Δεν έχουμε στην Ελλάδα πολλές θεατρικές διακρίσεις εγνωσμένου κύρους. Σε αυτές ανήκει σίγουρα το Θεατρικό Βραβείο «Μελίνα Μερκούρη», το οποίο απονέμεται ετησίως (με αφετηρία το 2007), κάθε άνοιξη, στη νέα ηθοποιό που ξεχώρισε (σύμφωνα με την έγκριτη κριτική επιτροπή) για την καλύτερη ερμηνεία της σεζόν. Η ανακοίνωση του ονόματος και η απονομή θα γίνει αύριο (16/4) στο Ιδρυμα Μελίνα Μερκούρη. Στην κατοχή της νικήτριας, μαζί με το χρηματικό έπαθλο (3.000 ευρώ), θα περιέλθει και η καρφίτσα της Μελίνας Μερκούρη, την οποία κάθε βραβευθείσα καλείται να την παραδώσει στην επόμενη ομότεχνή της που θα βρεθεί στη θέση της σε αυτή τη σκυταλοδρομία ταλέντου και αφοσίωσης. Για τη θεατρική περίοδο 2017-18 τέσσερις είναι (με αλφαβητική σειρά) οι υποψήφιες που ξεχώρισαν: η Ευγενία Δημητροπούλου, η Αμαλία Καβάλη, η Αλεξάνδρα Καζάζου και η Ιωάννα Κολλιοπούλου. Το ΒΗΜΑgazino τις φωτογράφισε και μίλησε μαζί τους για τα όνειρα και τις προσδοκίες τους, για τις ερμηνείες που τις σημάδεψαν αλλά και για το παρόν και το μέλλον του ελληνικού θεάτρου.
Για την Ευγενία Δημητροπούλου, η οποία διακρίθηκε χάρη στην ερμηνεία της στο έργο «Στέλλα Βιολάντη» του Γρηγορίου Ξενόπουλου που ανέβηκε στο θέατρο Χώρα σε σκηνοθεσία Γιώργου Λύρα, η υποψηφιότητα «ήταν μια πολύ μεγάλη, πολύ ευχάριστη έκπληξη. Μάλιστα, δεν είχα πρόσβαση στο κινητό μου όταν ανακοινώθηκαν τα ονόματα και όταν το κοίταξα βρήκα πολλά μηνύματα και κλήσεις και για κάποια ώρα δεν ήξερα τι είχε συμβεί». Ο εμβληματικός αυτός ρόλος είναι «πολύ σημαντικός, σε ένα σημαντικό έργο. Για εμένα έχει σημασία το πλαίσιο. Μόνο σε μια καλή παράσταση μπορεί ένας ηθοποιός να είναι πραγματικά καλός, αλλιώς θα είναι απλώς επαρκής. Οταν μου το πρότεινε ο Γιώργος Λύρας, είπα αμέσως «ναι» γιατί θαύμαζα πολύ την ηρωίδα από τα χρόνια της σχολής ακόμη, ήξερα δηλαδή το έργο και ο Ξενόπουλος ήταν ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς. Ηθελα πολύ να αρθρώσω από σκηνής τα λόγια της και ειδικά ένα σημείο που λέει πώς ορίζει τον εαυτό της. Δουλέψαμε πολύ για αυτή την παράσταση, ήταν συλλογική προσπάθεια, δεν υπήρχε παραγωγή στην αρχή για να στηρίξει το εγχείρημα, περάσαμε δύσκολα, γι’ αυτό και την υποψηφιότητα την έχουμε χαρεί ομαδικά, ως παράσταση. Ενιωσα ότι επιβραβεύτηκε ο κόπος μας και εμένα προσωπικά μου δίνει δύναμη, γιατί αυτή η δουλειά συνδέεται από τη φύση της με απογοητεύσεις και ανασφάλεια. Μια τέτοια υποψηφιότητα δεν λύνει φυσικά τα προβλήματα, αλλά αποτελεί μια ευχάριστη νότα. Σκέφτηκα κιόλας: μήπως τελικά καλά έκανα που άφησα τη Νομική για την ηθοποιία;».
