Eποχή «Tweetstorm» στις αγορές-Γιατί καταρρέουν ρούβλι-τουρική λίρα

Οι γεωπολιτικές εντάσεις με επίκεντρο τη Συρία και τα «τιτιβίσματα» του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, που έχει οδηγήσει ορισμένους αναλυτές να μιλούν για μια εποχή «Tweetstorm», ανεβοκατεβάζουν τις μετοχές, τα ομόλογα, το πετρέλαιο και τον χρυσό, ενώ τα νομίσματα χωρών που βρίσκονται στον πυρήνα των εξελίξεων, όπως το ρωσικό ρούβλι και κυρίως η τουρκική λίρα, σημείωσαν δραματικές απώλειες.

Οι ανησυχίες κορυφώθηκαν μετά την ανταλλαγή απειλών μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ που έφεραν στο προσκήνιο το σενάριο στρατιωτικής επιχείρησης στη Συρία, με τον αμερικανό πρόεδρο –που δείχνει ορισμένες φορές να κυβερνά μέσω μηνυμάτων στο Twitter –με νέο tweet να καθησυχάζει μερικώς τις αγορές αναφέροντας ότι «ποτέ δεν είπε πότε θα λάβει χώρα η επίθεση στη Συρία».

Οι αγορές για να ερμηνεύουν τη νέα κατάσταση δείχνουν να περιμένουν την αντίδραση των ΗΠΑ στη Συρία και στο κατά πόσο το όποιο «χτύπημα» θα αποφύγει άμεσα ρωσικούς στόχους, ώστε να αξιολογήσουν τις πιθανότητες κλιμάκωσης των συγκρούσεων.

Δεν υπάρχει εύκολη στρατιωτική επιλογή στη Συρία και ακόμη και η επιχείρηση που θα γίνει με τον καλύτερο τρόπο, εν τέλει θα οδηγήσει σε κλιμάκωση και πολλαπλασιασμό των παραγόντων που οδηγούν σε λάθος υπολογισμούς και οι οποίοι είναι ήδη παρόντες σε μια τόσο περίπλοκη σύγκρουση, εκτίμησε χαρακτηριστικά το Stratfor. Το πετρέλαιο άγγιξε το υψηλότερο επίπεδο από τον Δεκέμβριο του 2014, παρά την αύξηση των αποθεμάτων στις ΗΠΑ, λόγω της ιδιαίτερα έντονης ανησυχίας για την αναταραχή που επικρατεί στη Μέση Ανατολή αλλά και των συμβιβαστικών δηλώσεων σχετικά με τους εμπορικούς πολέμους από τον κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ.

Από τη μία πλευρά το σκηνικό πολέμου στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και από την άλλη ενδογενείς οικονομικές εξελίξεις προκαλούν πάντως ισχυρούς κλυδωνισμούς στα δύο νομίσματα της Ρωσίας και της Τουρκίας.

Το ρωσικό ρούβλι που βρέθηκε να χάνει σχεδόν 10% σημειώνει τη χειρότερη εβδομάδα από το 1999, με την ισοτιμία του να υποχωρεί ως τα 64,5 δολάρια, θυμίζοντας μάλιστα το 2014, χρονιά που κατέρρευσε η τιμή του αργού και η Ρωσία προχώρησε στην προσάρτηση της Κριμαίας.

Οι αμερικανικές κυρώσεις κατά ρωσικών εταιρειών, επιχειρηματιών και αξιωματούχων που ανακοινώθηκαν την περασμένη εβδομάδα αναμένεται να έχουν περιορισμένη οικονομική επίπτωση, αλλά το κλίμα επιδεινώθηκε καθώς ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ προειδοποίησε την Τετάρτη τη Ρωσία για επερχόμενη απάντηση στην πιθανολογούμενη επίθεση με χημικά στη Συρία, ενώ το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών ανέφερε ότι τα «έξυπνα όπλα» των ΗΠΑ θα πρέπει να έχουν ως στόχο τους τρομοκράτες, και όχι τη συριακή κυβέρνηση.

Για την Deutsche Bank πάντως οι αμερικανικές κυρώσεις είναι πιο σκληρές από αυτές του 2014, ενώ ορισμένοι αναλυτές εκτιμούσαν ότι ο άμεσος αντίκτυπος στη ρωσική οικονομία μέσω των κυρώσεων είναι αδύνατον να ποσοτικοποιηθεί καθώς (οι κυρώσεις) μπορούν να οδηγήσουν σε ένα σενάριο αλυσιδωτών αντιδράσεων.

Από την άλλη πλευρά, η τουρκική λίρα βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση κινούμενη σε ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου και του ευρώ.

Ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιτέθηκε στους ξένους επενδυτές, δηλώνοντας ότι κανείς δεν μπορεί να γονατίσει τη χώρα χρησιμοποιώντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες, και απέδωσε τη βουτιά της τουρκικής λίρας σε ξένη συνωμοσία. Οι δηλώσεις του έγιναν καθώς η λίρα έπαιρνε μικρή ανάσα μετά τη συνεχόμενη πτώση και τα αλλεπάλληλα χαμηλά ρεκόρ. Ο Ερντογάν και οι υπουργοί του είπαν ότι η πτώση είναι αποτέλεσμα οικονομικής επίθεσης από ξένες δυνάμεις.

Η λίρα έχει χάσει 8,5% από τις αρχές του έτους έναντι του δολαρίου, μία από τις χειρότερες επιδόσεις μεταξύ των αναδυόμενων αγορών, αντικατοπτρίζοντας τη διάσταση μεταξύ του Ερντογάν και των διεθνών επενδυτών για τη νομισματική πολιτική. Ο τελευταίος, λαϊκιστής στα οικονομικά και αυτοαποκαλούμενος «εχθρός των επιτοκίων», επιθυμεί μείωση του κόστους δανεισμού παρά τον διψήφιο πληθωρισμό.

Η λίρα βρέθηκε στα 4,1152 δολάρια μετά το χαμηλό ρεκόρ των 4,1944 δολαρίων και στα 5,0822 ευρώ μετά το ρεκόρ των 5,1914 ευρώ. Οικονομολόγοι εκτιμούν ότι η πτώση της λίρας αντικατοπτρίζει την εδραίωση του υψηλού πληθωρισμού αλλά και τη μισθολογική αύξηση καθώς και την ανάγκη αύξησης των επιτοκίων για την αναχαίτιση της υποχώρησης του νομίσματος.

Παράλληλα, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών συνεχίζει να διογκώνεται σε ετήσια βάση φθάνοντας τα 53,3 δισ. δολάρια, από τα 34,1 δισ. τον Φεβρουάριο του 2017. Την ίδια ώρα, στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων οκτώ ετών βρέθηκε η απόδοση του τουρκικού διετούς ομολόγου, αφού έφτασε μέχρι και το 17,78%, προτού αποκλιμακωθεί στο 14,16%, ενώ ο σκεπτικισμός των επενδυτών κορυφώνεται, καθώς οι αποδόσεις των βραχυπρόθεσμων ομολόγων έχουν ξεπεράσει τις μεσοπρόθεσμες. Στο πλαίσιο αυτό, το κόστος των ασφαλίστρων κινδύνου έναντι χρεοκοπίας εκτινάχθηκε σε υψηλό τεσσάρων και πλέον μηνών, καθώς το πενταετές τουρκικό CDS σημείωσε άνοδο στις 220 μονάδες βάσης. Εν τω μεταξύ ορισμένοι traders φαίνεται να ποντάρουν σε περαιτέρω πτώση καθώς έχουν πάρει short (πτωτικές) θέσεις στο τουρκικό νόμισμα, με την Goldman Sachs να εκτιμά ότι η λίρα θα αποδυναμωθεί καθώς οι ανισορροπίες της χώρας «αναβοσβήνουν στο κόκκινο».

Συνολικά, η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε κλοιό πιέσεων, με το νόμισμα της χώρας να κατρακυλά, το κόστος δανεισμού της να επιδεινώνεται και τους επενδυτές να μειώνουν τις θέσεις τους στη χώρα, η οποία εξαρτάται σε τεράστιο βαθμό από την ξένη χρηματοδότηση εξαιτίας των χαμηλών αποθεμάτων ξένου συναλλάγματος, της περιορισμένης εγχώριας αποταμίευσης και κυρίως του αυξανόμενου εξωτερικού χρέους.

Το δίλημμα των επιτοκίων

Η προοπτική ταχύτερης ανόδου των επιτοκίων στις ΗΠΑ που πιέζει τις αποδόσεις των ομολόγων προς τα πάνω και ο κίνδυνος να κλιμακωθεί μια παγκόσμια εμπορική διαμάχη (global trade war) οδηγούν μέρος των θεσμικών σε μείωση της έκθεσής τους σε επενδύσεις ρίσκου.

Την ίδια ώρα όμως παρά τις συμβιβαστικές δηλώσεις από τον κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, τυχόν κλιμάκωση των εμπορικών πολέμων θα οδηγούσε την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ στο δίλημμα να αποφασίσει μεταξύ της ασθενέστερης οικονομικής ανάπτυξης από τη μία ή των αυξανόμενων τιμών από την άλλη.