Ποιος θα φανταζόταν ότι το κάπνισμα ενός τσιγάρου σε ένα βιεννέζικο καφέ θα μπορούσε να είναι μια κίνηση με τέτοια πολιτική σημασία; Η απόφαση της νέας αυστριακής κυβέρνησης να καταργήσει την απαγόρευση του καπνίσματος στα εστιατόρια, που θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ από τον Μάιο, έχει γίνει κόκκινο πανί για τους αντιπάλους του κυβερνώντος συνασπισμού, ιδιαίτερα του μικρότερου εταίρου του, δηλαδή του ακροδεξιού Κόμματος Ελευθερίας της Αυστρίας (FPÖ).
Το κόμμα αυτό δεν είναι ποτέ μακριά από έντονες δημόσιες αντιπαραθέσεις. Αλλά είναι το σχέδιο της εγκατάλειψης της απαγόρευσης του καπνίσματος _ μια πολιτική που το FPÖ επέμεινε να είναι μέρος του κυβερνητικού προγράμματος του δεξιού καγκελαρίου Σεμπάστιαν Κουρτς _ που έχει γίνει η πιο αποτελεσματική αντιπολίτευση για τους αντιπάλους του ακροδεξιού κόμματος.
Μια δημόσια έκκληση που ξεκίνησε στα μέσα Φεβρουαρίου εναντίον του σχεδίου της κυβέρνησης συγκέντρωσε πάνω από μισό εκατομμύριο υπογραφές σε λίγες εβδομάδες. Αν και η αντίθεση στην φιλοκαπνιστική κίνηση της κυβέρνησης ξεκίνησε ως μη κομματικό κίνημα, στο οποίο ηγήθηκαν γιατροί και οργανώσεις πρόληψης του καρκίνου, τα κόμματα της αντιπολίτευσης το υιοθέτησαν γρήγορα, αισθανόμενα μια πρώιμη ευκαιρία να προκαλέσουν πολιτική ζημιά στον συνασπισμό του κεντροδεξιού Λαϊκού Κόμματος του Κουρτς με το ακροδεξιό FPÖ, που ανέλαβε την εξουσία τον Δεκέμβριο.
Για πολλούς Αυστριακούς, το κάπνισμα είναι αναπόσπαστο μέρος της ζωής σε ένα καφέ ή εστιατόριο. Η χώρα είναι μία από τις τελευταίες στη Δυτική Ευρώπη που επιτρέπουν το κάπνισμα σε χώρους εστίασης. Η σύνδεση με ένα τόσο ουσιαστικό μέρος της αυστριακής ζωής (η «κουλτούρα του βιεννέζικου καφενείου» προστέθηκε στον κατάλογο της UNESCO για την άυλη πολιτιστική κληρονομιά το 2011) σημαίνει ότι αυτό το ζήτημα έχει μεγάλη σημασία για πολλούς Αυστριακούς.
Σύμφωνα με τον ισχύοντα αυστριακό νόμο, τα εστιατόρια και τα μπαρ πρέπει να παρέχουν ένα χώρο μη καπνιστών, αλλά μπορούν επίσης να προσφέρουν χωριστούς χώρους όπου επιτρέπεται το κάπνισμα.
Το 2015, η τότε κυβέρνηση της Αυστρίας _ ένας μεγάλος συνασπισμός μεταξύ των κεντροαριστερών Σοσιαλδημοκρατών και του Λαϊκού Κόμματος _ ψήφισε την πλήρη απαγόρευση του καπνίσματος, η οποία θα έπρεπε να τεθεί σε ισχύ από την 1η Μαϊου 2018. Το κυβερνών Λαϊκό Κόμμα υπερασπίστηκε την αλλαγή της θέσης του ως το τίμημα που έπρεπε να πληρώσει για να πάρει παραχωρήσεις από το FPÖ σε άλλα θέματα _ όπως μια έντονα φιλοευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική.
Για τους ιδρυτές του κινήματος υπέρ της απαγόρευσης του καπνίσματος, το ζήτημα αφορά κυρίως τη δημόσια υγεία και όχι την πολιτική. Ορίζουν την απαγόρευση ως σημαντικό τρόπο για να εξασφαλιστεί ότι οι μη καπνιστές προστατεύονται από βλάβες στην υγεία τους και λένε ότι έτσι μπορούν να σωθούν ζωές.
Οι πολιτικοί του FPÖ και οι υποστηρικτές τους λένε ότι η άρση της καθολικής απαγόρευσης του καπνίσματος αφορά την υπεράσπιση της ατομικής ελευθερίας και της ατομικής ευθύνης.
Ο αντικαγκελάριος και ηγέτης του ακροδεξιού FPÖ Χάιντς-Κρίστιαν Στράχε, μανιώδης καπνιστής ο ίδιος, απέρριψε την λαϊκή αντίθεση στα σχέδιά του, λέγοντας ότι μια έκκληση πολιτών το 2015 κατά της απαγόρευσης του καπνίσματος συγκέντρωσε επίσης 500.000 υπογραφές. Ο δεξιός καγκελάριος Κουρτς, από την πλευρά του, προσπάθησε να παραμείνει υπεράνω της διαμάχης. Όποτε μιλάει για αυτό το θέμα, ξεκαθαρίζει ότι είναι προτεραιότητα του FPÖ, όχι της κυβέρνησης στο σύνολό της.
Ο ηγέτης των Σοσιαλδημοκρατών της αντιπολίτευσης και πρώην καγκελάριος Κρίστιαν Κερν επιμένει να καταγγέλει ότι η στάση του Λαϊκού Κόμματος δείχνει την «προθυμία του να βάλει κατά μέρος κάθε υπευθυνότητα και λογική» για να κρατήσει ικανοποιημένο τον ακροδεξιό εταίρο του στην κυβέρνηση.
Μέχρι στιγμής, ο κυβερνητικός συνασπισμός παραμένει ενωμένος, απορρίπτοντας το αίτημα των Σοσιαλδημοκρατών για δημοψήφισμα στο θέμα του καπνίσματος.
Εκθεση του ΟΟΣΑ διαπιστώνει ότι, σε αντίθεση με την πλειονότητα των χωρών του Οργανισμού όπου υπήρξε μείωση των καπνιστών τα τελευταία χρόνια, στην Αυστρία το ποσοστό του πληθυσμού που καπνίζει σε καθημερινή βάση παρέμεινε σταθερό και ανέρχεται στο 24,3% (μεγαλύτερο είναι μόνο στην Ελλάδα όπου φτάνει στο 27,3%). Ο μέσος όρος στον Ευρώπη έχει πέσει στο 18,4%.
