυσικών προσώπων από την Εφορία

Για την επαλήθευση και ενδεχομένως τον διορθωτικό προσδιορισμό της δηλωθείσας φορολογητέας ύλης εφαρμόζεται στο πλαίσιο διενέργειας ελέγχων συγκεκριμένη μεθοδολογία έµµεσων τεχνικών, η οποία αξιοποιεί όλα τα διαθέσιμα στοιχεία, τις πληροφορίες και τα δεδοµένα για έσοδα κάθε πηγής, παντός είδους περιουσιακά στοιχεία και πραγµατοποιηθείσες δαπάνες κάθε φύσης, που αφορούν τόσο τον ίδιο τον φορολογούμενο όσο και τον/τη σύζυγο και τα προστατευόµενα µέλη.

1. Πεδίο εφαρμογής: Στη συγκεκριµένη διαδικασία ελέγχου µπορεί να υπαχθεί κάθε ανέλεγκτη υπόθεση φορολογίας εισοδήµατος, εφόσον συντρέχουν µία ή περισσότερες από τις προϋποθέσεις.

Φορολογικά έτη: Ως 31/12/2013, εφόσον δεν έχει γίνει έναρξη ελέγχου κατά την ημερομηνία αυτή.

Προϋποθέσεις:

•Υφίσταται αδικαιολόγητος πλουτισμός.

• Τα δηλωθέντα εισοδήματα, ατομικά και οικογενειακά, δεν καλύπτουν τις δαπάνες.

• Ο φορολογούμενος είναι μέλος ζημιογόνου εταιρείας.

• Δεν τηρούνται ή δεν επιδεικνύονται τα προβλεπόμενα βιβλία και στοιχεία.

• Υφίστανται πληροφορίες για παράνομα ή αδήλωτα εισοδήματα και

δαπάνες.

Προϋποθέσεις:

•Το δηλωθέν εισόδημα δεν καλύπτει τις προσωπικές δαπάνες

διαβίωσης ή ενδεχόμενη προσαύξηση περιουσίας.

• Σε περίπτωση άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας:

–Δεν τηρούνται προσηκόντως τα λογιστικά πρότυπα.

–Δεν εφαρμόζονται τα οριζόμενα για την έκδοση φορολογικών στοιχείων και δικαιολογητικών.

–Δεν προσκομίζονται στη Φορολογική Διοίκηση τα λογιστικά αρχεία ή φορολογικά στοιχεία έπειτα από πρόσκληση.

2. Μέθοδοι έμμεσου προσδιορισμού φορολογητέας ύλης: Για τη διενέργεια του ελέγχου επιλέγεται η τεχνική που κρίνεται προσφορότερη για το δηµόσιο συµφέρον µεταξύ των ακολούθων:

• Ανάλυση ρευστότητας του φορολογουµένου (source & application of funds method).

• Καθαρή θέση του φορολογουµένου (net worth method).

• Υψος τραπεζικών καταθέσεων και δαπανών σε µετρητά (bank deposits & expenditure method).

Εφόσον από τον έλεγχο προκύψει φορολογητέα ύλη που δεν έχει δηλωθεί, αυτή αποδίδεται προς φορολόγηση στο έτος που αφορά και κατανέµεται στις πηγές εισοδήµατος όπου τεκµηριωµένα ανάγεται.

Εάν κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό, η προκύπτουσα διαφορά για έτη πριν από το 2014 καταλογίζεται ως εισόδημα από υπηρεσίες ελευθερίων επαγγελμάτων της αντίστοιχης χρήσης (σύμφωνα με τις διατάξεις του προϊσχύσαντος ΚΦΕ). Από 1.1.2014 και εφεξής η προσαύξηση περιουσίας από παράνομη ή αδικαιολόγητη ή άγνωστη πηγή ή αιτία φορολογείται με σταθερό συντελεστή 33%.

Το δικαίωμα των Φορολογικών Αρχών να διενεργήσουν έλεγχο επί των δηλωθέντων εισοδημάτων του φορολογικού έτους 2018 παραγράφεται καταρχήν στις 31/12/2024 (5ετία).

Εξαιρετικά, σε περίπτωση φοροδιαφυγής, το διάστημα αυτό μπορεί να παραταθεί έως και την 31/12/2039 (20ετία).

Δεν αποτελούν «συμπληρωματικά στοιχεία» ικανά να δικαιολογήσουν την παράταση της καταρχήν πενταετούς παραγραφής (για προγενέστερες του 2014 χρήσεις) στοιχεία για το υπόλοιπο ή/και τις κινήσεις των τραπεζικών λογαριασμών στην ημεδαπή, ανεξαρτήτως εάν στοιχειοθετούν την απόκτηση εισοδήματος. Το ίδιο ισχύει και για τραπεζικούς λογαριασμούς αλλοδαπής στην περίπτωση που τροφοδοτήθηκαν ή τροφοδότησαν έμβασμα από και προς λογαριασμούς της ημεδαπής.