Για κάθε ηθοποιό υπάρχει μια ερμηνεία που να τον έχει καθορίσει: «Θυμάμαι, όταν πήγαινα στο σχολείο είχα ζητήσει επίμονα από τους γονείς μου να έρθουμε στην Αθήνα από τη Λαμία όπου ζούσαμε για να δούμε στο Θέατρο Βράχων τη «Μήδεια» με την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη. Η εικόνα με το τεράστιο κόκκινο φόρεμά της που κάλυπτε στο τέλος το σκηνικό, η ερμηνεία της, η ενέργειά της πάνω στη σκηνή με είχαν συγκλονίσει και τις κουβαλούσα μέσα μου για πολύ καιρό μετά». Το μέλλον η Ευγενία Δημητροπούλου το ατενίζει με αισιοδοξία: «Είμαι αισιόδοξη γιατί πιστεύω ότι υπάρχουν πάρα πολλοί ταλαντούχοι νέοι άνθρωποι, όχι μόνο ηθοποιοί ή σκηνοθέτες, αλλά και σκηνογράφοι, ενδυματολόγοι, τεχνικοί, παιδιά με παιδεία, γνώσεις, κατάρτιση και αγάπη για το αντικείμενό τους». Η όμορφη ηθοποιός θα συμπρωταγωνιστεί (έως τις 22 Απριλίου) με τη Νένα Μεντή και την Ερση Μαλικένζου στην παράσταση «Γυναίκες του Παπαδιαμάντη», σε σκηνοθεσία Πέτρου Ζούλια, στο θέατρο Χώρα.
Για την Αλεξάνδρα Καζάζου, που βρέθηκε στην τετράδα με αφορμή την ερμηνεία της στο «Insenso» του Δημήτρη Δημητριάδη που σκηνοθέτησε ο Πέτρος Σεβαστίκογλου, η ανακοίνωση του ονόματός της «ήταν διπλή χαρά και έκπληξη, καθώς μου είπαν για την υποψηφιότητα την ώρα που έκανα πρόβα στο Ινστιτούτο Γκροτόφσκι, στην Πολωνία, στο ίδιο μέρος που ξεκινούσα τις πρόβες για το «Insenso» πριν από δύο χρόνια. Βλέπω τη διάκριση αυτή σαν δώρο και είμαι πολύ ευγνώμων. Η ανταμοιβή της προσπάθειας πάντως για έναν ηθοποιό είναι αν δημιούργησε διάλογο με το κοινό και είναι μοναδική κάθε βράδυ και όχι αυτονόητη. Δεν ονειρευόμουν να πάρω βραβείο, αλλά ονειρευόμουν και ονειρεύομαι να είμαι σε παραστάσεις που πάλλονται, ζουν και ταξιδεύουν και μαζί τους και εγώ. Καθόλου δεν θα απογοητευτώ αν δεν κερδίσω, είναι ήδη μεγάλη η χαρά μου».
Πόσο δύσκολο είναι να βρει μια νέα ηθοποιός το πάτημά της στο τοπίο του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου; «Το τοπίο του σύγχρονου θεάτρου είναι μικρογραφία του τοπίου της σύγχρονης ελληνικής –και όχι μόνο –πραγματικότητας. Αυτό που χρειάζεται είναι να πηγάζει η ενασχόληση με το θέατρο από πραγματική ανάγκη και σίγουρα θα αποδειχθεί χρήσιμη μια γερή δόση τρέλας, επιμονής, εργατικότητας και αναζήτησης που δεν γνωρίζει σύνορα. Και το λέω πολύ ειλικρινά. Από την κοινωνία μας σήμερα δεν λείπουν οι καλοί ηθοποιοί-διεκπεραιωτές, αλλά οι καλλιτέχνες που φέρουν μια καινούργια γλώσσα και δεν ανακυκλώνουν τα παλιά συστήματα. Είναι δύσκολο να βρει ένας ηθοποιός τον δρόμο του, αλλά μήπως δεν είναι δύσκολο να βρει το πάτημά του ένας νέος αρχιτέκτονας, ένας γιατρός και ούτω καθεξής;».
