Ξορκίζουν τις εκλογές με το μυαλό στις… κάλπες

Εκλογολογία πολλαπλών εκδοχών και ερμηνειών έχει εγκαινιάσει η κυβέρνηση τις τελευταίες ημέρες και ενώ η νευρικότητα λόγω των εκκρεμοτήτων σε πολλά πεδία δεν κρύβεται. Η αίσθηση αποσύνθεσης εντείνεται, ενώ το κλίμα επιδεινώνεται από άκαιρες και προκλητικές δηλώσεις, όπως αυτές του Π. Καμμένου, ο οποίος χαρακτήρισε «τρελό» και «σουλτάνο» τον Ερντογάν ή του Ν. Τόσκα, ο οποίος θέλησε να ενημερώσει τους πολίτες ότι δεν ζουν σε έναν κόσμο αγγελικά πλασμένο.

Υπό την πίεση των όσων συμβαίνουν στα εθνικά θέματα και ιδίως στο μέτωπο των ελληνοτουρκικών και της συνεχιζόμενης κράτησης των ελλήνων στρατιωτικών στις τουρκικές φυλακές, ο Πρωθυπουργός επιχείρησε την προηγούμενη εβδομάδα έναν διπλό αντιπερισπασμό: αφενός, με την εισήγησή του στο Υπουργικό Συμβούλιο επιδίωξε να στρέψει το ενδιαφέρον στην οικονομία, την αξιολόγηση και την πορεία προς το τέλος του προγράμματος και αφετέρου συνέχισε την προσπάθεια εγκλωβισμού του Κινήματος Αλλαγής και απομόνωσης της ΝΔ, με πρόσχημα την αποκαλούμενη «προοδευτική αναθεώρηση» του Συντάγματος.

Παρά ταύτα, εντύπωση σε πολλούς προξένησε η εκτενής και αιφνιδιαστική αναφορά του κ. Τσίπρα στον χρόνο των εκλογών. Σε μια περίοδο κατά την οποία η σχέση των κυβερνητικών εταίρων ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ δοκιμάζεται από τις δημόσιες αλλοπρόσαλλες και αντικρουόμενες τοποθετήσεις στελεχών των δύο κομμάτων, ο Πρωθυπουργός θέλησε να διαβεβαιώσει για την πρόθεσή του να εξαντλήσει την τετραετία.

Είπε σχετικά ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου την προηγούμενη Τρίτη: «Θέλω, για άλλη μια φορά, να επαναλάβω ότι στόχος αυτής της κυβέρνησης, ταυτόχρονα με την υπέρβαση της κρίσης, την έξοδο από τα μνημόνια, είναι να οδηγήσει στη λαϊκή ετυμηγορία στο τέλος της θητείας της. Και τέλος της θητείας μας είναι το φθινόπωρο του 2019. Ούτε καν οι ευρωεκλογές του 2019, γιατί ακούω διάφορες κουβέντες, διάφορες σκέψεις. Οι εκλογές είναι το φθινόπωρο του 2019. Οι ευρωεκλογές απλά θα διαψεύσουν παταγωδώς μάλιστα όλους όσοι έχουν σπεύσει να διαμορφώσουν πολιτικούς συσχετισμούς μέσα από αμφίσημες και αμφιβόλου αξιοπιστίας δημοσκοπικές έρευνες, που διαμορφώνουν μια πλαστή εικόνα, όχι μόνο τώρα, αλλά και παλιότερα, σε σχέση με την κρίση του ελληνικού λαού».

Η επισήμανση αυτή του κ. Τσίπρα ακούστηκε από πολλούς ως απάντηση σε μια δήλωση του Ν. Βούτση. Μία ημέρα νωρίτερα ο Πρόεδρος της Βουλής είχε αναφέρει, επίσης αιφνιδιάζοντας πολλούς, ότι υπάρχει σενάριο για ταυτόχρονη διεξαγωγή ευρωεκλογών και εθνικών εκλογών τον Μάιο του 2019. Η παρέμβαση αυτή αποτέλεσε μια πρώτη δημόσια τοποθέτηση επί υπαρκτών σχεδίων, τα οποία πάντως έως και σήμερα συζητούνταν παρασκηνιακώς.

Υπό αυτή την έννοια, ο άτυπος διάλογος Τσίπρα – Βούτση ερμηνεύτηκε από πολιτικούς παράγοντες της συμπολίτευσης και της αντιπολίτευσης ως κάτι διαφορετικό: μια ένδειξη αγωνίας στο κυβερνητικό στρατόπεδο και μια διαδικασία αναζήτησης του προσφορότερου χρόνου για προσφυγή στις κάλπες.

Σε αυτό το πολιτικό περιβάλλον και με ορατή πλέον την απόπειρα του κ. Τσίπρα να προσεταιριστεί το Κίνημα Αλλαγής με πρόσχημα τη συνταγματική αναθεώρηση ή/και τα εθνικά, ο ΣΥΡΙΖΑ ήδη έχει αρχίσει να αποκαλύπτει την προεκλογική του τακτική. Και όπως εκτιμούν ή αφήνουν να εννοηθεί στελέχη της πλειοψηφίας, η επιλογή αυτή φανερώνει την προσπάθεια να τεθεί σε ετοιμότητα ο μηχανισμός της κυβέρνησης και του κόμματος, ώστε μια προσφυγή στις κάλπες να είναι εφικτή ανά πάσα στιγμή.

