Ο Πάολο και ο Βιτόριο Ταβιάνι έγιναν γνωστοί ως ντουέτο γιατί ως ντουέτο υπέγραψαν τις ταινίες τους, σημαντικά κεφάλαια στην Ιστορία του ιταλικού πολιτικού (και όχι μόνον) κινηματογράφου, από το «Κάτω από τον αστερισμό του σκορπιού», μέχρι το «Αλονζαφάν » και τον «Πατέρα αφέντη», από τη «Νύχτα του Σαν Λορέντζο» ως τις «Εκλεκτικές συγγένειες» και το “Ο Καίσαρας πρέπει να πεθάνει” που τους χάρισε την Χρυσή Αρκτο στο φεστιβάλ Βερολίνου του 2012.
Ανάμεσα σε όλες αυτές τις ταινίες, οι Ταβιάνι συνυπέγραψαν το «Χάος», που ίσως και να είναι η πιο αγαπημένη ταινία τους σε ότι αφορά το ελληνικό κοινό. Αυτό φάνηκε και με την επαναπροβολή του «Χάους» από τη New Star πριν από τρία χρόνια, το καλοκαίρι του 2015. Στέφθηκε με τεράστια επιτυχία. Μάλιστα αν και λόγω μεγάλου μήκους η ταινία προβαλλόταν για μία μόνο παράσταση καθημερινά, κατάφερε να κόψει παραπάνω από 1.000 εισιτήρια αποκλειστικά στον «Ζέφυρο» μέσα σε μια μόλις εβδομάδας. Για το «Χάος», το οποίο στηρίζεται σε διηγήματα του Λουίτζι Πιραντέλο με συνδετικούς κρίκους τη Σικελία και τη «μαγεία», «Το Βήμα» είχε αποπειραθεί μια συνέντευξη με mail των αδελφών Ταβιάνι.
Τα αδέλφια δεν απάντησαν στις ερωτήσεις, απάντησαν όμως στην πρλοσκληση της εφημερίδας με μια επιστολή που είχε δημοσιευτεί εκείνη την εποχή στο ΒΗΜΑ αλλά που αξίζει να επαναδημοσιεύσουμε αυτούσια, τώρα που ο Βιτόριο Ταβιάνι έφυγε για πάντα από την ζωή.
«Φίλοι Ελληνες,
Χαρήκαμε πολύ όταν μας έφτασε η είδηση ότι ύστερα από 30 χρόνια θα έβγαινε ξανά στα σινεμά το «Χάος», και γι’ αυτό θέλουμε να σας ευχαριστήσουμε αμέσως (και γιατί σ’ αυτούς τους καιρούς που ζούμε στα μέρη σας και στα μέρη μας δεν υπάρχουν και πολλές αιτίες για να χαρεί κανείς…).
Το «Χάος», το λέμε χωρίς να ντρεπόμαστε, είναι μες στην καρδιά μας: γιατί έχουμε μια βαθιά σχέση με τη Σικελία, με τους ανθρώπους της, με την ιστορία της που είναι λίγο και η ιστορία σας. Γιατί ένα σενάριο βασισμένο στον Πιραντέλο είναι προνόμιο αλλά και χρέος, γι’ αυτό που μας έδωσε αλλά και για τα χτυπήματα που χρειάστηκε να υπομείνει από εμάς τους δύο. Γιατί αυτά τα παιδιά που κατεβαίνουν χορεύοντας ως τη θάλασσα είναι οι έφηβοι γιοι μας. Γιατί ο τίτλος «Χάος» – Kaos με Κ αντί για Caos όπως θα προσέξατε – είναι η επιβεβαίωση της δυνατής σχέσης μας με την Ελλάδα.
Το δηλώσαμε στη «Lectio doctoralis» μας για το πτυχίο «τιμής ένεκεν» με το οποίο θέλησε να μας τιμήσει το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το ομολογούμε, είπαμε τότε αρχίζοντας την ομιλία μας, ότι
περιμέναμε μια τέτοια πρόσκληση. Κοιτάζοντας πίσω στα βάθη του παρελθόντος, αισθανόμασταν πάντα πιο κοντά στην ελληνική κουλτούρα απ’ ό,τι στη ρωμαϊκή. Ειδικότερα δύο ταινίες μας δημιουργήθηκαν στο πνεύμα των «στενών επαφών με την ελληνική γη» (αυτός είναι ο τίτλος της δικής μας Lectio): «Στον αστερισμό του Σκορπιού» και «Η νύχτα του Σαν Λορέντζο» από τη μια και «Οι Βάκχες» και «Η Ιλιάδα» από την άλλη. Την αρχή την εμπιστευόμαστε σε μια τρίτη «ελληνική» μας ταινία: το «Χάος».
Ορίστε, φίλοι Ελληνες, τώρα εσείς μας ρωτάτε, με υποβλητικές ερωτήσεις, το βαθύτερο φιλοσοφικό ή μυστηριακό νόημα που έχει για εμάς η λέξη Χάος.
Πρόκληση θανάτου – θα μπορούσαμε να επιχειρήσουμε ως απάντηση -, επαναστατική ενέργεια… Αλλά όχι, συγχωρήστε μας: την απάντηση μπορεί να τη δώσει μόνο η ταινία μας, ή καλύτερα οι ταινίες μας. Είμαστε όλο και πιο πεπεισμένοι ότι η δύναμη της κινηματογραφικής γλώσσας βρίσκεται στη διαφάνειά της, στην αναζήτηση μιας απλότητας στην οποία οι εικόνες, οι ήχοι – που όμως γεννιούνται από μια υπόγεια και πολύπλοκη διαδικασία – αποτελούν από μόνοι τους αιτία ύπαρξης, επικοινωνιακή δύναμη.
Από την άλλη μεριά είμαστε πεπεισμένοι ότι μια πράξη δημιουργίας – όπως μπορεί να είναι μια ταινία – βάζει σε κίνηση μια αλυσιδωτή αντίδραση, όπως την ονομάζουμε εμείς, που προκαλεί νέες πράξεις δημιουργίας σε άλλα ιδιώματα. Οπως στον τομέα της κριτικής, για παράδειγμα. Το να έρθουμε αντιμέτωποι με κριτικές αντιδράσεις σε μια ταινία μας – δεν έχει σημασία αν είναι θετικές ή αρνητικές, αν είναι πολύ δημιουργικές – σημαίνει την αποδοχή της δυνατότητας της έκπληξης, χωρίς την οποία είναι οδυνηρή η ζωή, του ανοίγματος απρόσμενων προοπτικών, της αμφισβήτησης υπερκωδικοποιημένων βεβαιοτήτων. Δημιουργείται έτσι ένα περιβάλλον στο οποίο δημιουργοί από διαφορετικούς τομείς προκαλούν ο ένας στον άλλον μιαν αύξηση ενέργειας, πράγμα που αποτελεί και σημάδι ενός πολιτισμού.
Οταν πριν από 30 χρόνια προβλήθηκε στην Ελλάδα το «Χάος», έφτασαν σε εμάς γραπτές και προφορικές αντιδράσεις, βαθιές, συνένοχες και προκλητικές, που σύσφιξαν ακόμη περισσότερο τους αδελφικούς δεσμούς για τους οποίους σάς μιλήσαμε στην αρχή.
Με αδελφικούς χαιρετισμούς,
Πάολο και Βιτόριο Ταβιάνι
Στη Ρώμη, τον Ιούλιο του 2015»