Η δική της θεατρική ερμηνεία που δεν θα ξεχάσει ποτέ είναι «το πρώτο μου σόλο, η «Χαρμολύπη». Δημιουργήθηκε στο Ινστιτούτο Γκροτόφσκι έπειτα από οκτώ μήνες έρευνας και ήταν μια πολύ απαιτητική παράσταση τόσο σωματικά όσο και στην εκφορά του λόγου. Ολα είναι βασισμένα σε μια παρτιτούρα. Ακόμη και η ανάσα. Η έμπνευση για την παράσταση αυτή ήταν η γιαγιά μου, η Αννα, και η χαρμολύπη της». Η σημαντικότερη συμβουλή που της έχουν δώσει; «Στο θέατρο θυμάμαι τα λόγια του Πέτρου Ζηβανού: «Το θέατρο δεν είναι τουρισμός, είναι διακονία». Στη ζωή τη γιαγιά μου την αντάρτισσα: «Κούτσκο, στον αγώνα!»».
Για την Αλεξάνδρα Καζάζου η μεγαλύτερη δυσκολία που καλείται να αντιμετωπίσει ένας δημιουργικός νέος άνθρωπος στην Ελλάδα του 2018 «έγκειται ουσιαστικά στο να πει «όχι» στα παλιά, νεκρά συστήματα κάθε λογής, τα οποία δεν μας περιέχουν πια. Ούτε η πολιτική, ούτε η θρησκεία, ούτε αυτός ο αποτυχημένος καπιταλισμός. Δεν μιλώ για την Ελλάδα μόνο φυσικά. Εδώ βέβαια υπάρχει και το πλήγμα του Εμφυλίου που μας έχει διαμορφώσει και δεν μπορούμε να αποδεχθούμε το στίγμα του ακόμη. Αν ξεφύγουμε από τη σκιά των παππούδων μας και για λίγο βρούμε τον χρόνο να ρωτήσουμε δυνατά τον εαυτό μας «Ποιο είναι το βήμα τώρα; Και τώρα, τι; Μετά το Αουσβιτς, τι; Μετά το Ιράκ, τι; Μετά τη Συρία, τι; Μετά τη σφαγή των Kούρδων, τι; Μετά την αμάθειά μας, τι;», τότε μπορούμε ίσως να φθάσουμε και στο πώς θα βρούμε τον τρόπο να αντιμετωπίσουμε τη δυσκολία. Γιατί ήδη θα έχει γεννηθεί η ερώτηση που μας αφορά πραγματικά». Η Αλεξάνδρα θα συμμετάσχει ως ηθοποιός στην παράσταση του Φίλιππου Τσαλαχούρη «Ακάθιστο Requiem» που θα παρουσιαστεί στις 17 Ιουνίου στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ενώ σκηνοθετεί τη δεύτερη παραγωγή της ομάδας Teatr Andra που θα κάνει πρεμιέρα το φθινόπωρο στην Κωνσταντινούπολη.