Αντισυνταγματικές κρίθηκαν οι διαδοχικές παρατάσεις του χρόνου παραγραφής, όπως ενδεικτικά κατόπιν έκδοσης εντολής ελέγχου.

Η 20ετής παραγραφή μπορεί να εφαρμοστεί σε εκκρεμείς υποθέσεις ελέγχου που αφορούν τις χρήσεις 2012 και εφεξής, εφόσον υφίσταται φοροδιαφυγή (δηλαδή αποφυγή πληρωμής φόρου άνω των €100.000 ανά φορολογικό έτος για φόρο εισοδήματος ή άνω των €50.000 για ΦΠΑ). Απομένει να κριθεί οριστικά το ζήτημα της συνταγματικότητας της παράτασης του χρόνου παραγραφής στα 20 έτη σε περιπτώσεις φοροδιαφυγής που ανάγονται σε χρήσεις μεταγενέστερες του 2012.

Το φορολογικά έτη που έληξαν έως και την 31/12/2011 έχουν παραγραφεί, εκτός εάν περιέλθουν σε γνώση της φορολογικής αρχής «συμπληρωματικά στοιχεία» εντός 10ετίας από το τέλος του έτους μέσα στο οποίο λήγει η προθεσμία υποβολής της δήλωσης. Σε περίπτωση συμπληρωματικών στοιχείων, φορολογικά έτη που έληξαν έως 31/12/2006 έχουν παραγραφεί.

Τα κράτη-μέλη της ΕΕ είναι ήδη υποχρεωμένα να ανταλλάσσουν πληροφορίες για ορισμένες κατηγορίες εισοδήματος και κεφαλαίου που οι φορολογούμενοι διαθέτουν σε κράτη-μέλη διαφορετικά από το κράτος της φορολογικής κατοικίας τους. Οι πληροφορίες που αρχίζουν από την 1.1.2016 καταλαμβάνουν εισόδημα από απασχόληση, αμοιβές διοικητικών στελεχών, προϊόντα ασφάλειας ζωής, συντάξεις, κυριότητα και εισόδημα ακίνητης περιουσίας.

Με νεότερη Οδηγία στις πληροφορίες που θα ανταλλάσσονται αναφορικά με φορολογικές περιόδους από 1.1.2016 και εφεξής προστίθενται στοιχεία τραπεζικών λογαριασμών, όπως ενδεικτικά:

• Το όνομα, η διεύθυνση, ο ΑΦΜ, η ημερομηνία αλλά και ο τόπος γέννησης κάθε δηλωτέου προσώπου που είναι δικαιούχος τραπεζικού λογαριασμού.

• Το υπόλοιπο ή η αξία του τραπεζικού λογαριασμού στο τέλος του σχετικού ημερολογιακού έτους ή στο κλείσιμο του λογαριασμού, εάν ο λογαριασμός έκλεισε κατά τη διάρκεια του εν λόγω έτους.

• Το ακαθάριστο ποσό τόκων, μερισμάτων και λοιπών εισοδημάτων.

• Τα έσοδα από την πώληση ή εξαγορά χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων που καταβλήθηκαν ή πιστώθηκαν στον λογαριασμό κατά τη διάρκεια του ημερολογιακού έτους κ.τ.λ.

Η Ελβετία και η Ευρωπαϊκή Ενωση υπέγραψαν στις 27 Μαΐου 2015 μια συμφωνία για την αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών που θα αφορά ολόκληρο το φάσμα των χρηματοοικονομικών λογαριασμών και θα διενεργείται σε ετήσια βάση. Η πρώτη ανταλλαγή αναμένεται να ξεκινήσει από το 2018 αναφορικά με τη φορολογική περίοδο του 2017.

Για το φορολογικό έτος 2016 διαβίβασαν στοιχεία, εκτός από τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, και τρίτες χώρες, δυνάμει της Πολυμερούς Συμφωνίας Αρμοδίων Αρχών για την Αυτόματη Ανταλλαγή Πληροφοριών Χρηματοοικονομικών Λογαριασμών του ΟΟΣΑ (CRS MCAA). Ενδεικτικά αναφέρεται η Νήσος του Μαν, το Τζέρσεϊ, οι Σεϋχέλλες και το Λιχτενστάιν. Από το 2018 θα αρχίσουν να ανταλλάσσουν πληροφορίες για το φορολογικό έτος 2017 περισσότερες τρίτες χώρες, όπως ενδεικτικά η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Ιαπωνία, το Κουβέιτ, ο Λίβανος, ο Παναμάς και η Σαουδική Αραβία. Μέχρι σήμερα την Πολυμερή Συμφωνία έχουν υπογράψει συνολικά 98 χώρες.