Επεξεργασία ευαίσθητων προσωπικών δεδοµένων συνιστά – και γι αυτό δεν επιτρέπεται – η δηµοσιοποίηση από την Επιτροπή Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης της Βουλής, στην επίσηµη ιστοσελίδα της, των στοιχείων κάθε χρηµατοδότη πολιτικού κόµµατος κάτω των 5.000 ευρώ.
Αυτή είναι η γνωμοδότηση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα – με πρόεδρο τον Κωνσταντίνο Μενουδάκο και εισηγητή τον Σπύρο Βλαχόπουλο -, με αφορμή την άρνηση του ΚΚΕ να χορηγήσει στοιχεία. Βασικό σκεπτικό της, το γεγονός ότι η δημοσιοποίηση συνιστά και αποκάλυψη των πολιτικών πεποιθήσεων – προτιμήσεων (ευαίσθητο δεδομένο) ενός εκάστου χρηματοδότη.
Το σκεπτικό της Αρχής διαφοροποιείται ωστόσο όταν πρόκειται για χρηματοδότηση άνω των 5.000 ευρώ, αφού κρίνει ότι επιτρέπεται η δημοσιοποίηση των χρηματοδοτών των κομμάτων, σύμφωνα με τη συνταγματική αρχή της αναλογικότητας αλλά και τον νόμο 3023/2002 για τη χρηματοδότηση των κομμάτων.
Αφορμή για τη γνωμοδότηση στάθηκε το αίτημα από την Επιτροπή Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης της Βουλής προς ΚΚΕ, να προσκομίσει στοιχεία του 2015 των ιδιωτών χρηματοδοτών του για δωρεές άνω των 5.000 ευρώ προς ανάρτηση στο διαδίκτυο.
Το ΚΚΕ αρνήθηκε να δώσει στοιχεία επικαλούμενο ότι τα στοιχεία αυτά «αποτελούν ευαίσθητα προσωπικά δεδοµένα των οικονοµικών ενισχυτών του κόµµατος, καθόσον η δωρεά σε ένα κόµµα, το συνδέει µε ένα πρόσωπο και αποτελεί έκφραση της πολιτικής του τοποθέτησης και εκδήλωση, εν τέλει του πολιτικού του φρονήματος».
Παράλληλα, το ΚΚΕ υπογράμμισε ότι στη συνταγµατική ελευθερία ανάπτυξης της προσωπικότητας του ατόµου περιλαµβάνεται και η ελευθερία συµµετοχής ή υποστήριξης, χρηµατικής και µη, των πολιτικών κοµµάτων» και τα δικαιώµατα αυτά των πολιτών «συνδέονται και µε τη µυστικότητα της ψήφου. Κατά συνέπεια, η συλλογή και δηµοσίευση στο διαδίκτυο των στοιχείων των φυσικών προσώπων θα συνιστούσε περιορισµό των ατοµικών-κοινωνικών δικαιωµάτων, η προσβολή των οποίων είναι υπέρµετρη».
Επεσήμανε, δε, το ΚΚΕ ότι μεταξύ των χρηµατοδοτών περιλαµβάνονται και βουλευτές του κόµµατος µέσω της παροχής προς το κόµµα της βουλευτικής αποζηµίωσής τους. Τα στοιχεία αυτά είναι γνωστά στην Επιτροπή και βρίσκονται στη διάθεσή της οποτεδήποτε το ζητήσει.