Η Αμαλία Καβάλη βρέθηκε στις τέσσερις φιναλίστ χάρη στον μονόλογο «Ορλάντο» (σκηνοθεσία Ιώ Βουλγαράκη) που πρωτοπαρουσιάστηκε στο θέατρο Skrow στο Παγκράτι. Σχετικά με τα βραβεία πιστεύει ότι «όλοι έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας να κερδίσουμε κάποιο –εδώ σκεφτόμαστε ότι μπορεί να πάρουμε το Οσκαρ. Νομίζω πως συμβαίνει αυτό ακόμη και σε ανθρώπους που δεν θέλουν να γίνουν ηθοποιοί. Πολλοί έχουμε προβάρει πιο μικροί μπροστά στον καθρέφτη τον ευχαριστήριο λόγο μας». Την παράσταση αυτή θα μπορούσε να την παίζει έως τα 90 της. «Με την Ιώ κάναμε πέντε μήνες πρόβα, ήταν βραδυφλεγής αυτή η διαδικασία και έχουμε καταλάβει ότι το αποτέλεσμα είναι έργο πολύ ζωντανό. Κάνουμε μέχρι σήμερα παρατηρήσεις, ανακαλύπτουμε συνεχώς καινούργια πράγματα. Οσον αφορά την υποψηφιότητα, υπερισχύει το αίσθημα της αναγνώρισης. Ημουν πολύ τυχερή. Τελείωσα τη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης το 2011 και έχω την αίσθηση ότι εμάς δεν μας εμπιστεύονται τόσο εύκολα μεγάλα εγχειρήματα. Στο «Ορλάντο» μια νέα σκηνοθέτρια εμπιστεύτηκε μια νέα ηθοποιό και αυτή η επιλογή ανταμείφθηκε». Υπάρχει ωστόσο και μια άλλη διάσταση. «Με έχει πιάσει ένας κυνισμός, όχι μόνο εμένα, πολλούς ηθοποιούς που ανήκουμε στην ίδια γενιά. Η δουλειά δεν ρέει, και έτσι δεν προσέχουμε πολύ το σώμα μας, δεν ακονίζουμε τα εργαλεία μας, σκεφτόμαστε «τι νόημα έχει να προσπαθώ πολύ αφού δεν υπάρχει μια εξέλιξη, μια συνέχεια;». Είναι ένα μικρό ξύπνημα η υποψηφιότητα. Μια υπενθύμιση ότι χρειάζεται συνεχής εγρήγορση –γιατί τις παύσεις σε αυτό το επάγγελμα δεν τις αντιμετωπίζουμε εύκολα και ως δυνάμει δημιουργικές περιόδους».
Με την ηρωίδα που υποδύθηκε η ηθοποιός, η οποία μεγάλωσε στο Ηράκλειο της Κρήτης, εντοπίζει μια ειδοποιό διαφορά. «Το βασικό χαρακτηριστικό αυτού του πλάσματος είναι ότι δίνεται σε κάθε εμπειρία ολοκληρωτικά. Θέλει να ζήσει τη ζωή στο έπακρο και μπαίνει σε ό,τι την ενδιαφέρει σαν να μην τη νοιάζει η αποτυχία, είτε μιλάμε για τη λογοτεχνία, την τσιγγάνικη ζωή ή τον ξέφρενο ερωτισμό. Με σόκαρε αυτό το χαρακτηριστικό της γιατί δεν είχα αντιληφθεί ότι έχω κρατήματα σχεδόν σε όλα».
Ηθοποιοί που θαυμάζει υπάρχουν πολλές. «Η Ανθή Ευστρατιάδου, για παράδειγμα, η οποία κέρδισε το βραβείο πέρυσι, ήταν καταπληκτική στην παράσταση «Ο αδαής και ο παράφρων». Θαύμασα τη δουλειά της τόσο που ντράπηκα που δεν την ήξερα έως τότε. Θαυμάζω επίσης πολύ τη Δέσποινα Κούρτη, με την οποία έχουμε συνεργαστεί. Δεν θα ξεχάσω όμως τη Βανέσα Ρεντγκρέιβ στη «Χρονιά της μαγικής σκέψης», έναν μονόλογο για το πένθος βασισμένο στο βιβλίο της Τζόαν Ντίντιον που παίχτηκε μετά τον θάνατο της κόρης της στο Εθνικό Θέατρο στο Λονδίνο. Αυτή η γυναίκα είχε τεράστιο θάρρος να βγει και να είναι τόσο διάφανη μπροστά μας».
