Η σκληρή και μαραθώνια αντιπαράθεση μεταξύ του Εμανουέλ Μακρόν και των σιδηροδρομικών έχει τεράστια συμβολική και πολιτική σημασία, και το αποτέλεσμά της θα κρίνει εν πολλοίς το μέλλον των μεταρρυθμίσεων στη Γαλλία.
«Καθώς πλησιάζει η πρώτη επέτειος της εκλογής του Μακρόν στην προεδρία (σ.σ.: 7 Μαΐου), οι απεργίες πολλαπλασιάζονται, κυρίως στο γαλλικό Δημόσιο» λέει στο «Βήμα» ο Ζαν-Μαρκ Ντανιέλ, καθηγητής Πολιτικής Οικονοµίας στο Πανεπιστήµιο ESPC Europe στο Παρίσι και αρθρογράφος στην εφημερίδα «Les Echos».
«Ο ιδιωτικός τομέας θεωρεί ότι σύμφωνα με μια φημισμένη φράση του Φρανσουά Ολάντ «ça va mieux» («τα πράγματα πάνε καλύτερα»). Το 2017 η ανάπτυξη έφτασε το 2%, το ποσοστό της ανεργίας μειώθηκε κάτω από 9% και η αγοραστική δύναμη των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα αυξήθηκε κατά 1,7%. Επιδέξια, ο Μακρόν λέει ότι η βελτίωση αυτή οφείλεται στην εμπιστοσύνη που εμπνέει ο ίδιος και το μεταρρυθμιστικό του πρόγραμμα. Αλλά στον δημόσιο τομέα ο θυμός αυξάνεται –κυρίως σε δύο τομείς, στα νοσοκομεία και τους σιδηροδρόμους» τονίζει ο κ. Ντανιέλ.
«Στις 4 Απριλίου, έγγραφα σχετικά με το νοσοκομείο της Τουλούζης, μιας μεγάλης πόλης της χώρας, διέρρευσαν στον Τύπο, δίνοντας μια ζοφερή εικόνα της νοσοκομειακής πραγματικότητας. Επισκεπτόμενος το νοσοκομείο της Ρουέν στη Νορμανδία στις 5 Απριλίου, ο Μακρόν αμφισβήτησε αυτή την πραγματικότητα, είπε ότι πρέπει να ξοδέψει τα χρήματα έξυπνα και απέρριψε οποιαδήποτε ιδέα πρόσθετων δαπανών.
Στους σιδηροδρόμους, ενώ η SNCF έχει συγκεντρώσει χρέη ύψους 50 δισεκατομμυρίων ευρώ και χάνει κάθε χρόνο 3 δισ. παρά την κρατική επιχορήγηση ύψους 15 δισ. ευρώ, οι σιδηροδρομικοί αρνούνται οποιαδήποτε αλλαγή και σχεδιάζουν να απεργούν δύο ημέρες την εβδομάδα μέχρι τον Ιούνιο! Το 1995, μια μακρά απεργία στις συγκοινωνίες ανάγκασε την κυβέρνηση του Αλέν Ζιπέ να εγκαταλείψει τα σχέδιά της για μεταρρυθμίσεις. Σήμερα, πολλοί φαντάζονται ότι μια απεργία που θα παραλύσει και πάλι τη Γαλλία θα έχει παρόμοιο αποτέλεσμα με εκείνο του 1995» προσθέτει ο συνομιλητής μας.
Και καταλήγει: «Προς το παρόν, οι Γάλλοι στριμώχνονται τις ημέρες της απεργίας στα λίγα τρένα που κυκλοφορούν και αναρωτιούνται αν πρέπει να μισήσουν τους σιδηροδρομικούς ή τον Μακρόν. Ο πρόεδρος εμφανίζεται ψύχραιμος και αποφασισμένος να μην κάνει πίσω. Πρώτον, επειδή με έλλειμμα προϋπολογισμού που εξακολουθεί να είναι στο 2,6% του ΑΕΠ είναι επιτακτική η ανάγκη να μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες. Και δεύτερον, επειδή μια υποχώρηση θα εξασθένιζε τη μελλοντική ικανότητα δράσης του».
Στην καρδιά της σύγκρουσης (και της απειλής για τρεις μήνες κυλιόμενων απεργιών που κάνουν τη ζωή δύσκολη για εκατομμύρια μετακινούμενους) βρίσκεται η επιθυμία του Μακρόν να τερματίσει τους γενναιόδωρους όρους απασχόλησης που έχουν εξασφαλίσει οι σιδηροδρομικοί έναν αιώνα τώρα. Για τον Μακρόν, το ειδικό καθεστώς τους –η προσφορά διά βίου εργασίας, τα δωρεάν εισιτήρια τρένων, η αυτόματη εξέλιξη της σταδιοδρομίας τους και η πρόωρη συνταξιοδότησή τους –είναι η επιτομή των «προνομίων» κάποιων τάξεων εργαζομένων στο Δημόσιο, που εμποδίζουν την ανταγωνιστικότητα της γαλλικής οικονομίας.