Καθοριστική σημασία για την όποια απόφαση θα έχουν οι εξελίξεις στα μέτωπα που έχει ανοίξει η κυβέρνηση: τη συζήτηση για την έξοδο από το τρέχον πρόγραμμα και τους όρους με τους οποίους θα γίνει κάτι τέτοιο, τα όσα αναμένονται ή επαπειλούνται στα εθνικά θέματα (Σκοπιανό, Ελληνοτουρκικά) και τις όποιες εξελίξεις υπάρξουν στην υπόθεση Novartis, όπου το επιτελείο του κ. Τσίπρα έχει επενδύσει σχεδόν όλο το εναπομείναν πολιτικό κεφάλαιο της κυβέρνησης.

Υπό αυτές τις συνθήκες, η διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης αποτελεί για το Μέγαρο Μαξίμου απλώς ένα ακόμη εργαλείο για τη διαμόρφωση πολιτικής ατμόσφαιρας. Ηδη, τόσο ο κ. Τσίπρας όσο και άλλα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ και της κυβέρνησης έχουν αρχίσει να περιγράφουν τη συνεργασία με τους ΑΝΕΛ λίγο-πολύ ως ένα αναγκαίο κακό (για το κόμμα τους), αλλά για το… καλό της χώρας και παράλληλα επιχειρούν να ανοίξουν μια συζήτηση για προοδευτικές συμμαχίες μετά τις επόμενες εκλογές.

Την ιδιαίτερη αυτή αντίληψη του ΣΥΡΙΖΑ περί συμμαχιών αναλόγως των περιστάσεων και των δικών του επιδιώξεων περιέγραψε μεταξύ των άλλων και ο ευρωβουλευτής Στ. Κούλογλου. Μίλησε για «προοδευτικές συμμαχίες» μετά το 2019, «καθώς θα υπάρχει νέο ζητούμενο: η χώρα να σταθεί στα πόδια της σε μια προοδευτική κατεύθυνση με αλλαγές στο Σύνταγμα, στη δημόσια διοίκηση, στις σχέσεις Εκκλησίας – Κράτους και άλλες μεταρρυθμίσεις, όπου οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝΕΛ διαφέρουν ριζικά».

Τα ανοιχτά μέτωπα και οι κρίσιμες αποφάσεις

Παρά τους σχεδιασμούς επί χάρτου του κ. Τσίπρα και των συνεργατών του, πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες επισημαίνουν ότι τα γεγονότα και η πραγματικότητα θα διαμορφώσουν τις συνθήκες και θα επιβάλουν τον δικό τους ρυθμό στις εξελίξεις.

Οσο και αν τα ελληνοτουρκικά και τα εθνικά θέματα εν γένει συνιστούν μια παράμετρο αβεβαιότητας, οι συζητήσεις με τους δανειστές στο οικονομικό πεδίο περιγράφονται ως η καθοριστική παράμετρος για τα όσα θα επακολουθήσουν.
Η κυβέρνηση επιχειρεί ήδη να παρουσιάσει ως τετελεσμένο τη συζήτηση για το χρέος, επικαλούμενη ξένα δημοσιεύματα και περιγράφοντας τη γαλλική πρόταση για σύνδεση της όποιας λύσης με τους ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας.

Ωστόσο, η περιγραφή αυτή δεν ανταποκρίνεται στην πραγματική εικόνα. Αλλες εκκρεμότητες και ζητήματα προς διευθέτηση θα κρίνουν πολλά και θα επηρεάσουν τις αποφάσεις.

Μεταξύ αυτών, το ζήτημα της πιστοληπτικής γραμμής, οι όροι της επόμενης φάσης της επιτροπείας και κυρίως οι πιέσεις για την επίσπευση των αποφάσεων σε ό,τι αφορά τη μείωση του αφορολογήτου και των συντάξεων.
Το κόστος τέτοιων αποφάσεων, σε συνδυασμό με τη συνολικότερη εικόνα αποσύνθεσης που κυριαρχεί στη χώρα και αντικατοπτρίζεται σε πολλά πεδία (εγκληματικότητα, κατασχέσεις από την Εφορία, εξάντληση φοροδοτικής ικανότητας ή άλλα «ατυχήματα», όπως η αδυναμία υδροδότησης μιας πόλης όπως η Θεσσαλονίκη), συνθέτουν μια αίσθηση γενικευμένης αβεβαιότητας και ένα πολιτικό περιβάλλον με εκρηκτικά χαρακτηριστικά. Υπό αυτή την έννοια, στους κόλπους της αντιπολίτευσης οι διαβεβαιώσεις του κ. Τσίπρα περί του χρόνου των εκλογών αντιμετωπίζονται περισσότερο ως απόπειρα αποπροσανατολισμού. Οπως επιμένουν οι περισσότεροι, είναι εξαιρετικά πιθανό όλα όσα λέει ο Πρωθυπουργός να ανταποκρίνονται στις επιθυμίες και τις προσδοκίες του, αλλά δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο ίδιος έχει τον έλεγχο και είναι σε θέση να επηρεάσει τις εξελίξεις.