Αναλυτικότερα:
Η Επιτροπή διατύπωσε τρία ερωτήματα προς την Αρχή:
1. Εάν η δηµοσιοποίηση της χρηµατοδότησης από φυσικά πρόσωπα, αποτελεί επεξεργασία ευαίσθητων προσωπικών δεδοµένων, ήτοι δεδοµένων σχετιζόµενων µε πολιτικά φρονήµατα του υποκειµένου
2. Εάν η προβλεπόµενη από το άρθρο 21 του ν. 3023/2002 υποχρέωση δηµοσιοποίησης εκ µέρους της Επιτροπής των στοιχείων των χρηµατοδοτών των πολιτικών κοµµάτων για ποσά που υπερβαίνουν τα 5.000 ευρώ κείται ή όχι εντός του κανονιστικού πλαισίου που θέτουν το Σύνταγµα, οι διεθνείς κανόνες και η εθνική νοµοθεσία για την προστασία των προσωπικών δεδοµένων και δη ευαίσθητων και
3. Εάν ο σκοπός προστασίας του δηµοσίου συµφέροντος, κατά το ειδικότερο τµήµα της ενίσχυσης των µέτρων διαφάνειας του δηµοσίου βίου, καθιστά κατά την αρχή της αναλογικότητας, συνταγµατικά ανεκτό τον περιορισµό της προστασίας των ευαίσθητων προσωπικών δεδοµένων που τίθεται µε τη διάταξη του άρθρου 21 του ν. 3023/2002.
Η Αρχή υπογραμμίζει ότι η δηµοσιοποίηση από την Επιτροπή Ελέγχου στο διαδίκτυο, «των στοιχείων κάθε χρηµατοδότη πολιτικού κόµµατος αποτελεί επεξεργασία ευαίσθητων προσωπικών δεδοµένων, αφού µε τον τρόπο αυτόν αποκαλύπτονται οι πολιτικές του προτιµήσεις, οι οποίες αποτελούν ευαίσθητο δεδοµένο κατά την έννοια του άρθρου 2 περ. β΄ του ν. 2472/1997».
Εξάλλου, σύμφωνα με το νόμο για την προστασία των προσωπικών δεδομένων η επεξεργασία ευαίσθητων προσωπικών δεδοµένων επιτρέπεται µόνο κατ’ εξαίρεση, ύστερα από άδεια της Αρχής και εφόσον το υποκείµενο των δεδοµένων (χρηματοδότης) έχει δώσει τη γραπτή συγκατάθεσή του για την επεξεργασία αυτή.
Σε απάντηση του δεύτερου ερωτήματος, η Αρχή επισημαίνει ότι σύμφωνα με το Σύνταγμα το οποίο κατοχυρώνει την αρχή της διαφάνειας των οικονοµικών των πολιτικών κοµµάτων και την πρόβλεψη του άρθρου 21 του ν. 3023/2002 , αποτελεί νοµική βάση για τη συγκεκριµένη επεξεργασία, η οποία δικαιολογείται από αποχρώντες λόγους δηµοσίου συµφέροντος.
Όμως, προσθέτει η Αρχή, το πλαφόν του ποσού της χρηματοδότησης των κομμάτων πάνω από το οποίο είναι υποχρεωτική η δηµοσιοποίηση της ταυτότητας του ιδιωτικού χρηµατοδότη, ανήκει κατ’ αρχήν στη διακριτική ευχέρεια του µοθέτη, εφόσον γίνεται σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας.
Στη προκειμένη περίπτωση το πλαφόν των 5.000 ευρώ πάνω από το οποίο μπορεί να γίνει η δημοσιοποίηση των χρηματοδοτών είναι σύμφωνο με το νόμο για την χρηματοδότηση των κομμάτων (ν. 3023/2002 ) και στο πλαίσιο της συνταγματικής αρχής της αναλογικότητας.
Ως προς το τρίτο ερώτημα η Αρχή σημειώνει ότι η ανάρτηση των στοιχείων των χρηματοδοτών στην ιστοσελίδα της Επιτροπής Ελέγχου για χρονικό διάστηµα 10 ετών, όπως προβλέπει ο ν. 3023/2002, παραβιάζει την συνταγματική αρχή της αναλογικότητας και την αρχή της χρονικά πεπερασµένης διατήρησης των δεδοµένων και μάλιστα όταν αυτά δημοσιοποιούνται στο διαδίκτυο.
Σύμφωνα με την Αρχή ο χρόνος διατήρησης των δεδομένων στην ιστοσελίδα δεν πρέπει να υπερβαίνει τα δύο χρόνια και πρέπει παράλληλα να ληφθούν μέτρα ασφαλείας για τη διασφάλιση της μη αλλοίωσης των στοιχείων που θα αναρτώνται, αλλά και του προφίλ του κάθε ατόμου.