Η κατάργηση του ειδικού καθεστώτος εργασίας των σιδηροδρομικών δεν είναι ο μοναδικός στόχος της μεταρρύθμισης. Είναι μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει η SNCF, ο φορέας εκμετάλλευσης των τρένων υψηλής ταχύτητας TGV της Γαλλίας, τον ανταγωνισμό από τους νεοεισερχομένους μετά τη λήξη του μονοπωλίου της το 2020, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που απαιτείται από τους κανόνες της ΕΕ.
Ενα πολύ πιο καίριο ζήτημα για την εταιρεία είναι το χρέος ύψους 46 δισ. ευρώ μετά από χρόνια κακών επενδυτικών αποφάσεων που έλαβε η διοίκησή της υπό την εποπτεία του κράτους. Μια νίκη των συνδικάτων θα γκρέμιζε την εικόνα του αμείλικτου μεταρρυθμιστή που χτίζει ο νεαρός πρόεδρος της Γαλλίας.
Η επίθεση του Μακρόν στα ειδικά προνόμια δεν είναι βίαιη: μόνο οι νέοι υπάλληλοι θα απασχολούνται με τυποποιημένες συμβάσεις εργασίας, ενώ 130.000 εργαζόμενοι θα διατηρήσουν τα υφιστάμενα δικαιώματά τους. Είναι ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόστηκε η μεταρρύθμιση και σε άλλες κρατικές επιχειρήσεις, όπως στην εταιρεία κινητής τηλεφωνίας Orange.
Αλλά το φάντασμα του 1995 στοιχειώνει τον Μακρόν. Οι μαζικές διαμαρτυρίες εκείνης της χρονιάς μετέτρεψαν τον δεξιό Αλέν Ζιπέ στον πιο μισητό πρωθυπουργό της Γαλλίας για την αποτυχημένη προσπάθεια μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος των σιδηροδρομικών. Μια παρόμοια ήττα θα μπορούσε να καταφέρει θανάσιμο πλήγμα στη μεταρρυθμιστική δυναμική του Μακρόν, πολύ νωρίς στην προεδρία του.
Με την πάροδο των ετών, η SNCF έχει γίνει το ανεπίσημο οχυρό των συνδικάτων και το σύμβολο ενός συγκεκριμένου μεταπολεμικού κοινωνικού μοντέλου.
Τα συνδικάτα δεν έχουν την πολυτέλεια να χάσουν αυτή τη μάχη, ειδικά το σκληρό CGT. Το σωματείο αυτό είναι το μεγαλύτερο στη SNCF, αλλά στον ιδιωτικό τομέα η επιρροή του έχει μειωθεί, και το πιο μετριοπαθές CFDT έχει κατακτήσει το μεγαλύτερο μέρος των θέσεων στα συμβούλια επιχειρήσεων. Οσον αφορά τους εργαζομένους στους σιδηροδρόμους, υπερασπίζονται έναν τρόπο ζωής και ένα ορισμένο όραμα για τις δημόσιες υπηρεσίες που θεωρούν ότι απειλείται από την ντε φάκτο ιδιωτικοποίηση μετά το 2020.
Οι σύμμαχοί του φοβούνται ότι εάν ο πρόεδρος Μακρόν κάνει παραχωρήσεις, αυτό θα μπορούσε να ατσαλώσει την αποφασιστικότητα του συνδικαλιστικού κινήματος, που δεν κινητοποιήθηκε αρκετά δυναμικά ενάντια στη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας του περασμένου έτους. Θα μπορούσε επίσης να αποδυναμώσει την κυβέρνηση καθώς προωθεί άλλες μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης μιας αμφιλεγόμενης αναθεώρησης των επιδομάτων ανεργίας και των 37 διαφορετικών δημόσιων συνταξιοδοτικών ταμείων της χώρας.
Αλλά η κοινή γνώμη της Γαλλίας έχει αλλάξει από το 1995. Την εποχή εκείνη, η SNCF εθεωρείτο ως ένας εθνικός θησαυρός που λειτουργούσε καλά. Τώρα το επιβατικό κοινό βλέπει ότι η κρατική ιδιοκτησία δεν ισοδυναμεί πλέον με την καλή ποιότητα των υπηρεσιών. Μετά από μια δεκαετία οικονομικής κρίσης, υπάρχει επίσης λιγότερη συμπάθεια για τους εργαζομένους στους σιδηροδρόμους. Και αυτός είναι ο λόγος που ο Μακρόν (αν και είναι εγγονός σιδηροδρομικού) δεν δείχνει, προς το παρόν, κανένα σημάδι υποχώρησης.
HeliosPlus