Η νίκη ή η ήττα δεν την απασχολούν ως ενδεχόμενα. «Προσπαθώ να μην τα σκέφτομαι. Και να απολαύσω την εμπειρία. Εχω καταλήξει πως μπορούν τα πράγματα να γίνονται και πιο ήσυχα ή χωρίς στοχοπροσήλωση. Σαν να βγαίνεις μια βόλτα άσκοπα, χωρίς προορισμό, απλώς για να τη χαρείς». Θυμάται τα λόγια του παππού της: «Μου έλεγε πάντα: «Με το πανάκι μας». Εννοούσε ότι δεν έχουν όλα τα καράβια το ίδιο πανί. Η πιο σημαντική συνομιλία είναι πάντα με τον εαυτό μας, ο καθένας προσπαθεί για το καλύτερο με βάση τα εφόδια και τις δυνατότητές του». Πέραν του «Ορλάντο», η Αμαλία έχει ξεχωρίσει τον τελευταίο καιρό και χάρη στη σαρωτική ερωτική κωμωδία «Το πεπρωμένο ονομάζεται Κλοτίλδη», την οποία έχει σκηνοθετήσει μαζί με τον συμπρωταγωνιστή της Γιάννη Σοφολόγη και θα παρουσιαστεί στα Ιωάννινα (φιλοξενούμενη από το ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων, στο Καμπέρειο Θέατρο, στις 17 και 18 Απριλίου). Θα ακολουθήσει το Lab Art στον Βόλο (στις 25 και 26 Απριλίου).
Για την Ιωάννα Κολλιοπούλου, το όνομα της οποίας συζητήθηκε λόγω της παρουσίας της στη μεγάλη επιτυχία του Εθνικού Θέατρου «Στέλλα κοιμήσου», μια παράσταση του Γιάννη Οικονομίδη που βασίζεται στη «Στέλλα Βιολάντη» του Ξενόπουλου, η υποψηφιότητα «ήταν μια ευχάριστη έκπληξη και τη βλέπω ως μια αναγνώριση των κόπων και της σκληρής δουλειάς ολόκληρης της ομάδας της παράστασης. Ονειρευόμουν να καταφέρω να δουλέψω σε αυτόν τον χώρο και η υποψηφιότητα με τιμά και με ενθαρρύνει να συνεχίσω. Θεωρώ πως είμαστε και οι τέσσερις ήδη νικήτριες, δεν θα απογοητευτώ σε καμία περίπτωση, όποια κι αν κερδίσει θα είναι μεγάλη χαρά».
Ο απολογισμός της όσον αφορά τη συγκεκριμένη δουλειά ήταν ότι «κατάφερα να εμβαθύνω, να εξελιχθώ, να συνεργαστώ ουσιαστικά και δημιουργικά με ταλαντούχους ανθρώπους και να αγαπήσω περισσότερο την τέχνη αυτή. Η παράσταση είχε ως επί το πλείστον αυτοσχεδιαστικό χαρακτήρα, δεν υπήρχε κείμενο γραμμένο, ήταν άμεση και ζωντανή, γεγονός που την έκανε να ξεχωρίσει. Επίσης, η θεματική είχε μεγάλη σχέση με τη σύγχρονη πραγματικότητα».
Η νεαρή ηθοποιός δεν ξεχωρίζει κάποια ερμηνεία που θα της μείνει αξέχαστη, αλλά έναν ρόλο που αγαπάει: «Υπάρχει μια συγκεκριμένη ηρωίδα που με συγκινεί και όσες φορές βλέπω να την ερμηνεύουν την ανακαλύπτω από την αρχή χάρη στην ερμηνεία κάθε ηθοποιού. Είναι η Αγαύη από τις «Βάκχες» του Ευριπίδη. Η πρώτη ερμηνεία που θυμάμαι είναι της Ελένης Κοκκίδου σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου και η πιο πρόσφατη είναι της Καρυοφυλλιάς Καραμπέτη σε σκηνοθεσία Αρη Μπινιάρη. Μου μετέδωσαν όλο το μεγαλείο της γυναικείας φύσης και φρίκης».
Η Ιωάννα Κολλιοπούλου θα ανηφορίσει σε λίγο καιρό προς τη Θεσσαλονίκη για πρόβες. Θα παίξει την Ηλέκτρα στον «Ορέστη» του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Αναστασάκη, που θα παρουσιάσει (στις 3 και 4 Αυγούστου) το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος στην Επίδαυρο. Τον ομώνυμο ρόλο θα κρατήσει ο Χρίστος Στυλιανού. Προς το παρόν, καλή επιτυχία και στις τέσσερις.
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 15 Απριλίου 2018.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
